جولان ساقیان مرگ

فردا صبح باید سطل زباله سرکوچه را نگاه کنی که پر است از انواع و اقسام شیشه‌های رنگی و دودی که تنها خاصیت‌شان در سطل زباله این است که دست زباله جمع‌کن‌ها را زخمی کند. این خانه اما هرماه، آخرین شب جمعه، تا پاسی از شب بساط مهمانی‌اش برپاست. از این خانه‌ها در بالا و پایین این شهر که نه، حالا در شهرهای کوچک و بزرگ این سرزمین کم نیستند. اما همچنان نوشتن از مصرف مشروبات الکلی غیرمجاز و تقلبی، تابویی بزرگ است؛ به تیزی همین شیشه‌های شکسته داخلِ سطل زباله‌ها.

هرچند مرگ براثر مصرف مشروبات الکلی تقلبی تنها به همین چندهفته اخیر محدود نمی‌شود. سال‌هاست که آمار خاموش قربانیان مصرف الکل تقلبی، همچنان اعلام عمومی نمی‌شود. آنچه هم که اعلام می‌شود، طبق آنچه کارشناسان و افرادی که در این حوزه فعال هستند، می‌گویند، آمار واقعی نیست. اما از ابتدای مهرماه امسال، مازندران و گیلان بیشترین فوتی‌های مصرف الکل تقلبی را داشتند که در همین راستا چند نفر هم دستگیر شدند. در مجموع حدود 48نفر در استان‌های مازندران، گیلان، همدان و زنجان، جانشان را به دلیل استفاده از مشروبات سمی از دست دادند. بیش از ۲۰۰ نفر در استان‌های مازندران و گیلان راهی بیمارستان‌ها شدند و تحت درمان قرار گرفتند اما متأسفانه آنهایی که میزان مسمومیت‌شان بیشتر از بقیه بود، جانشان را از دست دادند. استان همدان نیز درگیر شد. در این استان نیز شبیه همان اتفاقی که در گیلان و مازندران رخ داده بود، افتاد. افرادی با استفاده از الکل صنعتی اقدام به تهیه مشروبات دست‌ساز کرده و آنها را به مشتریان‌شان فروخته بودند و همین باعث شد که عده زیادی دچار مسمومیت شوند.

 تا روز جمعه گذشته و براساس اعلام مسئولان علوم پزشکی، مشروبات مسموم جان ۲۱ نفر در مازندران، ۱۱ نفر در همدان و ۹ نفر را در رشت گرفت، اما حالا از گیلان خبر می‌رسد که ۶ نفر دیگر هم براثر استفاده از مشروبات تقلبی جانشان را از دست داده‌اند و آمار قربانیان در این استان به ۱۵ نفر رسیده است. این، اما همه ماجرا نیست؛ چرا که به‌گفته رئیس اورژانس پیش‌بیمارستانی استان زنجان، موج مشروبات سمی به این استان هم رسیده و باعث مسمومیت ۵ نفر و مرگ یک نفر شده است. با مرگ یک نفر در زنجان و ۶ نفر دیگر در گیلان، آمار قربانیان مشروبات الکلی تقلبی در ۴ استان به ۴۸ نفر رسیده و این در حالی است که عاملان اصلی توزیع این مشروبات در استان‌های گیلان، مازندران و همدان دستگیر و برخی از آنها با اتهام قتل عمد روبه‌رو شده‌اند.

خرید و فروش الکل؛ اقتصاد پنهانی

سعید صفاتیان، تحلیلگر اعتیاد، درباره مصرف الکل در ایران به آرمان ملی گفت: الکل باتوجه به اینکه تبدیل به یک اقتصاد پنهانی شده است، نشان می‌دهد که در جامعه  تقاضا برای آن هست. یک سری در داخل تولید می‌شود که برای مصرف عمومی و صنعتی است که الکل اتیلیک است، این همان الکلی است که در خارج از ایران و اغلب کشورها هم به مصرف می‌رسد. مشروبی که در خارج از کشور مثلا حدود50 دلار است، در داخل کشور وقتی همان شیشه را یک میلیون و پانصد هزارتومان می‌فروشند، مشخص است که تقلبی است.

او درباره متقاضیان مصرف الکل گفت: افرادی هستند که در مهمانی‌ها تقاضای الکل دارند که در بازار آن الکلی که موجود است، اغلب هم  دست ساز است، الکل متیلیک است که تقلبی است و الکل خوراکی نیست. متاسفانه مطابق آنچه در یک ماه گذشته مشاهده کردیم، در چند  استان ایران از مازندران و گیلان تا همدان، حدود41 کشته داشتیم که البته این آمار دقیق نیست و حتما تعداد بیشتری هستند. البته تنها منجر به مرگ نمی‌شوند و متاسفانه برخی هم دچار کوری چشم و مصدومیت و حتی کارشان به دیالیز کشیده است.در سال گذشته هم متاسفانه مشاهده کردیم که تعدادی از پزشکان دچار این مسمومیت در یکی از شهرهای مرکزی شدند.

