تغذیه مناسب، تاثیرگذارتر از ورزش برای کاهش وزن

 دیدن این سریال باعث شد نظرم درباره همه افرادی با اضافه وزن زیاد که دیده بودم، تغییر کند. ما آدم‌ها با هم متفاوتیم. آنقدر متفاوت و پیچیده که برای هیچ دردی، نه جسمی و نه روحی نمی‌شود نسخه‌ای واحد برایمان پیچید. حتی ممکن است فردی برای یک سرماخوردگی ساده با یک دمنوش آویشن شفا یابد، اما دیگری حتما باید سرم بزند. کاش این تفاوت‌ها را درک کنیم، شرایط زندگی هم را در نظر بگیریم و بعد قضاوت کنیم.

طبق آخرین پیمایش عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر در سال ۱۴۰۰، حدود ۳۱ درصد زنان ایرانی چاق هستند و فقط ۲۸ درصد آنان، وزن متناسب و بقیه اضافه وزن نیز دارند. یعنی در مجموعه ۷۲ درصد زنان ایرانی چاقی و اضافه وزن دارند. حالا دکتر ملیحه کیانفر، رئیس اداره سلامت میانسالان و مادران وزارت بهداشت با تاکید بر اهمیت توجه به سلامت زنان به عنوان نیمی از جمعیت کشور، از اضافه وزن و چاقی ۷۲ درصد زنان ایرانی خبرداده است. درصدی که کم نیست، اما این مساله‌ای نیست که بتوان تنها با ذکر عدد و رقم به آن پرداخت و شاید نیازمند نگاهی جامع‌تر و عمیق‌تر هستیم.

ما در جامعه‌ای رشد کردیم، که کاملا زیرپوستی و بی‌هیچ آموزش مستقیمی، مدام درحال قضاوت یکدیگر هستیم و آنچنان موشکافانه ایرادهای هم را می‌گیریم و می‌بینیم که گاهی یادمان می‌رود، سال‌هاست نگاهی به آینده نینداخته‌ایم. این مساله شاید در جنس لطیف، به دلیل ظرافت‌ها و حساسیت‌های پیچیده روحی روانی که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند بیشتر است.

ما زنان عادت داریم خود را از چشم دیگران ببینیم. این در بطن وجود ما به یادگار نهادینه شده است، شاید به سبب تربیت و یا هم در ذاتِ وجودی ما است. تا یکی می‌گوید، وای چه خوشگل شدی، وای چقدر این لباس بهت میاد، آنچنان گل از گلمان می‌شکفد که سرخ و سفید می‌شویم و تا چند روز حالمان خوب است، که فلانی گفت چقدر قشنگ شدی! اما نکته دیگری که از زبانمان نمی‌افتد، هم آن را درباره دیگر زنان به کار می‌بریم و هم خودمان از صبح تا شام، از جوانی تا پیری، همواره دغدغه‌اش را داریم، وزن ما است. همان عددی که این عقربه‌های ترازو نشان می‌دهد و گاهی چنان ما را به هم می‌ریزد و آشفته می‌کند، که خودمان را پاک از یاد می‌بریم.

این جمله مدام در مکالمات میان زنان تکرار می‌شود: چاق شدی، لاغر شدی. انگاراز ازل در ذهن تک تک ما حک کرده‌اند، ربطی هم به پیر و جوان ندارد. کافی است از مادربزرگ تا نوجوان، نگاهی به اطراف بیندازید. البته اول نگاهی در آینه به خود کنید.

