نکاتی در باب سفرهای منطقه‌ای وزیر خارجه

چنانکه وزیر خارجه پیشین در عراق با همتای مصری خود دیدار و گفت‌وگو کرده بود و در طول یک دهه گذشته حتی روسای جمهور هم با هم ملاقات کردند لذا چیز تعجب انگیزی نیست. از طرفی این سفرها در راستای توسعه روابط میان ایران و این کشورها نیست بلکه بحث بر سر آتش‌بس در غزه و لبنان و همچنین این حملاتی که بین ایران و اسرائیل صورت می‌گیرد است. لذا با اردنی‌ها صحبت شده که اجازه عبور به هواپیماهای اسرائیلی از آسمان خود را ندهند. هر چند که اردنی‌ها می‌گویند نه هواپیماهای اسرائیلی و نه موشک‌های ایرانی نباید عبور کنند، اما هر دو عبور می‌کنند. مصری‌ها نیز بیشتر در مورد مساله غزه فعالند و دنبال راهکارهایی می‌گردند که ببینند چگونه می‌توانند آتش‌بس برقرار کنند. مصری‌ها با اسرائیل ارتباط دارند و می‌توانند به طرفین پیام‌هایی برسانند. در واقع نه اینکه به عنوان واسطه بلکه به عنوان اینکه آنها بخواهند که طرف ایرانی چه نظری داشته و چه مساله‌ای را مطرح می‌کرده است. آنها دیدگاه‌های رژیم صهیونیستی را می‌توانند از این طریق بگیرند. لذا بیشتر مذاکرات و گفت‌وگو‌ها در این خصوص و آتش‌بس در غزه و لبنان است و بعید به نظر می‌رسد در رابطه با توسعه روابط یا ارتقای سطح روابط سیاسی مذاکره داشته باشند. از طرفی اقدام اخیر شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای که در آن مفادی ضد ایرانی مثل مساله جزایر سه‌گانه را مطرح کردند را نمی‌توان برخورد دوگانه با تهران دانست. چرا که برخورد اعراب حوزه خلیج فارس همواره همین‌طور بوده در واقع اگر ما سفری به بعضی از این کشورها داشتیم مثل عربستان، امارات یا اردن اینها بیشتر صحبت‌های ما را گوش می‌دهند اما نه قولی می‌دهند و نه همکاری جدی می‌کنند. اگر می‌خواستند همکاری جدی کنند با توجه به توانایی که داشتند می‌توانستند بر مشکلات منطقه با همکاری ایران، اروپا و آمریکا غلبه کنند. آنها از حوادثی که در منطقه رخ می‌دهد خوشحالند فقط نگرانند که پای آنها در این اتفاقات گیر نباشد و آتش به سمت آنها نرود. آنها در کشورهای مختلف موافقند که این شرایط ادامه پیدا کند. اکنون آقای میقاتی نیز حرف آنها را می‌زند و اخیرا نیز گفته که حزب‌ا... باید اسلحه خود را زمین بگذارد. این حرف عربستان، امارات و قدرت‌های عربی است که در لبنان نفوذ دارند. البته قضیه قطر فرق می‌کند و مقداری در بین شورای همکاری خلیج فارس به غزه و اخوان و... نزدیک است و به گروه‌های جهادی در غزه هم کمک می‌کرده است. خیلی از کشورهای عربی خلیج فارس هم بااین سیاست‌های قطر مخالفند. تحرکات شبکه الجزیره در رابطه با مسئله فلسطین و مسئله لبنان سیاست‌های آن دولت را نشان می‌دهد. یعنی اگر الجزیره نبود خیلی از مسائل پنهان می‌ماند و بسیاری از جنایت‌ها در غزه و لبنان پنهان می‌ماند. بنابراین سیاست دولت قطر تا حدودی با سیاست‌های دولت‌های دیگر کشورهای عربی متفاوت است. لذا نوع سفر‌های آقای عراقچی به کشورهای منطقه نوعی اعلام مواضع و همچنین سعی در تغییر نظر و گرفتن کمک است اما به نظر نمی‌رسد که آنها به طور جدی کاری از پیش ببرند.

*عبدالرضا فرجی راد

تحلیلگر مسائل بین‌الملل