مدیریت قیمت با افزایش بهای پنهان

 خبرهایی مبنی بر افزایش ۳۰ درصدی قیمت این محصولات اعلام شد که موجی از نگرانی‌ها را به همراه داشت، که البته بلافاصله از سوی برخی از مقامات در این صنف تکذیب شد و البته مجدداً تایید گردید، اما بنا به تجارب گذشته این سرگردانی و بلاتکلیفی و تکذیب و تاییدیه‌ها همواره در نهایت به افزایش قیمت مدیریت شده‌ای منتهی می‌شود که گویی فقط درصدد فراهم ساختن بستر مناسب برای پذیرش مردم بوده‌اند

به گزارش «آرمان ملی»، در روزهای اخیر خبری مبنی بر افزایش 30 درصدی قیمت محصولات لبنی از خروجی خبرگزاری‌ها به نقل از رضا باکری، دبیر انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران منتشر شد که علاوه بر آن از حذف ۴ محصول لبنی پرمصرف (محصولات شیر، ماست، پنیر و خامه) از سیستم قیمت‌گذاری دستوری نیز خبر می‌داد که تقریباً بلافاصله از سوی ستاد تنظیم بازار و سازمان حمایت از مصرف کننده تکذیب شد. این تایید و تکذیبیه‌ها درباره افزایش قیمت محصولات لبنی در حالی رخ می‌دهد که امسال در نیمه نخست سال قیمت لبنیات حدود ۱۶ درصد گران شد؛ در ادامه با ابلاغ نرخ جدید شیر خام از هر کیلو گرم ۱۵ هزار تومان به ۱۸ هزار تومان، در نیمه دوم سال نیز این محصولات افزایش مجدد ۱۴ درصدی داشتند. به این ترتیب محصولات لبنی از ابتدای سال تا امروز حدود ۳۰ درصد گران‌تر شدند. البته این افزایش مشمول ۴ قلم تنظیم بازار نشده و با افزایش ۲۰ درصدی شیر خام باید دید قیمت این محصولات چند درصد افزایش می‌یابد. با استناد به موارد مشابه پیشین باید در انتظار باشیم که افزایش قیمت مدیریت شده در خصوص این محصولات پس از تایید و تکذیبیه‌ها و... چه زمانی نهایی و عملیاتی خواهد شد؟! بدیهی است یکی از مشکلات اصلی اینگونه اطلاع‌رسانی‌ها، عدم شفافیت و قطعیت در اعلام قیمت رسمی است. هرچند هر بار که افزایش قیمت‌ها اعلام می‌شود، کمی بعد، چند نهاد نظارتی سعی در تکذیب یا مدیریت آن دارند. این تغییرات لحظه‌ای و عدم قطعیت باعث می‌شود که تولیدکنندگان و مصرف کنندگان دچار سردرگمی شوند. همچنین، تجارب گذشته نشان داده است، پس از یک دوره کوتاه از تکذیب یا توقف، قیمت‌ها با شیب ملایم و کنترل‌شده افزایش می‌یابند.

خروج از قیمت‌گذاری دستوری

کاوه خلیلی کارشناس اقتصادی در این باره به «آرمان ملی» گفت: خارج کردن محصولات پرمصرف از قیمت‌گذاری دستوری به این معناست که دیگر امکان مدیریت قیمت محصولات در شرایط کنونی وجود ندارد و بازار بر اساس تقاضا و عرضه و..... قیمت‌ها را تعیین می‌کند. از یکسو این امر می‌تواند به تولیدکنندگان کمک کند که با افزایش هزینه‌های تولید هماهنگ شوند و ضررهای احتمالی ناشی از ثبات قیمت‌ها را جبران کنند، اما از سوی دیگر، در شرایطی که قدرت خرید مردم را به تورم کاهش دهد، این اقدام می‌تواند به معنای گرانی بیش‌ازپیش این محصولات و کاهش دسترسی باشد.

بلاتکلیفی مصرف محصولات لبنی و تهدید سلامت ملی

او افزود: افزایش قیمت محصولات لبنی از چند سال گذشته به‌طور مداوم ادامه داشته و همین امر باعث کاهش مصرف لبنیات در خانوارهای ایرانی می‌شود. لبنیات به عنوان یکی از منابع اصلی کلسیم و تغذیه، نقش حیاتی در سلامت عمومی دارد. کاهش مصرف این محصولات، به‌ویژه در میان کودکان و سالمندان، می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامتی و رشد جامعه داشته باشد. بر اساس گزارش‌های رسمی، مصرف لبنیات در ایران در سال‌های اخیر به‌شدت کاهش یافته و با توجه به افزایش قیمت‌های بعدی، این روند می‌تواند وخیم‌تر شود. بر این اساس از آنجا که محصولات لبنی بخش اساسی از امنیت غذایی کشور را تشکیل می‌دهد، عدم مصرف آن‌ها نه تنها می‌تواند به سلامت فرد ضربه بزند، بلکه امنیت غذایی مردم و سلامت اقتصادی – اجتماعی را نیز به چالش می‌کشاند. امنیت غذایی، به معنای این است که همه افراد به غذای کافی، سالم و مغذی دسترسی دارند، اما افزایش قیمت لبنیات می‌تواند این دسترسی را برای اقشار ضعیف جامعه محدودتر کند و خطر بروز سوءتغذیه در میان گروه‌های آسیب‌پذیر را افزایش دهد. این کارشناس ادامه داد: به‌طور کلی، افزایش قیمت محصولات لبنی و چرخه‌ها و تکذیب‌های آن، به نوعی از بحران در حوزه امنیت می‌شود. افزایش هزینه‌های تولید و فشار بر تولید غیرقابل انکار، اما باید توجه داشت که این قیمت‌ها می‌توانند به سلامت عمومی جامعه و کاهش مصرف مواد غذایی نیاز داشته باشند. ادامه این روند نه تنها بر سلامت جسمی افراد، بلکه بر اقتصاد خانواده‌ها و در نهایت امنیت غذایی کشور تأثیر منفی خواهد داشت.

