بازار خودرو در انتظار معجزه بورس

اخیراً عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد اجرای این روش را مورد حمایت وزارت اقتصاد دانست و برای اجرای آن اعلام آمادگی کرد. کارشناسان معتقدند که عرضه خودرو در بورس به عنوان یک ابزار کارآمد برای مقابله با چالش‌های بازار خودرو و کنترل قیمت‌ها استفاده می‌شود، اما به‌تنهایی نمی‌توان با استناد به آن به حل تمام مشکلات این صنعت امید داشت. این گروه از صاحب‌نظران بر این باورند که موفقیت این روش نیازمند همزمانی با اصلاحات دیگر مانند افزایش تولید، نظارت بر قیمت‌ها و ایجاد زیرساخت‌های مناسب است.

روشی آزموده شده

به گزارش «آرمان ملی»، مهدی طباطبایی کارشناس خودرو در این باره گفت: این روش در برخی از کشورهای دنیا نیز انجام می‌شود و از آن در بورس کالا به عنوان یکی از روش‌های ساماندهی بازار خودرو استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال، در چین و هند نیز روش‌های مشابهی برای عرضه خودرو در بورس وجود دارد. این کشورها با هدف کنترل قیمت‌ها، مدیریت و تقویت رقابت در بازار را با اجرای این روش عملیاتی می‌کنند و در تلاشند تا چالش‌های موجود در بازار را تا حدی که می‌توانند کاهش دهند. او افزود: برای موفقیت عرضه خودرو از طریق بورس، به مجموعه‌ای جامع و هماهنگ در بخش بورس، تولید خودرو و ابزارهای نظارتی نیاز است. علاوه بر این باید سرمایه‌گذاری مطلوب در این صنعت صورت گیرد تا با افزایش تنوع، در کنار ارتقای کیفیت، کمیت و بهبود زیرساخت‌ها قدرت انتخاب برای متقاضیان را افزایش داد و مانع از ایجاد انحصار در این صنعت شد.

شفافیت مبادله در بورس

طباطبایی عرضه خودرو و هر محصول دیگری از طریق بورس را باعث شفاف شدن مبادلات ذکر و بیان کرد: هرچند بورس کالا فرصتی برای خرید و فروش شفاف کالاست، اما دولت باید با استفاده از ابزارهای نظارتی کنترل مطلوبی در این حوزه داشته باشد تا از دلالی و سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری کند. چرا که دلالان و واسطه‌ها همواره از اصلی‌ترین عوامل افزایش قیمت خودرو هستند، بنابراین برای موفقیت بورس خودرو، باید راهکارهایی برای جلوگیری از دلالی اِعمال شود.

ممانعت از اختلالات احتمالی

مهدی طباطبایی توضیح داد: احراز هویت و شناسایی افراد فعال در این حوزه یکی از شاخص‌های مهمی است که می‌تواند از اختلال‌های احتمالی در این زمینه جلوگیری کند، علاوه بر این قیمت‌گذاری در بورس باید به گونه‌ای انجام شود که تفاوت قیمت بین بازار آزاد و کارخانه به صورت منطقی و با هدف متعادل‌سازی بازار رعایت شود. اعلام قیمت پایه منصفانه و اجرای عرضه با سیستم مزایده‌ای باید همراه با نظارت دقیق بر عملکرد بورس از سوی نهادهای ذیربط باشد. هر چند این روش به‌تنهایی نمی‌تواند همه مشکلات بازار خودرو را حل کند، اما با اجرای صحیح و هماهنگ این راهکارها، می‌توان از بورس کالا برای مدیریت بهتر و خرید خودرو در کشور استفاده کرد.

هرچند بورس کالا فرصتی برای خرید و فروش شفاف کالاست، اما دولت باید با استفاده از ابزارهای نظارتی، کنترل مطلوبی در این حوزه داشته باشد تا از دلالی و سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری کند

