چگونه راه‌های ارتباطی را در اقتصاد باز کنیم؟

در حالی که بسیاری از کارشناسان معتقدند تبعات تحریم و عدم دسترسی ایران به بسیاری از خدمات و محصولات و کالاها و تشدید بحران بودجه، فقدان سرمایه‌گذاری، عدم دسترسی به فناوری‌های نوین و... به قدری مشهود است که انکار آن فقط حکایت از سهل‌انگاری و عدم درک صحیح وضعیت اقتصادی دارد که باعث می‌شود همچنان گروهی بر طبل تحریم با عدم پذیرش FATF بکوبند. هرچند پیمان‌هایی مانند شانگهای و بریکس به نوبه خود می‌تواند خدشه‌ای در سلطه دلار ایجاد کنند اما این مهم در حال حاضر محقق نشده است و از این رو نمی‌توان چنین پیمان‌هایی را بیش از حد قدرتمند دانست. در طول سال‌های اخیر تحریم‌ها فقط جیب دلالان را پُرتر و سفره اکثریت مردم را خالی‌تر کرده است. در این صورت آیا نمی‌توان دشواری‌های امروز را با زندگی سخت در شعب ابیطالب مقایسه کرد؟ تحلیلگران معتقدند، این پارادوکس به نوعی نشان‌دهنده دوگانگی در تشخیص وضعیت اقتصادی کشور است که تداعی کننده محاصره اقتصادی و اجتماعی است که انتظار می‌رود با واکنش خنثی مواجه نشود.

تبعات تحریم‌ها

به گزارش «آرمان ملی»، علی انصاری کارشناس اقتصادی درباره تشدید تحریم‌ها و تاثیر آن بر وضعیت اقتصادی کشور گفت: پیامدهای منفی این وضعیت می‌تواند شامل افزایش نارضایتی اجتماعی، کاهش سرمایه‌گذاری، و تشدید بحران‌های اقتصادی باشد. همچنین، این اختلاف‌نظرها می‌تواند به بی‌اعتمادی عمومی نسبت به سیاست‌های اقتصادی دولت منجر شود و در نهایت، ثبات اقتصادی کشور را تهدید کند. در شرایط کنونی وضعیت اقتصادی ایران به شدت تحت تأثیر تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی قرار دارد، تحریم‌های اخیر در حوزه‌های کلیدی مانند کشتیرانی و هواپیمایی تأثیر گذاشته و باعث شده که ایران در بخش حمل و نقل دریایی و هوایی با مشکلاتی برخورد کند و به راحتی نتواند کالاها و خدمات خود را به بازارهای جهانی صادر کند.

چرخه معیوب اقتصاد

او افزود: محدودیت در صادرات نفت به عنوان یکی از منابع اصلی درآمد دولت که از مدت‌ها پیش تحریم شده نیز به شدت به اقتصاد آسیب زده است. با توجه به اینکه نفت یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی ایران به شمار می‌رود، کاهش صادرات آن به معنای کاهش درآمدهای ارزی و در نتیجه کاهش توانایی دولت در تأمین مالی پروژه‌ها و خدمات عمومی را به دنبال داشته است. علاوه بر این، تحریم‌ها باعث کاهش سرمایه‌گذاری خارجی در ایران شده و در این راستا سرمایه‌گذاران به دلیل عدم اطمینان از آینده و ریسک‌های بالای اقتصادی، تمایلی به سرمایه‌گذاری در این کشور ندارند، این موضوع به نوبه خود منجر به کاهش رشد اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی می‌شود، در حقیقت تحریم در یک چرخه بیمارگونه باعث تاثیر نامطلوب بر تمام حوزه‌ها شده که در نهایت باعث رشد تورم، کاهش نرخ توسعه و پیشرفت و گرانی و شرایط دشوار و ایجاد یک چرخه معیوب اقتصادی شده که به سختی می‌توان از آن خارج شد.

