هنوز خبری از همسان سازی نیست

 اما عادت کرده‌ایم به وعده‌هایی که شاید در آینده محقق شوند. حالا مثل دیگر مردمان این سرزمین، بازنشستگان هم می‌گویند، بذار همین حداقل حقوق را هم بگیریم و با همین سرکنیم. ما که دیگر به قناعت هم عادت کردیم، مثل همه آنچه در این سال‌ها اجبار شد و هیچ اختیاری برایمان نماند.

اما مشخص است که تا بودجه لازم فراهم نباشد، کاری از دست کسی برنمی‌آید. در همین راستا، مجیدنصیرپور، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس دوازدهم، با گفتن اینکه همسان سازی حتما باید صورت گیرد و در دستور کار است به «آرمان ملی» گفت: فردا در کمیسیون جلسه داریم. امروز بود که به فردا موکول شد. مساله همسان سازی حقوق بازنشستگان حتما انجام خواهدشد، ولی روش تامین هزینه‌اش یا اعتبارش مساله است که فردا راجع به آن گفت‌وگو می‌شود و بعد از جلسه می‌شود درباره آن صحبت کرد.

البته هنوز با اینکه مهرماه به پایان رسیده است، برخی از بازنشستگان حقوق این ماه خود را هم دریافت نکرده‌اند. منظور از همسان سازی حقوق بازنشستگان در سال 1403، متناسب سازی حقوق آنها با 90درصد حقوق شاغلان مشابه است. هرروز اخبار پیرامون بازنشستگان خبر از انجام آن می‌دهد، اما همچنان خبری از واریز آن به حسابِ بازنشستگانی که برخی حقوق حداقلی خود را هم دریافت نکرده‌اند، نیست.

براساس آنچه در قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران در سال 1403 مصوب شده است، افزایش حقوق در همسان سازی در سال اول، یعنی سال1403 باید به میزان40درصد و در سال‌های آتی هرکدام 30درصد مابه التفاوت تا90درصد خواهد بود. این درحالی است که هنوز همان 30درصد سال ابتدایی که امسال است، میسر نشده است. هرچند علی دهقان‌کیا، رئیس کانون بازنشستگان تامین اجتماعی، پیشتر گفته بود که هنوز اقدامی صورت نگرفته است.

همسان سازی، نیازمند قانونی جامع تر

قانون برنامه هفتم، طبق گفته کارشناسان، برای همسان سازی حقوق بازنشستگان نیازمند قوانین کامل‌تری است. شاید این طرح هم همچون اغلب طرح‌هایی که به طور کامل بررسی نشده است، پیش از اعلام و درخواست برای اجرای آن، نیاز به بازبینی و بازنگری بیشتری دارد. هرچند یخچال‌های خالیِ بازنشستگان را شاید وقتی دیگر پر نمی‌کند. مجلس هم هرروز بررسی را به فردا موکول می‌کند و مشخص نیست جلساتی که برگزارخواهند شد، تا چه حد می‌تواند نهادهای مربوطه و در نهایت دولت را اجبار به تامین و پرداخت بودجه موردنظر برای همسان سازی حقوق بازنشستگانی کند، که در تامین هزینه‌های اولیه زندگی خود دچار مشکل هستند، حالا دیگر هزینه‌های درمان و مواردی که ممکن است هزینه‌ای غیرمنتظره پیش‌آید، بماند برای آینده‌ای نامعلوم.

 این درحالی است که محمدحسن زدا، رئیس سابق سازمان تامین اجتماعی، به نقل از کانال خبری چندثانیه، با بیان اینکه متناسب سازی حقوق بازنشستگان امکان پذیر نیست، گفته بود که این طرح به قانون و پول نیاز دارد.

زدا گفت: از طرفی هم برای پرداخت همان موردی که در قانون برنامه هفتم مصوب شده است، برای سال اول به ۴۰ همت نیاز داریم که طبق گفته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ۸ همت دریافت شده است و ۳۰ همت نیز تا پایان سال واگذار می‌شود.

رئیس سابق سازمان تامین اجتماعی همچنین افزود: با توجه به اینکه ۳۰ همت باقیمانده از فروش سهام و دارایی‌های دولت به دست می‌آید، در نتیجه این گزینه نیز منتفی است. در واقع ما نه قانون داریم و نه پول.

در همین راستا دکتر سیدهادی موسوی‌نیک، مدیرکل سابق مطالعات رفاه اجتماعی وزارت تعاون، درباره لزوم اجرایی طرح متناسب سازی حقوق بازنشستگان به «آرمان‌ملی» گفت: این موضوع دو وجه دارد، یک وجه مالی و بحث تامین مالی آن است و دیگری بحث فنی آن است که متاسفانه بحث متناسب سازی درست تعریف نشده است. به لحاظ مالی چون گفته‌اند که یک درصد از مالیات بر ارزش افزوده برای این کار اختصاص پیداکند، براساس برآوردهایی که انجام شده است، این منبع برای اجرای این سیاست کفایت نمی‌کند. مطلب دوم این است که فرمولی که برای متناسب سازی درنظرگرفته شده است با استانداردهای معمول سازگار نبوده است.

