جانِ ناقابل موتورسواران، قربانیِ سرعت

متاسفانه آمار مرگ و میر میان موتورسواران در شهر پرجمعیت و پر رفت و آمدی چون تهران بسیار بالا است. حالا رئیس دایره تصادفات پلیس راهور تهران بزرگ هم خبر از آمار بالای فوتی موتورسواران در تصادفات شهر تهران داده است. اصلی‌ترین مساله‌ای که به آمار تصادفات این وسیله نقلیه دامن می‌زند، راندن ناایمن خود این موتورسواران است که اغلب آنقدر عجله دارند، که حتی نیم نگاهی به اطراف خود هم نمی‌اندازند.

سرهنگ سید ابوالفضل موسوی‌پور، رئیس پلیس راهور تهران بزرگ، مرداد ماه امسال بود که اعلام کرد، در پایتخت حدود چهارونیم میلیون موتورسیکلت تردد می‌کنند و در واقع از کل 14 میلیون موتورسیکلت در کشور، 30درصد در تهران تردد می‌کنند. این درحالی است که اغلب مردان در پایتخت، غیر از خودرو، موتورسیکلت هم دارند و بخشی از فعالیت‌های روزانه خود را با این وسیله انجام می‌دهند. همین ازدحام موتورسیکلت‌ها در خیابان‌های به‌خصوص شلوغ و پرتردد پایتخت به یکی از عوامل تصادفات در تهران بدل شده است. به طوری که در برخی از خیابان‌ها برای عبور از خیابان باید با چهارچشم اطرافت را با دقت نگاه کنی، چون فقط از زیر زمین است که موتورسیکلت سبز نمی‌شود! همین مساله نقش بسزایی در تصادفاتی دارد که بعضا منجر به فوت می‌شود. راکبانی که جان عزیزشان را دست کم می‌گیرند. حداقل می‌توانند از کلاه ایمنی استفاده کنند، تا در صورت تصادف لااقل از جراحات وارده تاحدی جلوگیری کنند. این درحالی است که با حداقل400هزارتومان می‌توان یک کلاه ایمنی معمولی تهیه کرد. همین کلاه می‌تواند لااقل در تصادفات، از ضربه سنگین به سر، تاحدکمی بکاهد.

در پی یک لقمه نان

نان یک خانواده چهارنفره را با همین موتورسیکلتی که به زور وام و قسط خریده است می‌پردازد. همین هفته پیش بود که هنگام خالی کردن بارهایی که بر موتور گذاشته بود، خودش با موتورسیکلت زمین خورد و بارها روی کمرش افتادند. خودش می‌گوید به‌خاطر اینکه بیشتر کار کند، با سرعت بیشتری می‌راند تا زودتر به محل‌هایی که باید بسته‌ها را تحویل دهد، برسد. هرچند کارفرمایی که مدام شماره‌اش را می‌گیرد هم این میان چندان بی‌تقصیر نیست. با حقوق بخور و نمیری که به قول خودش برای انجام نه تنها کارهای بانکی کارفرما که هرچه نیاز دارد را هم باید برآورده کند. از خرید روزانه گرفته تا بردن رئیس از این طرف شهر به آن طرف. برای همه این خدماتی که به او ارائه می‌دهد، تنها ماهی 12میلیون تومان ناقابل دریافت می‌کند. هرماه مبلغی را هم باید برای تعمیر موتورسیکلت کنار بگذارد و تازه دخترش را هم از سرکار به خانه ببرد و این وسط اگر فرصتی پیدا شود، سر این چهارراه‌های شلوغ، یکی دو مسافر هم سوار کند و سرماه چیزی برایش نمی‌ماند بعد از پرداخت اجاره خانه و قسط و هزینه‌های همسر و فرزند دیگرش.

سر یکی از چهارراه‌های پرتردد مرکزی تهران ایستاده است و منتظر است. مرا که می‌بیند می‌گوید، خانم بفرمایید. در کمترین زمان به هرکجای شهر که بخواهید، با رانندگی ایمن. می‌گوید اغلب مسافران من خانم‌هایی هستند که عجله دارند. خانمی هست که هرروز صبح با من به محل کارش می‌رود. من هم چون عجله دارم، مجبور می‌شوم که سوار شوم. اما رانندگی‌اش خوب است. هرچند بالاخره در سر چهارراهی و یا از فرعی به اصلی بعضی جاها هم مجبور می‌شود که قوانین را زیرسبیلی ردکند. اما در کمتراز 15دقیقه از مرکز شهر، به میدانی در شمال شرقی تهران می‌رسم.

بیش‌ترین تصادفات فوتی در بزرگراه ها

موتورسواران و عابران پیاده‌ای که قوانین را رعایت نمی‌کنند، نقش بسزایی در تصادفات در سطح تهران دارند. این دو گروه اگر قوانین راهنمایی و رانندگی را به طور کامل رعایت کنند، به‌خصوص عابران پیاده اگر از مسیرهای امن شهری استفاده کنند، قطعا از حجم تصادفات و آسیب‌ها کاسته خواهدشد. در همین راستا سرهنگ رابعه‌ جوانبخت، رئیس دایره تصادفات پلیس راهور تهران بزرگ به ایسنا گفت: بیش‌ترین کشته شدگان تصادفات هفت ماهه امسال، متاسفانه موتورسواران هستند و بیشتر این تصادفات نیز در بزرگراه‌ها رخ داده است.

سرهنگ رابعه‌ جوانبخت با اشاره به وضعیت تصادفات هفت ماهه اخیر تهران گفت: در بررسی کلی آمار هفت ماهه ۱۴۰۳ در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته باید بگویم خوشبختانه ۱۰ درصد از میزان متوفیان تصادفات شهر تهران یعنی ۴۱ نفر کاسته شده است.