احتمال افزایش قیمت

حمید مرتضی‌کوشکی، کارشناس بازار سرمایه با اشاره به موضوع احتمال عرضه خودرو در بورس کالا گفت: موضوع مربوط به بورس کالا، به ویژه در زمینه خودرو، مسئله‌ای است که حاشیه‌های بسیار زیادی را هم در صنعت خودرو و هم بازار سرمایه ایجاد کرده است. وی افزود: خیلی از ما معتقدیم که چرا باید شیوه قیمت‌گذاری خودرو به نوعی باشد که منافع آن برای عمده جامعه و مردم نباشد. این کارشناس بورس مطرح کرد: اینکه امروز ما مدعی این باشیم که مدل قیمت‌گذاری فعلی می‌تواند به رفاه مردم کمک کند، در حالی که اگر از یک خیابان عبور کنیم و از مردم بپرسیم که خودروی خود را با چه نرخی خریداری می‌کنند، خیلی کم پیش می‌آید که به مبانی قیمت‌های کارخانه رجوع کنند. کوشکی تصریح کرد: این مسئله نشان می‌دهد که عمده سودی که در این میان از تفاوت میان قیمت کارخانه و بازار خلق می‌شود، در نهایت به سود منافع مردم منتهی نمی‌شود و حتی در برخی مواقع سود واسطه‌ها از سود شرکت‌های خودروساز بیشتر است و بخش تاسف بار مسئله در این است که شرکت‌های خودروساز تا امروز نزدیک به ۲۰۰ همت زیان انباشته دارند. وی اظهار کرد: با این حال، اینکه تصور شود آزاد سازی قیمت خودرو منجر به بهبود وضعیت صنعت می‌شود، به این صورت هم نیست که برخی تصور می‌کنند. چراکه در کنار آزادسازی باید سیستم مدیریتی و بهره‌وری تولید نیز اصلاح شود. امروز ما شاهد برخی اعتراض‌ها به ارقام و صورت‌های مالی هستیم که در شرایطی که وضعیت مناسب نیست چرا باید هزینه‌ها تا این حد بالا باشد. این کارشناس بورس در رابطه با اینکه آیا عرضه خودرو در بورس کالا باعث افزایش قیمت‌ها نخواهد شد، اظهار کرد: واقعیت بازار مشخص است و بازار کار خود را انجام می‌دهد، اینکه ما بگوییم با عرضه خودرو در بورس کالا، سیگنال‌هایی برای افزایش قیمت در بازار آزاد خودرو داده می‌شود، درست نیست. کوشکی ادامه داد: اتفاقا عرضه خودرو در بورس کالا به بازار آزاد این پیغام را مخابره می‌کند که در موضوع قیمت‌ها باید منطقی‌تر رفتار کند. در این زمینه ما می‌توانیم موضوع را از روی دیگر سکه بررسی کنیم. به عبارتی اینکه یک سیستم معاملاتی شفاف در بورس کالا و به صورت توافقی شکل بگیرد که در آن قیمت خودرو به شکلی رسمی و توافقی حتی بیشتر از ۲۰ درصد کمتر از قیمت بازار آزاد معامله شود، یعنی بازار آزاد باید محتاطتر و منطقی‌تر رفتار کند.

اصلاح کاربرد خودرو

کوشکی در رابطه با نوع و مدل مطلوب عرضه خودرو در بورس کالا خاطرنشان کرد: مهم‌ترین نکته در این رابطه به نوع و نحوه عرضه خودرو در بورس کالا باز می‌گردد. یک مثل در اقتصاد وجود دارد که می‌گوید «آدم صفر بگیرد اما یک نگیرد»؛ یعنی اگر قرار است کاری انجام شود باید آن را درست و مطلوب انجام داد. متاسفانه خیلی از تصمیمات در حوزه اقتصاد ناقص یا نادرست اتخاذ می‌شود و در نهایت منتقدان می‌گویند ما گفتیم این کار را انجام ندهید و حالا هم نتیجه نداده است. این کارشناس بازار سرمایه افزود: بنابراین اگر قرار است در بورس کالا خودرو عرضه شود باید عرضه در اندازه و مقیاس مطلوبی صورت بگیرد، نه اینکه بین ۵ تا ۱۰ درصد از میزان عرضه را در بورس کالا انجام دهیم. به عبارتی میزان عرضه باید در حجمی باشد که اسم آن را بازار بگذاریم. چراکه در غیر این صورت، عرضه خودرو در بورس کالا خاصیت و ماهیت یک بازار را ندارد و در نهایت گرایش قیمت خودروها به قیمت بازار آزاد منتهی می‌شود. وی افزود: نکته دیگر این است که در برخی مواقع ما شاهد ابطال در معاملات هستیم. وظیفه نهاد ناظر نظارت بر معاملات است، اما به این معنا نیست که وقتی کشش بازار به سمت افزایش قیمت‌ها باشد، نهاد ناظر قیمت‌ها را سرکوب و معاملات را ابطال کند. باید اجازه داد بازار مسیر خود را طی کند تا به تعادل برسد. چراکه در این شرایط، موضوع افزایش قیمت خودرو و نزدیک شدن آن به نرخ بازار آزاد، تا حدودی عطش‌های کاذب سرمایه‌گذاری را از بین می‌برد تا تقاضاهای کاذبی که امروز شکل گرفته و خودرویی که در همه کشورها یک کالای مصرفی است را به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل کرده است، اصلاح شود.