کلاس‌های بی‌معلم

اما از تناقضاتی که این روزها در هر گوشه و خیابان این سرزمین می بینیم، یکی هم کلاس بی معلم است. یکی از کلاس های پایه ششم مدرسه‌ای دولتی در تهران، در هفته اول مهرماه بدون معلم برگزار شد. اتفاقی که گویا تنها مختص همین مدرسه و این سال تحصیلی نبوده است. کمبود معلم از چالش‌های جدی حوزه آموزش است که دلایل بسیاری دارد. با رشد مدارس غیرانتفاعی در دهه‌های اخیر، کیفیت مدارس دولتی روبه افول رفته است. تا جایی که عملا والدین هم ترجیح می دهند فرزندان خود را در مدارس غیرانتفاعی ثبت نام کنند. اما این شامل همه والدین نمی‌شود  و مانند همه نابرابری ها، قشر کم درآمد از دریافت آن عاجز مانده اند. حالا با افزایش هزینه های روزانه یک دانش آموز، تامینِ نیازهای اولیه یک دانش آموز هم به راحتی امکانپذیر نیست، دیگر مدرسه غیرانتفاعی بماند برای از ما بهتران!

در حالی که مدارس غیرانتفاعی هر روز با ارائه سرویس ویژه‌ای، سعی در بالابردن آمار ثبت نام و موفقیت های مدرسه خود دارند، مدارس دولتی روزبه روز کمرنگ تر می شوند. به طوری که در مناطق نسبتا مرفه‌تر تهران، کمتر دانش آموزی را می‌بینید که والدین و خودش حتی تمایلی به ثبت نام در مدارس دولتی داشته باشد. به طوری که والدین حتی حاضرند از برخی هزینه های خود بکاهند، اما فرزندانشان در مدارس غیرانتفاعی تحصیل کنند. این در حالی است که برخی مدارس غیرانتفاعی، کیفیت و امکانات چندان بالایی هم ارائه نمی دهند، اما باز والدین ثبت نام در این مدارس را به مدارس دولتی ترجیح می دهند.

طبق همه آنچه ناعادلانه در این شهر تقسیم شده است، آنچه  در مناطق دیگر تهران می گذرد با مناطق شمالی کاملا متفاوت است. اغلبِ مناطق مرکزی و جنوبی شهر تهران، تعداد کمی مدارس غیرانتفاعی دارد. حتی اگر بسیار هم باشد، والدین دانش آموزان ساکنِ این مناطق از پسِ هزینه های مدارس غیرانتفاعی برنمی‌آیند. یکی از چالش های مدارس دولتی، تعداد بالای دانش آموزان در یک کلاس است و همچنین جمعیتِ بسیارِ مدارس. یکی از والدین که کودکی با جثه ریزاندام دارد، می گوید فرزندش حتی نمی تواند خوراکی هایش را با خیال راحت میل کند. زیرا اغلب یکی از دانش آموزانِ کلاس های بالاتر و یا چند نفر به زور خوراکی اش را از او می گیرند. او حتی می گوید سال گذشته یکی از بچه ها مرتب از کودکش درخواستِ مبلغی می‌کرد و تنها وقتی والدین این کودک با او صحبت کردند، ترسید و بالاخره دست از سرِ فرزندشان برداشت. این تنها یکی از مسائل کوچکی است که دانش آموزان در مدرسه با آن روبه رو هستند. هرچند شامل همه مدارس دولتی نمی شود.

امکانات محدود مدارس  دولتی سبب شده است که معلمان ترجیح دهند به سمت مدارس غیرانتفاعی بروند. هرچند این قشرِ زحمتکش را نمی توان مقصر دانست. مشکل از امکاناتی است که هرگز عادلانه تقسیم نشده است. مدارس غیرانتفاعی با هزینه بالایی که از والدین دانش آموزان دریافت می کنند، امکانات بهتری را ارائه می‌دهند. باتوجه به وضعیت اقتصادی نابسامان دهه های اخیر، معلمان هم حق دارند به دنبال امنیت شغلی و خیال آسوده‌تری باشند.