صفاتیان درباره راهکارهای مبارزه با مصرف الکل نیز گفت: به‌نظر من باید در زمینه الکل یک برنامه‌ریزی دقیق صورت گیرد. متولی الکل در حال حاضر وزارت بهداشت است که به نظر من باید مجموعه‌ای از سازمان‌ها این مسئولیت را برعهده گیرند، وزارت بهداشت، بهزیستی، نیروی انتظامی، آموزش عالی، آموزش و پرورش، وزارت کار، اینها باید در کنار هم این مساله را پیگیری کنند. باید در بحث عرضه و تقاضا ورود کرد. بحث آموزش برای نوجوان‌ها که با تبعات مصرف الکل آشنا شوند.

این تحلیلگر اعتیاد درباره عوارض مصرف الکل افزود: متاسفانه عوارض مصرف الکل بسیار بیشتر از موادمخدر حتی هروئین است. آسیب‌های اجتماعی بیشتری دارد. دولت باید فکری کند و در بخش مبارزه و درمان ورود کند. کادر پزشکی باید آموزش ببینند. دوره آموزشی برای پزشکان در این حوزه برگزار شود. درمان الکل فقط جسمی نیست. قسمت مهم آن روان درمانی است، که فقط محدود به زمان کوتاه ترک نیست و باید بعد از ترک مصرف، به این بخش پرداخته شود و بیمار روان درمانی شود. مثلا فردی که الکل مصرف می‌کرده است، ساعت‌ها در اتاقی نشسته و مقابل تلویزیون، بعد از ترک باید فضای قبلی را تغییر دهد. هر آنچه او را دوباره در همان فضا می‌گذارد، عوض کند. عوارض الکل و اینکه چقدر هزینه صرف آن می‌شود، همه اینها باید به جوانان آموزش داده شود. مصرف الکل زیاد است که در ایران اغلب هم دستی ساخته می‌شوند. نه تنها تعداد مصرف‌کننده‌ها زیاد است که از سال گذشته قیمت فروش آنها هم افزایش چشمگیری یافته است.

چرا آمار مصرف را اعلام نمی‌کنید؟

مهدی بزرگمهر، مددیار اعتیاد، درباره مصرف الکل و تبعات آن به آرمان ملی گفت: الکل به دلیل سرخوشی و احساس شادی کوتاه مدتی که ایجاد می‌کند، به آن ماده مهمانی می‌گویند. چون در مهمانی‌ها پیدا می‌شود. اول یک پیک می‌خورند و به مرور بیشتر می‌شود، تا جایی که کم کم اختیار زندگی خود را از دست می‌دهند.

او درباره مصرف الکل در ایران گفت: در ایران چون الکل تقلبی هست، مارک مشروبات الکلی معروف دنیا را روی شیشه‌ها می‌چسبانند، در حالی که داخلش آنچه خود می‌خواهند، می‌ریزند. در تهران هم مصرف بالای مشروبات الکلی را داریم. چرا آمار تهران را اعلام نمی‌کنند؟ الکل صنعتی را با آلبالو و دیگر شیرین کننده‌ها مخلوط می‌کنند، تا مزه را نزدیک به الکل کنند.

بزرگمهر درباره عوارض مصرف الکل گفت: آثار مصرف الکل از30تا90 دقیقه، زمانی که وارد خون می‌شود، پدیدار می‌شود. عوارض فراوانی دارد، الکل سبب فراموشی پایدار می‌شود، افراد دچار سندرم کورساکوف و دمانس می‌شوند، دچار اختلال شدید در هماهنگی حرکات و کنترل هیجانی، دچار لرزش دست و فک می‌شوند. الکل ابتدا سبب تغییرات رفتاری و روانی می‌شود، اما از عوارض جسمانی آن هم می‌توان به مشکلات کبدی، افزایش شدید فشار، آنفراکتوس قلبی، مغزی، ناتوانی جنسی، توهمات شنوایی، کاهش سطح هوشیاری و اغما، مرگ در اثر ضعف تنفسی نام برد. خونریزی‌های شدید، التهاب مری، هپاتیت، از عوارض مصرف الکل است.