تحریم‌های هوایی و آبی

انصاری درباره پیامدهای تحریم‌های خطوط هوایی و کشتیرانی ایران از سوی اروپا گفت: با تحریم‌های اروپا در خصوص تحریم هوایی، کشتیرانی و... باید گفت که ما پیش از آن هم در مورد نفت پتروشیمی مشکل داشتیم و الان مشکلات حمل و نقل و چالش‌های زیرساختی نیز به آن افزوده شده است، در حال حاضر برای تامین برق، گاز، آب و... دچار چالش‌های جدی هستیم که نشأت گرفته از نبود امکان دسترسی به فناوری‌های نوین و همچنین فقدان سرمایه‌گذار داخلی و خارجی برای بازسازی و به‌روزرسانی نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌هاست.

نیاز به راه‌حل فوری

این کارشناس تاکید کرد: شرایط فعلی کشور در واقع یک موضوع پیچیده‌ای است که نیاز به تمهیدات فوری دارد و نمی‌توان وانمود کرد که همه شرایط مطلوب و بدون مشکل است، چراکه قطعاً تحریم‌ها تاثیر قابل توجهی بر اقتصاد ایران در بخش‌های مختلف، به ویژه انرژی داشته، صادرات نفت به شدت کاهش یافته و درآمد حاصل از صادرات نفت منبع مهمی برای تامین مالی دولت بوده که اکنون جای خالی آن حتی با سپری شدن چند سال از تحریم‌ها و لزوم جایگزین کردن دیگر درآمدها به جای درآمدهای نفتی حس می‌شود.

تحریم‌ها... خاموشی‌ها

این کارشناس پیامدهای تحریم‌ها در ابعاد مختلف را گسترده ذکر و بیان کرد: به عنوان مثال، کمبود بودجه برای نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها منجر به قطع برق و اختلال در خدمات در حوزه‌های مرتبط منتهی می‌شود که هم در بخش تولید و هم بر زندگی روزمره شهروندان تاثیرات نامطلوبی دارد. از این رو مقابله با این چالش‌ها، یافتن راه‌حل‌های خلاقانه‌ای که بتواند در عبور از این دوره دشوار به کشور کمک کند، ضروری است. او توضیح داد: گام اول پیش از هر اقدامی تلاش برای رفع تحریم‌ها و قرار گرفتن در مسیر تعاملات جهانی است. در حقیقت ایران برای کاهش وابستگی خود به صادرات نفت باید بر توسعه سایر بخش‌ها مانند تولیدات صنعتی، کشاورزی و خدمات تمرکز کند. همچنین اجرای فناوری‌ها و شیوه‌های کارآمد انرژی می‌تواند به کاهش مصرف انرژی و کاهش فشار روی شبکه برق کمک کند، به‌علاوه ایران دارای پتانسیل قابل توجهی برای منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی است و سرمایه‌گذاری در این زمینه‌ها می‌تواند به کاهش اتکای کشور به سوخت‌های فسیلی و کاهش تاثیر تحریم‌ها کمک کند. او اضافه کرد: ایران باید بر ایجاد روابط قوی با سایر کشورها و سازمان‌های بین‌المللی برای تضمین حمایت و همکاری در مقابله با چالش‌های ناشی از تحریم‌ها تمرکز کند. در عین حال بدیهی است، این یک وضعیت پیچیده و چالش برانگیز است، اما با راه‌حل‌های خلاقانه و همکاری‌های بین‌المللی، می‌توان راه‌هایی برای غلبه بر مشکلات و ایجاد یک اقتصاد مقاوم‌تر و پایدارتر یافت.

خروج از وضعیت سخت

گروهی از کارشناسان نیز در این خصوص معتقدند، این روزها فضای بین‌المللی علیه ایران تندتر شده است، به‌خصوص بعد از صدور قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی. با وجودی که دستگاه دیپلماسی بیشترین تلاش خود را برای باز نگه‌داشتن درهای گفت‌وگو و مذاکره به‌کار برده است، شاهدیم که این تلاش‌ها هنوز به ثمر ننشسته است. صدور قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران، تازه‌ترین مشکلی است که در حوزه سیاست خارجی اتفاق افتاده است، اتفاقی که می‌تواند ظرف ماه‌های پیش‌رو، اگر با واکنشی درخور مواجه نشود، به بحرانی اساسی برای کشور تبدیل شود. در مجموع به نظر می‌رسد که یکی از دو راه ممکن اتخاذ شود، یا با گفت‌وگو و روش‌های دیپلماتیک می‌توان از تند شدن فضا علیه ایران جلوگیری کرد و یا شرایط فعلی ادامه پیدا کند.