از حضور در نشست بریکس تا ملاقات با «پوتین» و «سیسی»

 از جمله این گروه‌ها و سازمان‌ها نیز می‌توان به سازمان همکاری‌های شانگهای که سویه‌های امنیتی و اقتصادی دارد و همچنین گروه بریکس که صرفا سویه‌های اقتصادی دارد و کشورهای نوظهور در آن مترصد تقویت اقتصادی و در بلندمدت ایجاد پول واحد در جهت رقابت با ارزهای جهانی مثل دلار هستند. در همین راستا ایران نیز طی سال‌های گذشته حضور فعالی در چنین مجموعه‌هایی داشته شهریورماه سال گذشته به عضویت رسمی گروه بریکس در آمد تا در کنار کشورهایی همچون برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی که قدرت‌های نوظهور اقتصادی محسوب می‌شوند شرایطی را فراهم کنند که در مراودات و مناسبات جهانی به لحاظ اقتصادی بتوانند طبق روند مطلوب و مورد نظر خود و فارغ از آنچه در نظام کنونی بین‌المللی با تاثیر مستقیم آمریکا است، پیش بروند. جالب اینکه همین عدم مشارکت اروپا و آمریکا در این گروه است که باعث مخالفت‌های گاه و بیگاه آمریکایی‌ها با این گروه می‌شود. اما شاید این پرسش مطرح شود که چرا حضور در بریکس برای ایران تا حدی زیادی مهم است و بر آن تاکید دارد. باید اذعان داشت که فقط یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت حضور در گروه بریکس این است که این گروه به‌واسطه دارابودن نیمی از جمعیت جهان و بین ۲۵ تا ۲۸‌ درصد از ظرفیت اقتصاد جهانی پتانسیل بالایی برای تاثیرگذاری بر اقتصاد جهانی دارد و از رشد پرشتاب اقتصادی و نفوذ در امور جهانی هم برخوردار است و از سوی دیگر یکی از رویکرد‌های اصلی اعضای بریکس هم این بوده که آن‌ها همیشه حامی کشور‌های درحال توسعه و کشور‌های جنوب و برقرارکننده تعادل و عدالت اقتصادی در مقابله با نظام پولی و بانکی غربی بوده‌اند. از قضا ایران نیز همواره به‌دنبال حضور در سازمان‌های بین‌المللی مستقل و عدم وابستگی به غرب بوده است. لذا حضور در بریکس می‌تواند افق‌های روشن‌تری را پیش روی کشورمان بگشاید.

* از نشست بریکس تا معاهده ایران و روسیه

شهر کازان، مرکز تاتارستان روسیه از اول تا سوم آبان میزبان نشست سران روسای بریکس است و مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور کشورمان نیز که از ماه‌ها قبل به دعوت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به این نشست دعوت شده بود نیز روزگذشته برای حضور و سخنرانی در این نشست به روسیه سفر کرد. پیش از این کاظم جلالی، سفیر کشورمان در روسیه در خصوص دستور کار این نشست گفته بود: «سران گروه بریکس در نشست خود در کازان، ضمن سخنرانی و طرح دیدگاه‌ها، درباره مسائل مهم بحث و بررسی خواهند کرد؛ در طول ماه‌های اخیر و طی جلسات بسیار زیادی که در سطوح مختلف بین اعضای بریکس برگزار شد، مباحثی جمع‌بندی شد که نکات اصلی این جلسات، به تأیید سران نیز خواهد رسید.» هر چند که پیش‌تر از سوی «مهدی سنایی» معاون امور سیاسی دفتر رئیس‌جمهور، برنامه‌های سفر «مسعود پزشکیان»، به روسیه اعلام شد و به گفته وی رئیس‌جمهور کشورمان در نشست‌های مختلف بریکس، سه سخنرانی ارائه می‌کند و با رؤسای روسیه، چین، هند، مصر و دیگر کشورها با هدف توسعه روابط فیمابین ملاقات دوجانبه خواهد داشت. البته مسلما این تنها مساله‌ای نخواهد بود که رئیس‌جمهور کشورمان به‌خاطر آن به روسیه سفر کرده است. بحث معاهده جامع ایران و روسیه نیز دیگر مساله‌ای است که به احتمال فراوان در کازان روسیه و میان مقامات کشورمان و روسیه طرح و بحث خواهد شد. البته سفیر کشورمان در مسکو در این خصوص گفته بود: «منتظر هستیم که هر دو طرف، مسائل پروتکلی را انجام دهند و در مرحله بعد، نوبت به امضای وزیران امور خارجه خواهد رسید. اینکه این موافقت‌نامه در کازان و در حاشیه نشست سران گروه بریکس توسط رؤسای جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه امضا خواهد شد، به طی شدن فرایندهای پروتکلی بستگی دارد.»

