امتدادِ زخم‌های معدن بر پیکرِ قربانیان

حتی چند معدن هم در این میان، به دلیل مشکلاتی که داشتند، تعطیل شدند، اما این اقدامات همچنان کافی نیست. همین چندروز پیش بود که معدن شرق کلات در استان گلستان دچار ریزش شد و در این حادثه هم که سه نفر از معدنچیان مشغول انجام عملیات تعمیر تونل بودند، دچار حادثه بودند. متاسفانه در این حادثه هم محمد گنجی وطن، جانِ خود را از دست داد.

بعد حادثه تلخ معدن طبس، بازرسان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از ۶۷ معدن زغال‌سنگ به صورت ویژه بازرسی کرده و تقاضای تعطیلی ۷ معدن ناایمن را به دستگاه قضائی ارسال کرده‌اند. این درحالی است که احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از مشکلات همه معادن کشور خبرداده است. این اقدام با توجه به آنچه وزیرکار به آن اشاره کرده است و طبق آنچه کارشناسان هشدار داده‌اند، تنها در صورتی از این حوادث کاسته خواهد شد، که ایمن سازی و بازرسی مداوم در زمینه همه معادن رخ دهد و تنها به چند معدن اکتفا نکنیم.

احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: بدترین شرایط کاری در جهان و ایران مربوط به معدن‌کاران است. از ۶۲ معدنی که در کشور زیرزمینی است، دستور تعطیلی ۷ معدن صادر شد، بقیه هم به این دلیل که شیوه بهره‌برداری آنها سنتی است مشکل دارند. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: از ۱۰۱ معدن کشور، تنها یک معدن مدرن است.

وی ادامه داد: بدترین شرایط کاری در جهان و ایران مربوط به معدن‌کاران است. از ۶۲ معدنی که در کشور زیرزمینی است، دستور تعطیلی ۷ معدن صادر شده بقیه هم مشکل دارند به خاطر اینکه شیوه بهره‌برداری آنها سنتی است.

مرگ محمدگنجی وطن

از آخرین اخبار تلخ مربوط به معدن را می‌توان مربوط به کلات شرق دانست. در همین راستا وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرد: حوالی ساعت ۱۱صبح، پنجشنبه ۲۴ آبان‌ماه ۳ نفر از کارگران معدن کلات شرق شهرستان آزادشهر در حین انجام تعمیرات و نگهداری راسته تونل شماره (7a) بودند که بر اثر ریزش سنگ‌های سقف تونل، متاسفانه یکی از کارگران به نام «محمد گنجی وطن» جان‌باخته است و دو کارگر به نام‌های «ابوالقاسم میردار وطن» و «حسن قزسفلی» هم به دلیل مصدومیت به مراکز درمانی منتقل شدند.

بر اساس گزارش سربازرس سازمان نظام مهندسی معدن در تاریخ ۲۴ مهرماه امسال، معدن کلات شرق آزادشهر ناایمن شناخته شده و موارد غیرایمن از جمله درباره سیستم نگهداری و تهویه معدن مشاهده و ثبت شده است. از همین‌رو به دلیل امکان وقوع حادثه، مطابق ماده ۱۰۵ قانون کار درخواست تعطیلی بخش استخراج معدن به مقام قضائی ارسال شده و با دستور ایشان بخش استخراج تعطیل شده بود.

صدور کیفرخواست

پیش از حادثه تلخ معدن طبس که در 31شهریور امسال رخ داد و جان 53 معدنچی را گرفت. تلخ‌ترین حادثه معدنچیان را می‌توان مربوط به معدن زمستان یورت آزادشهر در سال96 دانست که پس از انفجار، 43کارگر جان خود را از دست دادند. معدن زمستان یورت آزادشهر در نهایت، هفته پیش پس از رفع ایرادات خطرساز ایمنی و بهداشتی، بازگشایی موقت شده و رفع ایرادات جزئی باقی مانده در حال انجام است. این درحالی است که حالا خبر از صدور کیفرخواست برای مدیرعامل معدن داده‌اند.

