ایران باید تصمیم بگیرد تنش کنونی به چه سمتی خواهد رفت

 براساس آنچه قرارگاه پدافند هوایی کشور اعلام کرد: اسرائیل بامداد روز شنبه در اقدامی تنش‌زا، نقاطی از مراکز نظامی در استان‌های تهران، خوزستان و ایلام را مورد هجوم قرار داده است. این در حالی است که ارتش جمهوری اسلامی ایران در اطلاعیه‌ای از شهادت دو تن از رزمندگان خود در حملات اسرائیل خبر داد. پس از آن دنیل هاگاری سخنگوی ارتش رژیم صهیونیستی از حمله هوایی به ایران در واکنش به عملیات وعده صادق خبر داد و پدافند هوایی ایران نیز فعال شدن در چند نقطه را تایید کرد. گفته می‌شود که پیش از حمله، پیامی به ایران ارسال شده که درباره پاسخ دادن ایران بوده است. این پیام توسط روسیه به ایران مخابره شده است. در عین حال گفته شده که رژیم صهیونیستی از قبل توضیح داده بود که به طور کلی به چه چیزی حمله خواهد کرد و به چه چیزی حمله نخواهد کرد. در پی این اتفاق، یک مقام آمریکایی گفت از ایران درخواست می‌کنیم، پاسخ ندهد و این باید پایان تبادل مستقیم باشد. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی ابعاد مختلف حمله و پاسخ احتمالی ایران با دکتر حشمت‌ا... فلاحت پیشه استاد دانشگاه و تحلیلگر روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.

*تحلیل و ارزیابی شما از میزان و ابعاد ماجرا چیست و با چه هدفی چنین اقدامی صورت گرفت؟

من معتقدم پیام کلی این اقدام، یک پیام بازدارندگی بود. اسرائیل تلاش کرد تهاجم خود را به شکلی هدایت کند که چرخه و ادامه آن با واکنش ایران متوقف شود. این موضوع به خوبی در پیام آمریکا نیز وجود داشت که آمریکا از ایران خواست دیگر به این حمله پاسخ ندهد. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که تا زمانی که فضا نظامی است تحلیل‌های سیاسی براساس فرضیه‌ها صورت می‌گیرد. در واقع باید منتظر ماند تا گزارش‌های نظامی منتشر شود تا پس از آن بتوان درباره موضوع و ابعاد آن اظهارنظر سیاسی کرد. آنچه رخ داده این است که اسرائیل تلاش کرده اقدام خود را به صورت انتقامی بزرگ جلوه داده و ادعا کرده‌اند که در این حمله بیش از 100 هواپیما حضور داشته‌اند. هدف دیگر این بود که اقدام او به گونه‌ای باشد که مردم صدای آن را بشنوند. نکته دیگر اینکه حتی اگر ادعای مطرح شده را بپذیریم که مدعی شده بودند به 20 سایت نظامی حمله شده است، اما این ادعا با آنچه سران این رژیم قبلا مدعی شده بودند، فاصله‌ای معنادار داشته است. در چنین شرایطی باید منتظر گزارش نهادهای نظامی ایران بود. اما در عین حال به هیچ وجه نسبت به شهادت دو نفر از پرسنل ارتش ایران، که در بیانیه ارتش آمده بی‌تفاوت نخواهیم بود و چنین جنایتی بی‌پاسخ نخواهد ماند. نهادهای نظامی در روزهای آینده گزارش کامل را تهیه و در اختیار شورای عالی امنیت ملی قرار خواهند داد و در نهایت جمع سیاستمداران و نظامیان هستند که تصمیم می‌گیرند ادامه ماجرا به چه سمت‌وسویی خواهد رفت.

محکومیت این اقدام توسط کشورهای مختلف منطقه به خوبی نشان می‌دهد که آنچنان که رژیم صهیونیستی گمان می‌کند شرایط برای ادامه تنش مساعد نیست