*دیدار با پوتین

گرچه همه کشورهای عضو برای نشست روسای بریکس به کازان می‌روند، اما حداقل برای ایران دیدار پزشکیان با پوتین در حاشیه نشست بریکس و در کنار آن دیدار با عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر جذابیت خبری بیشتری خواهد داشت و مسلما مسائل مختلفی در حوزه‌های متفاوت میان روسای جمهور کشورها مطرح خواهد شد. آنچه مسلم است دیدار پزشکیان و پوتین در هنگامه تنش و جنگ در منطقه خاورمیانه می‌تواند بسیار معنادار و پرسخن باشد. چه اینکه بسیاری از تحلیلگران بین‌المللی نیز از احتمال بالای تنش میان ایران و اسرائل خبر می‌دهند و در این راستا نیز دیدار پزشکیان با پوتین اهمیت دو چندانی پیدا می‌کند. در دیدار اخیری که روسای جمهور ایران و روسیه در عشق‌آباد ترکمنستان داشتند هر دو به همکاری دوجانبه اشاره داشتند و پوتین ایران را کشور دوست و همکار و پزشکیان نیز روسیه را متحد ایران خواند. حال در چنین شرایطی به طور مسلم از موضوعاتی همچون مسائل منطقه به‌ویژه جنگ غزه و لبنان و لزوم جلوگیری از حملات صهیونیست‌ها و برقراری آتش‌بس در منطقه، روابط دوجانیه ایران و روسیه و قرار داد 20‌ ساله فی ما بین و حتی توافق هسته‌ای و احتمال احیای آن نیز صحبت خواهد شد. گرچه به نظر نمی‌رسد پوتین به جهت ارتباطات مثبت و موثری که با اسرائیلی‌ها دارد بخواهد در مسائل منطقه‌ای وارد شود، اما مواضع اخیر مقامات این کشور در خصوص مسائل منطقه نشان می‌دهد که آنها نسبت به اتفاقات رخ داده در منطقه بی‌تفاوت نیستند. از طرف دیگر دیدار وزرای خارجه دو کشور یعنی عراقچی و لاوروف و همچنین رایزنی در مورد مباحث مختلف نیز از دیگر مسائلی خواهد بود که می‌توان بدان پرداخت. جدای از دیدار با روس‌ها پزشکیان با رئیس‌جمهور مصر عبدالفتاح سیسی نیز ملاقات خواهد داشت که به نظر خالی از لطف نخواهد بود. قدرمسلم نمی‌توان انتظار داشت که در این دیدار طرفین مسائل دوجانبه را مطرح کنند و به احتمال فراوان در دیدار پزشکیان و السیسی نیز صرفا مسائل منطقه، جنگ غزه و لبنان و چگونگی کمک به این مناطق مطرح خواهد شد. هرچند که احتمال گفت‌وگو‌هایی برای ارتقای سطح روابط تهران – قاهره نیز مطرح شود. شانزدهمین اجلاس سران گروه بریکس قرار است روزهای اول تا سوم آبان در کازان روسیه برگزار شود و «مسعود پزشکیان» به‌عنوان یکی از سران کشورهای عضو بریکس بنا به دعوت رسمی رئیس‌جمهور روسیه در این نشست حضور خواهد داشت.