موسوی نیک در ادامه گفت: : به طور معمول فرد یک درآمدی قبل از بازنشستگی و بعد از آن نیز یک درآمدی خواهد داشت که بین اینها باید یک نسبتی برقرار باشد. درستش این است که این نسبت ثابت بماند. در نظام اداری کشور هر فردی یک دستمزدی دارد که ممکن است با دیگر افراد متفاوت باشد. در عمل اجراکردن بحث متناسب سازی با وجود این تفاوت‌ها سخت است. زیرا به هر نحوی اجرا شود یک عده قابل توجهی ناراضی خواهند بود. اما به هر صورت، این مساله باید حل و فصل شود و این اصل را بپذیریم که بازنشستگان وضعیت معیشتی مناسبی ندارند. حالا اینکه این مساله چطور حل شود، باید هم تامین مالی آن انجام شود و هم آن فرمول به شکل قانون یا مصوبه جدید انجام شود. در نهایت باید اقدامی صورت گیرد که باعث رضایت بیشتر شود و نه نارضایتی مضاعف.

بازنشستگان مجبور به یافتن شغلی دوباره برای گذران زندگی

 با نگاهی به اطراف خود، بسیاری از بازنشستگان را مشاهده می‌کنیم که مشغول شغلی دیگر هستند. حتی نکته جالب توجه این است که درحالی که برخی از جوانان بیکار و در جست و جوی کارهستند، والدین بازنشسته شان، شاغل هستند. تعداد این افراد متاسفانه کم نیست و با فشارهای اقتصادی سال‌های اخیر بیشتر هم شده است. کافی است در ساعات شلوغی عصر سری به مترو و اتوبوس بزنید. متاسفانه تعداد زنان و مردان حدود70 سال که از سرکار بازمی‌گردند، کم نیست. خانمی کنارم در مترو نشسته است، که مدام خمیازه می‌کشد، به کار خدمات در یکی از اداره‌های دولتی مشغول است. می‌گوید چاره‌ای ندارم، مجبورم کار کنم. پاهایش در کفش تنگی که به پادارد، متورم شده، اما به این درد هم به قول خودش عادت کرده است.

وضعیت دیگر کشورها مانند ایران نیست. در برخی کشورها، افراد بعد از رسیدن به سن بازنشستگی، با استفاده از مزایا و امکاناتی که از دولت دریافت می‌کنند، با خیالی آسوده به دنبال برنامه‌های تفریحی و سفر و برنامه‌های داوطلبانه‌ای می‌روند که دولت برای آنها درنظر گرفته است. به عنوان مثال، در کانادا این افراد می‌توانند به طور داوطلبانه در بخشی از محیط‌های کاری، به فعالیتی نظیرآنچه یک فرد میانسال یا جوان انجام می‌دهد، بپردازند، تنها به این دلیل که فعالیت و مسئولیتی داشته باشند، تا در تنهایی و انزوا دچار مشکل نباشند. اما متاسفانه در سرزمین ما بازنشستگان آنقدر دغدغه مسائل اقتصادی را دارند، که دیگر فراغ خاطری برایشان باقی نمی‌ماند تا به فعالیت دیگر بپردازند.

راننده تاکسی که از سنین نوجوانی‌ام به یاد دارم که در این خط کار می‌کند. بازنشسته یکی از سازمان‌های دولتی است. 78سال سن دارد و آنقدر سردش است که در تابستان هم کلاه پشمی خاکستری رنگی برسردارد. با سیگاری در دست می‌گوید: عمرم را دود کردم. مسافر نیست. چیزی از همسان سازی نمی‌داند، اما حقوقش را خرج دو دانشجویی که در خانه دارد می‌کند. می‌گوید اگر بلد بودم، با تاکسی‌های اینترنتی کار می‌کردم، اما نه گوشی تلفن درست و حسابی دارم و نه حوصله‌اش را. حتی جمعه‌ها هم دوروبرِ این میدان هست، به قول خودش دیگر همه مرا می‌شناسند و اگر مسافر هم نباشد، آنها که مرا از قبل می‌شناسند، پیدایم می‌کنند. حقوقِ بازنشستگی‌اش ناچیز است، اما تا دلتان بخواهد خوش زبان است. هرجا بخواهی بروی هم آدرسش را می‌داند. با لبخند می‌گوید منکه آخرش هم نفهمیدم اینکه گفتی همسان سازی یعنی چه؟ هنوز حقوقش واریز نشده است، می‌گوید همین حالا دخترم تماس گرفت و پرسید! می‌خندد و می‌گوید پیامک واریزی در راه است!

با حقوق نزدیک به 10 میلیون تومان، آن هم اگر همه مزایا را دریافت کرده باشی، برای اغلب بازنشستگانی که با این مبلغ حتی نمی‌توانند یک هفته مایحتاج سفره‌ای چهارنفره را تامین کنند، حالا سال‌هاست که زندگی می‌کنند و روزگار می‌گذرانند. هرچند این مبلغ نسبتا ناچیزی هم که قرار است به عنوان همسان سازی به حقوقشان افزوده شود، این همه درد را درمان نیست.