وی افزود: اما با بررسی‌های جزئی‌تر درمیابیم که رتبه اول کشته شدگان تصادفات در تهران مربوط به موتورسواران با سهم ۴۶ درصدی است. این رقم برای پلیس همچنان بالاست و با اجرای طرح‌های مختلف مثل طرح ۱۰ امیدواریم این عدد کاهش پیدا کند.

رئیس دایره تصادفات پلیس راهور تهران بزرگ ادامه داد: رتبه دوم کشته شدگان تصادفات متعلق به عابران پیاده با ۳۷درصد است. همچنین رتبه آخر به وسایل نقلیه دیگر از جمله سواری‌ها با ۱۷ درصد تعلق می‌گیرد.

جوانبخت‌ گفت: در بررسی‌های پلیس مشخص شد که ۶۱ درصد از تصادفات فوتی شهر تهران در بزرگراه‌ها رخ می‌دهد. یعنی دقیقا در مراکزی که نباید موتورسیکلت سواران و عابرین پیاده تردد کنند؛ شاهد وقوع بیش‌ترین تصادفات فوتی هستیم.

استفاده از موتورسیکلت برای گذر از ترافیک

در همین زمینه هرمز ذاکری، کارشناس حمل و نقل و ترافیک شهری، درباره موتورسیکلت‌ها به «آرمان ملی» گفت: موتورسیکلت در داخل شهرها، با این میزان حجم ترافیکی که هست، به عنوان یک وسیله‌ای که بتواند زمان کمتری در ترافیک باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ذاکری درباره دلایل تصادفات بسیار موتورسیکلت افزود: یکی از مسائل در این میان، بحث شهرسازی ما است که زمینه را برای تردد عابران و نیز موتورسواران به خوبی فراهم نکردیم. ما بیشتر زمینه را برای خودرو فراهم کردیم. تقریبا می‌شود گفت که شهرهای بزرگ ما همه این معضل را دارند. اتوبان و میدان ساختیم و شهر را گسترش دادیم، متناسب با آن نیاز کاربران آسیب پذیر را که موتورسیکلت و عابران پیاده جزو آن هستند، کمتر لحاظ شده‌اند. سیستم و مدیریت حمل و نقل شهری ما آماده پذیرش این حجم تردد از موتورسیکلت را نداشتند. شهرهای ما گسترش پیدا کرد، شهرسازی ما مناسب نبود و در زمینه حمل و نقل و ترافیک به مشکل خوردیم. درکنار آن حمل و نقل عمومی و پیش بینی‌های نادرست ما هم به این مسائل دامن زد و موتورسواران زیاد شدند. مدیریت ترافیک ما این پیش بینی‌ها را نکرده بود.

این کارشناس حمل و نقل شهری در ادامه افزود: در دهه‌های اخیر با توسعه شهرنشینی و استفاده بیشتر مردم از فضاهای شهری و خدمات، مثل انواع رستوران و خریدها، و توسعه اقتصادی، جابه‌جایی کالا اهمیت بیشتری پیدا کرد. هم جابه‌جایی مسافر و هم خود فرد راکب، که به عنوان یک وسیله از آن استفاده می‌کند و افراد دیگر هم برای جابه‌جایی به عنوان یک وسیله حمل و نقل عمومی از آن استفاده می‌کنند و بخش زیادی هم درحال جابه‌جایی کالا با موتورسیکلت هستند. همین سبب شده است که تقاضا برای استفاده از موتورسیکلت افزایش پیداکند.

خلأ قانونی

ذاکری درباره حجم غیرقابل پیش بینی موتورسیکلت‌ها در شهر گفت: همزمان با افزایش موتورسیکلت‌ها، اگرچه قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی‌مان پیش بینی‌هایی انجام داده بود، اما این حجم از سفر درون شهری در برنامه‌ریزی‌ها پیش بینی نشده بود. از همه مهم‌تر این است که انواع کاربری که از موتورسیکلت به عمل می‌آید، باعث شده است یک خلا قانونی و مقرراتی ایجاد شود. یعنی موتورسواران ما، به ویژه آنها که کارهای خدماتی را برعهده دارند، غیر از ترددشان که توسط پلیس کنترل می‌شود، در باقی زمینه‌ها کنترلی برآنها نیست. خود صاحبان موتورسیکلت‌ها هم بدون تجهیزات ایمنی، بدون رعایت مقررات در سطح شهر در تردد هستند.

موتورسیکلت که یک وسیله آسیب پذیر است و راکب آن نیز آسیب پذیر است، زیرا با هر ضربه‌ای به سادگی آسیب می‌بیند، نتیجه‌اش این حجم بالای تصادفات و مرگ و میر می‌شود. مدیریت ترافیک ما هم برای آن آماده نبوده است.

ذاکری با اشاره به لزوم اعمال قانون جدی‌تر در برخود با موتورسواران افزود: باید ساماندهی در انواع کسب و کار و استفاده از موتورسیکلت به عمل ‌آید. با کمک اصناف و بخش‌های خدماتی، ورود پیداکنیم به ساماندهی موتورسیکلت‌هایی که به‌خصوص کار خدماتی ارائه می‌دهند. باید اطلاع‌رسانی و آگاه سازی هم در این میان بیشتر شود. تجهیزات ایمنی نیز با قیمت‌های مناسب‌تری در اختیار راکبان قرارگیرد، تا با هزینه کمتری سلامتی خود را حفظ کنند و کمتر شاهد تصادفات باشیم.