راهکارهای حمایتی از تولید و مصرف

او درباره راهکار مقابله با افزایش قیمت کالاهای اساسی در شرایط کنونی گفت: برای مقابله با افزایش قیمت محصولات لبنی و تاثیرات منفی آن بر مصرف و امنیت غذایی، باید راهکارهایی در نظر گرفت که این مشکل را در سطح تولید، توزیع و مصرف کمک کند. این راهکارها به‌طور کلی به سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه، حمایت‌های مالی و بهبود مدیریت در سطح خرد و کلان نیاز دارد. قطعاً با افزایش قیمت هزینه‌های تولید، مانند؛ هزینه‌های تولید خوراک دام، انرژی و حمل‌ونقل و.... تولیدکنندگان گاهی ناچار به افزایش قیمت می‌شوند، به این ترتیب یکی از راهکارها می‌تواند در قالب تسهیلات مالی، تخصیص نهاده‌های ارزان، یا تخفیف در هزینه‌های انرژی و حمل‌ونقل به آن‌ها اختصاص یابد. این امر به کاهش هزینه نهایی تولید کمک می‌کند و می‌تواند افزایش قیمت‌ها را کنترل کند.

 تثبیت قیمت‌ها با استفاده از سامانه‌های نظارتی

از سوی دیگر مسئولان می‌توانند با افزایش سطح نظارت و به کارگیری سامانه‌های نظارتی هوشمند و شفاف در بازار مانع از گرانفروشی محصولات لبنی برخلاف آنچه که تصویب شده گردند و به این ترتیب گران‌فروشی و نوسانات غیرمنطقی قیمت‌ها شوند. از سوی دیگر تولیدکنندگان می‌توانند با تنوع‌های محصولات و تولید بسته‌بندی‌های کوچک‌تر و ارزان‌تر، دسترسی مردم به محصولات لبنی را بیشتر کنند. این باعث می‌شود که حتی باوجود کاهش توان خرید، مصرف متناسب با توان خرید مردم از محصولات لبنی نیز ممکن شود. همچنین با استفاده از برنامه‌های یارانه‌ای لبنیات می‌توان میزان مصرف محصولات لبنی یارانه‌ای در فروشگاه‌های خاص را افزایش داد. این برنامه‌ها می‌توانند به اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیری دسترسی به محصولات لبنی ارزان‌تر را ارائه دهند. بدیهی است، همزمان با تلاش برای کاهش هزینه‌های تولید می‌توان با استفاده از فناوری‌های پیشرفته در تولید به بهبود کارایی تولید و کاهش هزینه‌ها کمک کرد. به‌عنوان مثال، بهینه‌سازی سیستم‌های دامپروری و بهره‌برداری از فناوری‌های جدید در فرآوری محصولات لبنی می‌تواند تولید را بهبود بخشد و از فشار بر مصرف‌کننده نیز کاست. در نهایت راهکارهای درنظر گرفته شده در کوتاه و بلندمدت باید به گونه‌ای باشد که به مدیریت بازار محصولات لبنی کمک کنند و هم سلامت عمومی و امنیت غذایی را تضمین کنند.

نرخ ۴ قلم تنظیم بازار هنوز اعلام نشده است

این گزارش می‌افزاید؛ قیمت ۴ قلم فرآورده لبنی با قیمت تعزیراتی هنوز مشخص نشده و در این خصوص سازمان حمایت تصمیم‌گیری می‌کند. مسعود امرالهی، مدیرکل دفتر بازرسی و نظارت بر کالای اساسی وزارت جهاد کشاورزی در این باره گفت: طی هفته‌های گذشته قیمت شیر خام نسبت به سال گذشته ۲۰ درصد افزایش یافت. در حال حاضر منتظر اعلام قیمت ۴ قلم فرآورده‌های لبنی تنظیم بازار از سوی سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان هستیم؛ زیرا مرجع رسمی تعیین و اعلام قیمت، سازمان حمایت است. وی تاکید کرد: این ۴ قلم تنظیم بازار که شامل پنیر UF ۴۰۰ گرمی، ماست دبه ۲. ۵ کیلو گرمی، شیر یک لیتری کم چرب و شیر نایلونی ۹۰۰ گرمی می‌شود هنوز به ما اعلام نشده است.