پیش از این رئیس کل دادگستری گلستان به دادستان‌های سراسر استان ماموریت داده بود با تشکیل کمیته‌ای وضعیت ایمنی معادن زغال‌سنگ استان را بررسی کنند که در پی همین دستور هفته گذشته از بروز یک فاجعه در معدن شرق ولات جلوگیری شرق کلات آزادشهر جلوگیری شد. پرونده مربوط به تخلفات بهداشتی و ایمنی در معدن زمستان یورت در دادسرای آزادشهر رسیدگی و پس از صدور قرار جلب به دادرسی، منتهی به صدور کیفرخواست شد.

حیدر آسیابی رئیس کل دادگستری گلستان گفته بود: پرونده مربوط به تخلفات بهداشتی و ایمنی در معدن زمستان یورت در دادسرای آزادشهر رسیدگی و پس از صدور قرار جلب به دادرسی، منتهی به صدور کیفرخواست شد.

خرید مانیتورینگ

اما حوادث تلخ مربوط به کارگران، همچنان ادامه دارد، هرچند حادثه 31شهریورماه در معدن معدنجوی طبس تلخ‌ترین اتفاق از نظر تعداد قربانیان بود، اما باتوجه به آنچه کارشناسان هم سال‌ها هشدار داده‌اند، همچنان در معادن، معدنچیان جان عزیز خود را از دست می‌دهند. در همین راستا علیرضا محجوب، دبیرکل خانه کارگر ایران به «آرمان ملی» گفت: درباره اتفاق تلخی که در معدن معدنجوی طبس افتاد، من بعد اینکه از نزدیک از معدن بازدید کردم، متاسفانه اقدامی در زمینه ایمنی، اینکه کار جدی صورت گرفته باشد را مشاهده نکردیم. کار جدی مانیتورینگ است، که در مورد معدنجو لااقل اگر هم از لحاظ ایمنی بررسی و بازرسی انجام شده بود، کافی نبوده است. باید مقامات مطلع بگویند که آیا قرارداد اخذ شد؟ آیا خرید برنامه مانیتورینگ و نصب تجهیزات آن انجام شد؟ هرزمان که این اتفاق افتاد، ما می‌توانیم بگوییم آن معدن ایمن است. اما اگر این اتفاق نیفتد، هیچ‌کسی نمی‌تواند بگوید که ایمن است.

او در ادامه افزود: ما صراحتا قبلا گفتیم که معادن بزرگ که عمده معادن طبس و کرمان هستند، اینها نیازمند مانیتورینگ هستند. تا مانیتورینگ اتفاق نیفتد، ما نمی‌توانیم بگوییم معادن ایمن شدند. این را قبلا هم بارها گفتیم. من نمی‌دانم چه کسانی در این کوتاهی که این مساله انجام نمی‌شود دخیل هستند. دستگاه‌های اجرایی هم باید در این مورد پاسخگو باشند. چون قانونگذار تکلیفش را در این مورد به طور کامل انجام داده است. یعنی مجلس شورای اسلامی قانون را مصوب کرده است. منابع هم کنارش مصوب کرده است که این اتفاقات بیفتد. اگر افتاده بود، دیگر ما شاهد حادثه‌ای از این قبیل نبودیم. بازهم تکرار می‌کنم، حادثه‌ای شبیه آنچه در معدن طبس افتاد، در معدنی نزدیک به این معدن به فاصله دوهفته قبل افتاد که مانیتورینگ می‌شد، فقط سه تا مجروح با زخم‌های سطحی داشت. پس تفاوت حادثه از ابزارها و هزینه‌هایی که برای ایمنی می‌شود، پیدا می‌شود. مدیرعامل معدن معدنجو گفتند که ما رفتیم سراغ قرارداد، حدود29میلیون دلار هزینه دارد و از توان ما باتوجه به درآمدهایمان خارج است. البته نگفتند انجام نمی‌دهیم. منم بسیار به آنها تاکید کردم، ولی دستگاه‌های اجرایی هستند که باید به عنوان مسئولیت اجرایی موضوع را تا انتها تعقیب کنند.