یکی از اقوام ما بود که از کودکی هربار می‌دیدمش، که البته زیاد هم نبود، یا می‌گفت چاق شدی یا لاغر شدی. آنقدر این جمله را تکرار کرده بود که در سال‌های نوجوانی، هرجا در مهمانی یا مجلسی می‌دیدمش، دوست نداشتم با هم روبه‌رو شویم، تا همان جمله کذایی را تکرار کند. هنوز هم با دیدنش یاد آن لبخندهای زورکی می‌افتم. خودش هرگز لاغر نبود، همیشه توپر بود! این جمله‌ها در مکالمه اغلب زنان، جمله‌هایی آشنا و تکراری است. انگار هیچ بحث و حرف دیگری نداریم باهم بزنیم. تا یک زنی تازه وارد را می‌بینیم، در جمع‌های دوستی، مهمانی‌ها و حتی در محل کار، اولین بحثی که شکل می‌گیرد، مربوط به وزن است. تو هم هیکلت خوبه، ورزش می‌کنی؟ صورتت پرشده‌ها، چکار کردی؟ کمی تپل شدی! این جمله‌هایی است که اغلب در مورد دیگران به کار می‌بریم، اما تا حالا چند بار پیش آمده است، که قبل از به زبان آوردنش با خود فکر کنیم که این جمله ما چه تاثیری در زنی که به او می‌گوییم دارد؟ آیا هیچ پیشینه‌ای از او می‌دانیم؟ شاید کسی باشد که سال‌ها یا ماه‌ها است، تلاش می‌کند لاغر شود. شاید پیشینه‌ای عذاب‌آور از شنیدن این جمله در کودکی داشته باشد، و در نهایت شاید اصلا به ما ربطی نداشته باشد! چرا آنقدر توجه‌مان معطوف به ظاهر است؟ ما که مدام از دیگران گله داریم. آیا لازم است با هر تازه واردی، یا اصلا دوستی قدیمی که بعد از مدت‌ها او را ملاقات کردیم، در همان چند جمله اول، فورا به یادش بیاوریم که چاق شده یا لاغر شده. ما که به بار و انرژی کلمات توجهی نمی‌کنیم. شاید بیش‌ترین آسیب را خودمان به هم می‌زنیم، پیش از اینکه جنس مخالف اصلا به ذهنش رسیده باشد که بخواهد آزارمان دهد.

خودم بارها این اشتباه را تکرار کرده و می‌کنم. اصلا چرا نمی‌توانیم راجع به مسائل دیگر با هم گفت‌وگو کنیم؟ چرا همه بحث‌ها اول و آخرش می‌رسد به ظاهر به وزن. زنی روی صندلی روبه‌رویی نشسته است و عجیب مرا یاد یکی از شخصیت‌های سریال «این ما هستیم» می‌اندازد. دخترکی که تاثیر از دست دادنِ پدرش، سبب شد خوردن، برایش راهی برای تحملِ رنجِ فقدان پدرش باشد و دیگران هم آنقدر نادیده‌اش گرفتند، تا این اضافه وزن برای سال‌ها زندگی اجتماعی‌اش را روبه نابودی کشاند.

تغذیه مناسب، تاثیرگذارتر از ورزش

یکی از ورزش‌هایی که در سال‌های اخیر توجه بسیاری را به‌خصوص در زایمان زنان به خود جلب کرده است، ورزش یوگا است. هرچند فواید این ورزش برای روح و جسم فرد بسیار است، اما اغلب آنها که در درازمدت به این ورزش می‌پردازند، معتقدند که در کاهش وزن هم تاثیر ماندگاری دارد. در همین راستا شراره محمدحسینی، مربی یوگا، درباره نقش ورزش به طور کلی در کاهش وزن به «آرمان ملی» گفت: هرچقدر هم که فعالیت ورزشی داشته باشد، اگر تغذیه مناسب نباشد، تاثیری در کاهش وزن ندارد و منجر به لاغری نمی‌شود. زیرا تو به تنهایی می‌توانی برای کاهش وزن رژیم غذایی بگیری، اما اگر به تنهایی ورزش کنی، روی لاغری‌ات تاثیری ندارد. زیرا میزان، کالری دریافتی و خروجی کالری است که باعث لاغری می‌شود. هرآدمی در هر سنی، باتوجه به استخوان بندی‌اش، باتوجه به جنسیت و سن‌اش، متابولیسم پایه‌اش، روزانه به یک مقدار کالری دریافتی‌ای نیاز دارد که اگر کمتر از آن کالری بخورد، به سمت کاهش وزن می‌رود. اگر بیشتر بخورد، که کالری مازاد شود، به سمت افزایش وزن می‌رود. برای نگهداشتن وزن باید تقریبا کالری مصرفی‌ات اندازه میزان متابولیسم پایه‌ات باشد.

