سیاست‌های ارزی در آزمون تحولات ژئوپلیتیکی

 اما برخلاف تمام تجارب قبلی بازار ایران آنچنان تحت تاثیر درگیری های منطقه و حملات اسرائیل و حزب الله لبنان علیه یکدیگر قرار نگرفت. گروهی از کارشناسان بر این باور هستند دلیل اصلی این رویکرد و عدم انفجار و نوسان شدید این بازار، گمانه زنی هایی در خصوص احتمال از سرگیری مذاکرات برجام و تفاهم نامه هایی در این خصوص است، علاوه بر اینکه ترامپ نیز به عنوان گزینه احتمالی ریاست جمهوری آمریکا در ماه های آینده مواضع کمتر سخت تری نسبت به ایران بیان کرده که بر پایه توافق صد درصدی وی در صورت پیروزی در انتخابات آتی ریاست جمهوری است.

 تحولات ژئوپلیتیک و اثرات آن بر بازار

مهدی طباطبایی، کارشناس اقتصادی در این باره به «آرمان ملی»، گفت: حملات نظامی اسرائیل به لبنان و تنش‌های منطقه‌ای معمولاً باعث افزایش نااطمینانی در بازارهای ایران می‌شود. در چنین شرایطی، بر اساس عادتی مرسوم در ایران، سرمایه‌گذاران به دنبال دارایی‌های امن‌تر مانند طلا می‌روند و این موضوع باعث افزایش تقاضا و در نتیجه رشد قیمت طلا در بازارهای داخلی می‌شود و به دنبال آن با افزایش تنش‌های سیاسی و احتمال دخالت‌های بیشتر کشورهای خارجی در منطقه، انتظار می‌رود که نرخ ارز نیز دچار نوساناتی شود و همچون گذشته، رشد قیمت ارز به دلیل کاهش اعتماد به توانایی‌های دولت در مدیریت اقتصاد و کاهش ارزش پول ملی سرعت گیرد، چرا که  تنش‌های سیاسی و امنیتی معمولاً باعث کاهش سرمایه‌گذاری خارجی و افزایش خروج سرمایه از کشور می‌شود که بر نرخ ارز اثر منفی دارد.

 نقش بانک مرکزی و ارزپاشی

بانک مرکزی همچون گذشته سعی می کند تا با مدیریت عرضه و تقاضا در بازار ارز، از رشد بی‌رویه قیمت ارز جلوگیری کند. یکی از ابزارهایی که در این راستا مورد استفاده قرار گرفته است، ارزپاشی یا تزریق ارز به بازار است که البته در درازمدت می تواند اثرات ناخوشایندی را از خود برجای گذارد.  چرا که همه کارشناسان بر این امر واقف هستند که؛ ارزپاشی به عنوان یک روش کوتاه‌مدت برای کنترل قیمت ارز، در بسیاری از مواقع مورد استفاده قرار گرفته است. این اقدام به معنی تزریق مقادیر زیادی ارز توسط بانک مرکزی به بازار است تا با کاهش عرضه مصنوعی، تقاضا را مهار کند و در نتیجه، افزایش قیمت را کنترل کند. با این حال، همگان بر این امر اتفاق نظر دارند که این روش تنها در کوتاه‌مدت می‌تواند مؤثر باشد و اگر سیاست‌های بنیادی و اصلاحات ساختاری صورت نگیرد، در بلندمدت اثرات منفی بر اقتصاد خواهد داشت. هر چند در بازه‌های زمانی خاص، ارزپاشی توانسته نوسانات شدید را مهار کند، اما در نهایت این روش به کاهش ذخایر ارزی کشور منجر می‌شود و در شرایطی که درآمدهای ارزی کشور کاهش یافته است (به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های صادراتی)، استفاده از این سیاست‌ها می‌تواند تبعات منفی بیشتری داشته باشد.

سیاست‌های فرزین و اثرات آن بر بازار

او افزود: محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی ایران، در دوران مدیریت خود سعی کرده است با ابزارهای مختلفی از جمله کنترل نقدینگی و مدیریت نرخ بهره، بازار ارز را کنترل کند. سیاست‌های وی به صورت ترکیبی از ارزپاشی و مدیریت عرضه و تقاضای نقدینگی بوده است. به‌طور کلی، سیاست‌های رئیس کل بانک مرکزی تا حدی در کنترل نرخ ارز موفق بوده‌اند، اما این موفقیت موقتی است و نمی‌تواند بدون اصلاحات ساختاری و اقتصادی گسترده ادامه یابد. به‌ویژه اینکه افزایش نرخ ارز همواره باعث افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم شده است. علاوه بر این، استمرار ارزپاشی می‌تواند ذخایر ارزی کشور را تحلیل برده و در آینده فشار بیشتری بر بازار ارز وارد کند.

