دیپلماسی موثر ایران در برابر تحولات آمریکا

ظاهرا بر اساس آنچه تاکنون در ارتباط با مذاکرات گروسی در ایران منتشر شده بازرسان آژانس اقداماتی فنی همزمان با حضور او در ایران صورت داده‌اند که گزارشی از آن نیز در یکی از کمیسیون‌های مجلس ارائه شد. این دیدار یکی از مهم‌ترین دیدارهای گروسی از ایران بوده است و در صورتی که طرفین برای بازرسی و بستن برخی پرونده‌ها توافق کرده باشند، احتمالا خروجی آن را می‌توان در گزارش چهارشنبه مدیرکل آژانس مشاهده کرد. البته ایران به شدت اخطار داده که اگر اروپایی‌ها در آژانس بخواهند بیانیه گذشته خود را به یک قطعنامه دیگر علیه ایران تبدیل کنند، تهران بلافاصله واکنش نشان خواهد داد. البته سیدعباس عراقچی اخیرا از ایجاد آمادگی بین ایران و طرف اروپایی برجام خبرداده که می‌تواند مثبت ارزیابی شود.

*فرصت 11 ماهه

از سوی دیگر فرصت و موعد برجام و تعهداتی که ایران باید طبق قطعنامه شورای امنیت انجام بدهد تا کمتر از 11 ماه دیگر به اتمام می‌رسد. اگرچه از نظر تئوری، در این بازه زمانی اروپایی‌ها می‌توانند مکانیزم ماشه را علیه کشورمان فعال کنند که بر اساس آن بدون رای‌گیری در شورای امنیت، تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران دوباره احیا شود اما این کار به آسانی میسر نمی‌شود. نکته مهم این است که اراده سیاسی لازم برای این کار در اروپایی‌ها وجود ندارد و اروپایی‌ها بدون جلب نظر چین و روسیه به آسانی نمی‌توانند به چنین کاری دست بزنند. نکته دیگر اینکه بعد از انجام چنین کاری امکان ندارد در چارچوب برجام بتوانند ایران را به خاطر اقدامات هسته‌ای مورد سوال قرار دهند. اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت خارجه ایران در این ارتباط گفت: «قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت به صورت خودکار بعد از زمان ده ساله منقضی خواهد شد و موضوع هسته ایران از دستور شورای امنیت خارج خواهد شد.» البته آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها می‌توانند مجددا فشارهایی را علیه ایران در نظر بگیرند و آن اینکه پرونده‌ای دیگر برای ایران در شورای امنیت باز کنند که البته این مورد هم زمان‌بر است.

*ایران؛ اهل مذاکره

با این وجود ایران همواره اعلام کرده که با حفظ احترام متقابل حاضر به مذاکره است و تاریخ نشان داده که در موارد لزوم از گفت‌وگو با طرف آمریکایی هم ابایی نداشته و بین هیات‌های ایرانی و آمریکایی نشست‌هایی برگزار شده است. اما اکنون شرایط در آمریکا تغییرکرده و هنوز به ثبات لازم نرسیده است. با توجه به سابقه‌ای که از ترامپ وجود دارد برخی پیش‌بینی می‌کنند که نگاه تهران به گفت‌وگو منفی خواهد بود، اما ایران نشان داده که در صورت در نظر گرفته شدن منافع و خواست‌هایش، مشکلی با گفت‌وگو ندارد. کما اینکه وزیر امور خارجه ایران هم بر چنین اتفاقی تاکید کرده است. اخیرا مجید تخت‌روانچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با روزنامه «فایننشال‌تایمز» ضمن تاکید بر آن که تهران باب مذاکره با دولت آتی آمریکا را باز نگه داشته، گفته است: هرگونه تلاش برای اعمال فشار حداکثری علیه تهران شکست خواهد خورد. در مورد مذاکرات، لازم است که سیاست آمریکا را ملاحظه کرده و تصمیم بگیریم که چگونه به آن واکنش نشان دهیم. در حال حاضر مسئله اصلی آن است که دولت جدید چه رویکردی در قبال ایران، مسئله هسته‌ای، امنیت منطقه و خاورمیانه خواهد داشت. برجام هنوز می‌تواند مبنای مذاکرات بوده و با به‌‌روزرسانی واقعیت‌های جدید را منعکس کند.

*زمزمه‌های صدور یک فرمان

از سوی دیگر طی دو روز گذشته برخی رسانه‌ها نوشته‌اندکه دونالد ترامپ قصد دارد در اولین روز رسمی حضورش درکاخ سفید با صدور یک فرمان اجرایی تحریم‌هایی را علیه ایران وضع کند. به نظر تمامی این اخبار بین ایران و آمریکا و در ارتباط با پرونده هسته‌ای تنها گمانه‌زنی است و تهران و واشنگتن در حال بررسی واکنش طرف مقابل به این اخبار هستند. اینکه در ایران یک صدا شنیده می‌شود، اقدام مثبتی است که می‌تواند بر مناسبات ایران و آمریکا در دولت دونالد ترامپ اثر بگذارد.