کیفیت مدارس دولتی قبلا بهتر بود

سال ها قبل تا جایی که به خاطر می‌آورم، کیفیت و اسم و رسم مدارس دولتی در اغلب مناطق تهران به گونه‌ای بود که والدین نارضایتی کمتری از حضور فرزندانشان در این مدارس داشتند. در هر منطقه چند مدرسه دولتی بودند که از قبل ثبت نام حتی، همه نام آنها را می‌دانستند. والدین هم برای ثبت نام فرزندان خود در این مدارس حاضر بودند از هر فیلتری عبورکنند، اما امروز این طور نیست. هرچند هنوز هم مدارس دولتی در هر منطقه‌ای هستند که والدین از حضور فرزندانشان در آنها راضی هستند. اما این شامل همه مدارس دولتی نمی‌شود. و در منطقه های مختلف، متفاوت است. مدارس دولتی با مشکلاتی روبه رو هستند که مهم ترین دلایل آن نداشتن امکانات کافی برای دانش آموزان و کادرآموزش مدارس است. این مدارس برای تجهیزات خود از خانواده های دانش آموزان کمک می گیرد. به طوری که والدین یکی از کودکانی که فرزندش به مدرسه دولتی می رود می گوید:  هر سال در روز ثبت نام و  هنگامِ گرفتن کارنامه، از والدین مبلغی را درخواست می کنند. شاید تلویحا بگویند که باید بپردازید. اما به نوعی اجبار هم هست. امسال برای ثبت نام300هزارتومان از ما دریافت کردند. سال گذشته نیز هربار که برای گرفتن کارنامه رفتیم، مجبور به پرداخت مبلغی شدیم که شاید در ظاهر اجباری نیست، اما نمی توانی که پرداخت نکنی.کلاس ششم یکی از مدارس دولتی تهران، دارای5کلاس است که در هفته ای که گذشت، یکی از کلاس ها معلم نداشتند. دانش آموزان از روز اول به مدرسه آمده و تا ساعت 12ونیم که در مدرسه بودند مشغولِ بازی و استراحت بودند. این ناهماهنگی بیش از همه کودکان را دچارِ ناراحتی کرده است.از یکی از دانش آموزان پرسیدم خوشحالی که معلم نداشتید؟ با تردید جواب داد: هم خوشحالم هم ناراحت! و با حسرت به خواهرش نگاه کرد، که این چندروز، هربار با برنامه‌ای مشخص به خانه آمده است و مدام تکرار کرده است که امروز خانوممون اینو گفت.سعی کرد به روی خودش نیاورد. اما تردید و کمی نگرانی از اینکه اگر معلم شنبه نیاید چه می شود را در نگاهش می شد دید. طبق گفته مسئولانِ مدرسه، این 32دانش آموز، درصورت نیامدن معلم، بین دیگر کلاس ها تقسیم خواهند شد.

حقوق ناکافی، معلم‌ها را روانه مدارس غیرانتفاعی می‌کند

یکی از معاونان سابق که در مدرسه دولتی اشتغال داشته است، درباره وضعیت مدارس دولتی به آرمان ملی گفت: قبلا این مدارس از نظرآموزشی بهتر بودند. اما اکنون نه نیروی کافی دارند و نه کیفیتِ گذشته را دارند. من خودم نوه ام را به مدرسه دولتی می برم و آنچه می‌بینم متفاوت از آنچه زمان ما بود هست. به اندازه کافی رسیدگی نمی کنند. معاون سابق مدرسه درباره وضعیت حقوق در مدارس دولتی نیز گفت: من با30سال سابقه کار و همچنین حق معاونت تنها 13میلیون تومان دریافت می کنم. این برای آنها که درحال خدمت هستند و بازنشسته نشدند، نزدیک20میلیون تومان است. این مبلغ درماه چگونه می تواند نیازهای یک خانواده را تامین کند؟ همه این مسائل سبب می شود که معلمان، ترجیح بدهند به مدارس غیرانتفاعی بروند، آنها هم حق دارند.

او درباره وضعیت مدارس غیرانتفاعی و حقوق دریافتی کادر آموزش نیز گفت: در مدارس غیرانتفاعی وضعیت متفاوت است. باتوجه به حقوق بالایی که دارند، امکانات بیشتری هم برای دانش آموزان و کادر آموزش فراهم می شود.

مساله نبود حضور معلم در کلاس، بیش از همه والدین و دانش آموزان را دچار اضطراب خواهدکرد. والدینی که برخی به دلیل اشتغال نمی‌توانند حتی به اندازه کافی به مدارس و جلسات اولیا و مربیان فرزندان خود سربزنند، دیگر چه رسد به اینکه در خانه بمانند و از فرزندان بی معلمِ خود مراقبت کنند. دانش آموزان کلاس ششم اما امروز صبح با نگرانی بیشتری از سایر دانش آموزان پا به مدرسه گذاشتند؛ مکانی که قرار است آنها را در آرامش، برای رسیدن به فردایی بهتر آماده کند، هفته اول مهر که میزبانِ چندان خوبی نبود، شاید که در ادامه بهتر شود.