*به نظر شما ایران چه تصمیمی خواهد گرفت؟

به اعتقاد من حمله‌ای چنین کوچک و محدود به چند سایت، در کشوری که بالغ بر بیست هزار سایت نظامی دارد، نمی‌تواند اقدامی در راستای شکل‌گیری جنگ تمام عیار و چرخه‌ای بی‌پایان باشد. آمریکا و رژیم صهیونیستی دنبال این هستند که چرخه انتقامی جنگ متوقف شود. از سوی دیگر در زمینه تلفات جنگ نیز باید عنوان کنم نوع جنگی که در شرایط کنونی وجود دارد در بین جنگ‌های کلاسیک جهان بی‌سابقه است. دلیل این موضوع نیز این است که شعاع نبرد از مرزهای شمالی و جنوبی اسرائیل تا سوریه و عراق گسترده شده است. به همین دلیل نیز هر تلفاتی در این منطقه گسترده، برای رژیم صهیونیستی تلفات جنگی به شمار می‌رود. این وضعیت به خوبی نشان می‌دهد که هنوز آسیب پذیری‌های اسرائیل در خطوط مقدم ادامه دارد. از سوی دیگر ایران به عنوان کشور قدرتمند منطقه به توانایی‌های خود کاملا وقوف دارد. با توجه به این توانایی‌ها بود که اعلام شد در صورتی که رژیم صهیونیستی بخواهد دست از پا دراز کند با تنبیه مواجه خواهد شد. ایران به شکل‌های گوناگون اعلام کرده بود اگر اقدامی از سوی این رژیم صورت گیرد و ایران آن را بیش از حد بداند، حتما اقدامی پرقدرت خواهد کرد و بلافاصه واکنش نشان خواهد داد. همین که ایران هنوز واکنشی نشان نداده بیانگر این است که در حال بررسی و محاسبه است. این اتفاق در نگاه اول آثار عملیاتی از خود به جا نگذاشته است. این وضعیت به معنای این است که در آینده جنگ در مرزهای اسرائیل ادامه پیدا می‌کند و از سوی دیگر نیز در زمینه دیپلماسی آمد و شدها برای توقف روند جنگ افزایش پیدا خواهد کرد. محکومیت این اقدام توسط کشورهای مختلف منطقه به خوبی نشان می‌دهد که آنچنان که رژیم صهیونیستی گمان می‌کند شرایط برای ادامه تنش مساعد نیست. این در حالی است که در درون اسرائیل نیز خستگی‌های ناشی از جنگ به وجود آمده است. من فکر می‌کنم اگر ایران تشخیص بدهد که می‌تواند در حوزه‌های دیگر اسرائیل را تحت فشار قرار بدهد از ادامه جنگ مستقیم با اسرائیل خودداری خواهد کرد. یعنی می‌توان چشم اندازی را مشاهده کرد که منطقه به سمت کاهش تنش و یک آتش‌بس حرکت کند.

*در چه شرایطی می‌توان به آتش‌بس در منطقه خوشبین بود؟ در این زمینه چه چالش‌هایی وجود دارد؟

باید توجه داشت که اگر مقابله بین کشورها به مبارزه و مقابله‌ای اید‌ئولوژیک تبدیل شود، در عین حالی که دیپلماسی نخواهد توانست به آسانی بر مشکلات متعدد غلبه کند، اقتضائات و الزامات خاصی بر موضوع مستولی خواهد شد که رها شدن از آن آسان نیست. در بین تندروهای کابینه رژیم صهیونیستی چنین نگاهی دیده می‌شود. برای همین است که از سفر بلینکن به منطقه دستاوری حاصل نشد. در عرصه نبرد ایدئولوژی‌ها تلاش برای پیدا کردن راه حل دیپلماتیک بسیار دشوار است. در چنین شرایطی دیده شد که مجمع مدرسین و محققین حوزه علیه قم بیانیه منتشر کرد که در آن بازگشت به مرزهای1967 قید شده بود. چنین سازوکاری می‌تواند راه‌حلی در این زمینه به دست دهد. با اینکه انتظار می‌رفت جریان‌های سیاسی از چنین ابتکاری استقبال کنند اما به صورت غیر قابل درکی با این بیانیه برخورد کردند. من معتقدم اگر قرار است کشورهای منطقه به پرتگاه جنگ کشیده نشوند راه‌حل‌های اصولی باید مورد توجه قرار گیرد. این در حالی است که برای اولین بار نوعی تفاوت نگاه بین دیدگاه‌های اید‌ئولوژیک و دیپلماسی به وجود آمده که نمی‌توان این تفاوت دیدگاه را نادیده گرفت. تحت هر شرایطی نباید اجازه داد زمینه برای کامل شدن چرخه خشونت و تنش در منطقه جنگی تمام‌عیار ایجاد کند. کسانی که مسئولیت ایده‌ئولژیک و یا مسئولیت دیپلماتیک دارند باید بیش از هر چیز بر اصول پافشاری کنند.

*با توجه به اتفاقاتی که رخ داده چه چشم‌اندازی را پیش روی منطقه و سیاست‌ورزی مشاهده می‌کنید؟

من معتقدم باید اجازه داد نظامیان و سیاستمداران با تهیه گزارش و جمع‌بندی شرایط درباره واکنش تصمیم‌گیری کنند. برخی گروه‌ها که قبلا امتحان خود را پس داده‌ و در مواردی نشان داده‌اند که توجه چندانی به تصمیم‌های کلان نظام ندارند، در شرایط فعلی باید تمام توجه خود را در جهت وفاق و همدلی قرار دهند. نباید به گونه‌ای رفتار کرد که از آن شائبه علاقه به گسترش درگیری و تنش برداشت شود. تجربه نشان داده که این تحریکات بیش از آنکه مولفه‌ای به مولفه‌های قدرت ایران اضافه کند باعث فشار بر مسئولان و تصمیم‌گیران می‌شود. تصمیم‌گیران کشور باید در شرایط کنونی تصمیمی را بگیرند که منافع ملی کشور را در بلندمدت تضمین کند. من از ابتدا نیز بر این باور بودم که جنگ فتنه‌ای است که طالبان جنگ در دنیای امروز به راه انداخته‌اند و ایران باید از حرکت در مسیر این فتنه پرهیز کند.