محجوب درباره دستور تعطیلی چندمعدن نیز گفت: من زمستان یورت را هم بازدید کردم. همه اینها را ما بازدید کردیم و بعد در مجلس مصوبه نوشتیم. گفتیم دولت باید وارد شود و کمک کند و بیاید این دستگاه‌های نظارتی را نصب کند و بابتش هزینه بگیرد. از محل افزایش درآمد این امکان را برای وزارت صنعت، معدن و تجارت فراهم آوردیم. اینها برای قبل است. حالا ممکن است بگویند خوب اجرا نشده است. امروز باز این تکلیف‌ها برعهده دستگاه‌های اجرایی است.

او درباره حادثه تلخ معدن طبس و تکرار حوادثی نظیر آن نیز بیان کرد: هنوز ما حرکت قابل ملاحظه‌ای نمی‌بینیم. تا نظیر این حادثه دیگر در معادن زغال‌سنگ تکرار نشود. ما منظورمان همه معادن است. همه معادن باید شرکت‌های مستقر در آنجا که متعلق به وزارت صمت هستند، این موضوع را جدی‌تر از بقیه بگیرند.

حوادث کار

در همین زمینه، حسن صادقی، معاون دبیرکل خانه کارگر نیز به «آرمان ملی» گفت: ما الان با یک وضعیتی درحوزه روابط کار طرف هستیم که کسی به کسی نیست. شما نگاه کنید ما هیچ گاه آنقدر حادثه ناشی از کار نداشتیم. وقتی ما می‌گفتیم کسی توجه نمی‌کرد. ما نگاهمان دلسوزانه و تخصصی و نگاهمان درواقع کمک به دولت است. وقتی می‌گوییم از نیروهای خبره، زبده، کارشناسی که حوزه روابط کار را بشناسد، چهارتا کتاب در رابطه با حقوق کار نوشته باشد. حقوق کار بین‌الملل را بداند. آیین دادرسی کار را بداند. بر قوانین کار کاملا اشراف داشته باشد. تالیفاتی در حوزه روابط کار داشته باشد. حداقل چهارتا یادداشت و مقاله نوشته باشد؛ هم عالم و هم مجری توانمندی باشد. وقتی این فرد اشراف در این حوزه‌ها داشته باشد، زمانی که کار را به دست می‌گیرد، انگشت بر نقاط ضعف می‌گذارد و در جهت رفع آن حرکت می‌کند. نتیجه‌اش کار بهتر، تلفات کمتر، بازرسی بیشتر، سرکشی‌های مستمر. فردی که معدن را به صورت ویژه ببیند. صنعت ساختمان را ویژه ببیند. صنایع را براساس میزان حوادث ناشی از کار طبقه بندی کند. وقتی فردی آگاه نباشد، نمی‌تواند این اقدامات را انجام دهد. نتیجه این می‌شود که فرد ناآگاه می‌آید مثلا ایران خودرو را بازرسی‌اش را مثل معدن زغال‌سنگ طبس می‌بیند. صنعت ساختمان را که 47درصد حوادث ما مربوط به آن است را با صنعت نساجی یکسان می‌بیند. درحالی که ما در صنایع خودروسازی و نساجی، دسترسی‌مان به تکنولوژی روز خیلی جلوتر از صنعت ساختمان و معادن است. در هیچ کجای دنیا امروز در معادنشان از نیروی انسانی استفاده نمی‌کنند. چه کسی باید براینها بازرسی و نظارت داشته باشد؟ در ماه‌های گذشته ما متاسفانه حوادث متعددی در زمینه حوادث ناشی از کار داشته و داریم. بعضی‌ها متاسفانه منتج به فوت و عده‌ای نیز از کارافتاده شدند.