برجام و تأثیر آن بر نرخ ارز و طلا

این کارشناس در باره سهم عوامل سیاسی- نظامی و.... در بازار کاهش نوسان بازار ارز و تا حدودی طلا باوجود افزایش تنش های حزب الله لبنان و اسرائیل گفت: یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر بازار ارز و طلا در ایران، مذاکرات برجام است. اخیراً  با روی کار آمدن دولت چهاردهم به ریاست آقای پزشکیان،  بحث‌ها و گمانه‌زنی‌هایی در خصوص احتمال از سرگیری مذاکرات برجام وجود داشته است و قطعاً این مسئله تأثیر مستقیمی بر بازار ارز و طلا در ایران دارد، چرا که  در صورتی که مذاکرات برجام با موفقیت پیش رود و ایران بتواند تحریم‌های بین‌المللی را کاهش دهد، انتظار می‌رود که بازار ارز به ثبات بیشتری برسد و حتی نرخ ارز کاهش یابد، در این سناریو، افزایش درآمدهای نفتی و دسترسی ایران به منابع مالی بین‌المللی، فشار بر بازار ارز را کاهش می‌دهد. در مقابل، هرگونه تاخیر در مذاکرات یا شکست آنها می‌تواند به افزایش نااطمینانی‌ها و فشار بیشتر بر نرخ ارز و طلا منجر شود. بازار ایران در این مواقع با توجه به کاهش ذخایر ارزی و کاهش اعتماد به آینده اقتصادی کشور، به سمت دارایی‌های امن‌تر مانند طلا و ارز هجوم می‌برد که نتیجه آن افزایش شدید قیمت‌ها خواهد بود.

 تحولات احتمالی آینده و چشم‌انداز بازار

طباطبایی ادامه داد: در شرایط کنونی، بازار ارز و طلا در ایران در برابر بسیاری از عوامل داخلی و خارجی واکنش نشان می‌دهد. این بازار به شدت تحت تأثیر تحولات ژئوپلیتیک، وضعیت اقتصادی داخلی، و همچنین سیاست‌های بانک مرکزی قرار دارد. در این زمینه می توان گفت؛ آینده بازار به چند عامل کلیدی بستگی دارد؛ از یک سو در صورتی که تنش‌های نظامی در منطقه ادامه یابد، بازار ارز و طلا همچنان تحت فشار خواهد بو،. از سوی دیگر موفقیت یا شکست این مذاکرات می‌تواند تعیین‌کننده اصلی در آینده نرخ ارز و طلا باشد.

سیاست‌های ارزپاشی دولت

او توضیح داد: ادامه سیاست‌های ارزپاشی و مدیریت نرخ ارز به‌طور مستقیم بر میزان موفقیت بانک مرکزی در کنترل نرخ‌ها تأثیر خواهد داشت. اگر این سیاست‌ها بدون اصلاحات ساختاری و افزایش ذخایر ارزی ادامه یابد، ممکن است بازار در بلندمدت مقاومت بیشتری در برابر کنترل‌های دولتی نشان دهد. در مجموع، بازار ارز و طلا در ایران به دلیل تحولات سیاسی و اقتصادی داخلی و خارجی، به شدت حساس و نوسانی است. سیاست‌های بانک مرکزی، به‌ویژه ارزپاشی، توانسته‌اند به صورت موقتی نرخ‌ها را کنترل کنند، اما در بلندمدت نیاز به اصلاحات اساسی و کاهش وابستگی به سیاست‌های کوتاه‌مدت وجود دارد. تحولات ژئوپلیتیک منطقه، مذاکرات برجام  و همچنین سیاست‌های دولت در حوزه اقتصاد و مدیریت ارز، تعیین‌کننده‌های اصلی در آینده بازار خواهند بود. گفتنی است؛ به گزارش سایت خبری اقتصادنیوز، هر اونس طلا 7 مهرماه 1403  با کاهش ۰.۴۶  درصدی، از ۲,۶۷۰ (دو هزار و ششصد و هفتاد ) دلار به ۲,۶۵۸ (دو هزار و ششصد و پنجاه و هشت ) دلار رسید. قیمت طلا هم با افزایش نسبی هر گرم طلا ۱۸ عیار دیروز با افزایش ۲.۳۶ درصدی، از ۳,۹۱۵,۱۰۰ (سه میلیون و نهصد و پانزده هزار و یکصد ) تومان به ۴,۰۰۹,۹۰۰ (چهار میلیون و نه هزار و نهصد ) تومان رسید. همچنین؛ دلار در صرافی ملی دیروز با افزایش ۰.۰۴ درصدی، از ۴۹,۵۷۸ (چهل و نه هزار و پانصد و هفتاد و هشت ) تومان به ۴۹,۵۹۸ (چهل و نه هزار و پانصد و نود و هشت ) تومان رسید.