این مددیار اعتیاد درباره مصرف الکل در دنیا نیز گفت: در آمریکا و دیگر کشورها بیش از 80 درصد مردم مشروبات الکلی مصرف می‌کنند، مسمومیت و عوارضی هم ندارند. در دنیا نمی‌بینید که کسی براثر مصرف الکل نابینا شده باشد. زیرا الکل ناخالص داخلی، که اغلب در ایران آن را مصرف می‌کنند، باعث فشار بیش از حد به عروق چشم شده و سبب نابینایی در برخی افراد می‌شود. شما اگر در روزهای تعطیل نگاهی به سطل‌های بزرگ زباله بیندازید، اغلب شیشه‌های خالی مشروب را می‌بینید.

بزرگمهر درباره تفاوت مصرف الکل با دیگر ماده‌های مخدر نیز گفت: از نظر درمانی، فردی که تریاک یا هروئین مصرف می‌کند، می‌تواند ترک کند و بعد از آن به زندگی‌اش برمی‌گردد. بدن انسان در ترک هروئین و تریاک مشکل‌ساز هست، اما مقطعی است و به مرور زمان بهبود می‌یابد. ولی بعد از مصرف طولانی الکل مشکلات جسمی متعددی برای فرد به وجود می‌آید، مانند بی‌اختیاری ادرار و مدفوع، البته این تنها یکی از عوارض جسمانی آن است، که عوارض روحی فراوانی هم به دنبال دارد.

کلینیک‌های ترک الکل؛ هزینه‌های میلیونی

برای ویزیت تلفنی با روانشناس، 60 دقیقه مبلغ 600هزارتومان و با روانپزشک، 20دقیقه 450 هزارتومان باید پرداخت کنید. این را منشی یکی از کلینیک‌های ترک الکل می‌گوید. طبق گفته این خانم برای بستری شدن در کلینیکی که روانپزشک هم مرتب به فرد سر می‌زند، باید شبی 4میلیون تومان بپردازی و مدت زمان بستری هم به نظر پزشک بستگی دارد. پزشکی که ابتدا سم‌زدایی می‌کند و سپس باید روان درمانی صورت گیرد که مدت زمانش طولانی هم است. اما هیچ تضمینی وجود ندارد که بعد از زمان بستری و خروج فرد و ورود به جامعه چه اتفاقی برایش می‌افتد.

یکی از مراکز دیگر، می‌گوید که در روندی تدریجی، فرد باید 14روز بستری شود. پزشک هر روز او را ویزیت می‌کند و یک فرد هم باید متعهد شود که این فرد می‌تواند هزینه درمان را پرداخت کند. هزینه‌ای معادل 126میلیون تومان برای بخش خصوصی و 105میلیون تومان برای اتاق دوتخته، که منشی تاکید دارد، نگران نباشید، می‌توانید در چند قسط پرداخت کنید و باز هم تاکید دارد که دکتر داروهای خوبی می‌دهد و مطمئن باشید که متادون نیست! تاکید فراوان دارد که بازدهی خوبی هم دریافت کردیم. فرد هم یک هفته اول بدون ملاقات است، اما پس از یک هفته می‌تواند ملاقاتی داشته باشد. بعد از خروج باید حداقل تا6ماه به متخصص اعصاب و روان مراجعه کند. مردی حدود40ساله است و می‌گوید 10 سال است که الکل مصرف نمی‌کنم. می‌گوید الکل سلول‌های خاکستری مغز را می‌کشد. ساکن تهران نیست اما در شهر آنها هم به قول خودش در هر پارکی می‌توانی ساقی پیدا کنی که با قیمت‌های مختلف مشروبات الکلی را بفروشد، ازحدود400هزارتومان گرفته تا یک میلیون و 500هزارتومان که معتقد است، دست ساز است و کیفیتش بهتر است. البته می‌گوید که حالا آنها که مرتب مهمانی می‌گیرند، خودشان افراد معتمدی را دارند، که درست می‌کنند و به الکل‌های تقلبی بازار اعتماد ندارند.

صدای مهمانی قطع شده است. صدای دزدگیر ماشین‌هایی که در خیابان خاموش و روشن می‌شوند و سروصدای آخرِ شب و مردی که سطل بزرگی از شیشه را خالی می‌کند در سطلی بزرگ تر، در ابتدای کوچه‌ای که خواب را از چشمِ ساکنانش ربوده‌اند؛کوچه‌ای که چون قفل مصرف انواع مخدرها، در این سرزمین، به بن‌بست رسیده است. راه طولانی درمان اما به سادگی ریختن این همه شیشه رنگارنگ در سطلی بزرگ نیست. حالا همچنان قربانی‌های الکل تقلبی در بیمارستان‌های شهر‌های مختلف بستری هستند. همچنان دست کودکی که در تاریکی زباله را رصد می‌کند، با شیشه درخشان سرخ رنگی می‌برد، و خون این کوچه بن‌بست را برمی‌دارد.