او درباره تاثیر ورزش در کاهش وزن نیز گفت: هرچقدر که ورزش و فعالیت داشته باشی، اگر کالری دریافتی‌ات بیش از نیاز بدنت‌ات باشد، دچار اضافه وزن و چاقی می‌شوی. به همین دلیل اگر تغذیه را رعایت نکنی، با روزی نیم ساعت پیاده‌روی یا هفته‌ای دو سه بار ورزش کردن، تاثیر خاصی در وزن‌تان نمی‌گذارد. هرچند باز همان مقدار کم هم از ورزش نکردن بهتر است. زیرا ورزش بر سیستم بدن فرد و سیستم عصبی‌اش اثرگذار است. سبب ترشح هورمون‌هایی در بدن فرد می‌شود که به بالا بردن اعتماد به نفس و بهبود سلامتی فرد کمک می‌کند.

محمدحسینی درباره سن زنان و تاثیر آن بر همه فعالیت‌هایشان به خصوص ورزش گفت: زنان زمانی که به میان سالی می‌رسند، دچار این تصور می‌شوند که نمی‌توانند ورزش را آغاز کنند و با آغاز ورزش آسیب خواهند دید، به همین دلیل دنبال شروع آن نمی‌روند. درحالی که کاملا برعکس است، زمانی که پا به میانسالی می‌گذاری، باید ورزش را آغاز کنی، البته چه بهتر که پیش از آن آغاز کرده باشی. زیرا عضلات بدن شروع به تحلیل رفتن می‌کنند و آب داخل مفاصل کم می‌شود و مفاصل ضعیف می‌شوند. آناتومی بدن انسان، برای حرکت کردن ساخته شده است، وگرنه ما این مقدار مفصل نداشتیم. به همین خاطر هرچه حرکت بیشتر باشد، برای بدن مفیدتر است.

او درباره تاثیر افزایش سن بر بدن نیز گفت: هرچه سن بالاتر می‌رود، متابولیسم کمتر شده عضلات شروع به تحلیل رفتن می‌کنند. هرچه حجم عضلات فرد بیشتر باشد، به سلامت استخوان‌ها و مفاصل کمک می‌شود. یک اصطلاحی در میان مربیان است که می‌گویند، عصای پیری تو فرزندات نیستند، بلکه مفاصل و عضلاتت هستند. اتفاقا در سن‌های بالاتر بیشتر باید به فکر عضله سازی و سلامت بدن باشید، تا کمتر به پوکی استخوان و آرتروز دچار شویم.

این مربی یوگا درباره تاثیر بارداری بر زندگی زنان گفت: طبق تجربه‌ای که من داشتم، همه شاگردانم تا پیش از بارداری، به دنبال سلامتی خود و ورزش هستند، اما بعد از بارداری، کاملا خود را فراموش می‌کنند. حالا یا به این دلیل است که نگهداری از فرزند بیشتر وقتشان را می‌گیرد، یا اینکه به دلیل اینکه سن‌شان بالا می‌رود است. آنقدر خود را درگیر خانواده می‌کنند و به دنبال برطرف کردن نیازهای خانواده هستند، که نیاز‌های فردی خود و بدن خود را از یاد می‌برند. به همین دلیل است که اکثر زنان ایرانی، در میان سالی مشکلات جسمی و روحی بسیاری دارند، درحالی که در مقایسه با دیگر کشورها، آنها تازه با رسیدن به سنین میانسالی به دنبال تفریحاتی می‌روند که تا آن زمان فرصتش را نداشتند و بسیار سالم‌تر و شادتر از زنان ایرانی هستند.

خودشان معذب‌تر از دیگران هستند، این را یکی از زنانی می‌گوید، که اضافه وزنی بالای 10کیلو دارد، اما بعد از بارداری، دیگر نتوانست لاغر شود. حالا در هر مهمانی و بعد از هر لقمه‌ای که به دهان می‌گذارد، با خودش می‌گوید که باید به زودی شروع به ورزش کنم، رژیم بگیرم، اما مهمانی که تمام می‌شود، بعد از خوردن آن دوناتی که آخر شب با شیرکاکائو می‌خورد، به گفته خودش همه اینها را به فراموشی می‌سپارد.