رئیس‌جمهور و اولین وعده‌های

 در این مصاحبه مطبوعاتی، آقای رئیس‌جمهور به صراحت عنوان کردند که برای الحاق ایران به اف‌ای‌تی‌اف به مجمع نامه نوشتند. مفهوم این مکاتبه این است که دولت هم معتقد است که عدم الحاق ایران به اف‌ای‌تی‌اف، هزینه تجارت کشور را افزایش داده است. لذا اگر این نامه منتج به تصویب دو لایحه باقی‌مانده از لوایح اف‌ای‌تی‌اف در مجمع تشخیص بشود، طبیعتا اولین دستاورد آن این است که ایران از لیست سیاه خارج خواهد شد و طبیعتا از شرایط خودتحریمی درخصوص نقل و انتقال پولی کشور راحت خواهد شد و هزینه مبادله پولی کاهش پیدا خواهد کرد و نکته مهم‌تر این است که بانک‌های ایران با توجه به چند سال گذشته که خارج از سیستم پولی دنیا به مبادله می‌پردازند، به روز خواهند شد و قوانین روز دنیا در ایران هم اجرایی خواهد شد که نتیجه‌اش برای اقتصاد ایران کاهش هزینه مبادله پول خواهد بود به جای اینکه حواله‌ها از طریق صرافی‌ها با چند برابر هزینه بانک‌ها مبادله بشود از نظام رسمی بانک‌ها این مبادله انجام خواهد شد. به نظر این نکته مهمی بود که رئیس‌جمهور در مصاحبه به آن اشاره کرد. نکته دوم، اعتقاد به احیای برجام بود. آقای رئیس‌جمهور پیام مهمی را به طرفین برجام در این مصاحبه دادند که دولت آمادگی دارد برجام را احیا کند به شرط اینکه آنها هم حقوق ایران را رعایت کنند. به نظر می‌رسد این دو نکته بیانگر این است که دولت به دنبال رفع تنش‌هاست. گرچه منشا این تنش‌ها خود غربی‌ها بودند؛ به هر حال ترامپ از برجام خارج شد و شروع تنش از سمت غربی‌ها بود ولی این مصاحبه این پیام را به افکار عمومی دنیا داد که ایران همچنان پایبند به برجام و صلح است. نکته جالب این مصاحبه، تکرار واژه صلح از زبان رئیس‌جمهور با دنیا و با افکار عمومی دنیاست که مرتبا رئیس‌جمهور از این واژه استفاده کرد که به نظر می‌رسد در اولین مصاحبه می‌تواند بیانگر رفع تنش‌های ایران با کشورها باشد. اما به یک نکته مهم دیگر هم رئیس‌جمهور اشاره کرد که البته باز از این واژه بارها استفاده شد که آن موضوع ناترازی‌هاست. اما نکته مهم در این‌باره این بود که اینکه کشور 5 میلیارد دلار بنزین وارد می‌کند که طبیعتا توسط ماشین‌های پرمصرفی که در اختیار دهک‌های پردرآمدی هست، مصرف می‌شود. اما دهک‌های کم درآمدی همچنان منتظر این هستند که همسان سازی حقوق‌شان انجام شود، همچنان منتظر این هستند که یارانه دارو پرداخت شود، همچنان منتظر این هستند که پول قیمت خرید تضمینی گندم پرداخت شود و مسائلی از این دست. نکته‌ای که وجود دارد اینکه اگر دولت بتواند بنزین را نه با ابزار قیمت- کاری که همه دولت‌های قبلی انجام داده‌اند و مرتبا از ابزار قیمت و شوک درمانی استفاده کرده‌اند- این‌بار دولت از سمت دیگری به دنبال حذف یارانه بشود و آن اینکه اجازه دهد خودروهای کم مصرف وارد ایران شود. امروز خودروهایی که در ایران وجود دارند به‌طور میانگین دو برابر خودروهای مشابه خارجی بنزین مصرف می‌کنند. طبیعی است که اگر جایگزین این خودروها، خودروی مشابه خارجی باشد، با همین تولید فعلی پالایشگاه‌ها، مشکل بنزین در ایران حل خواهد شد. البته طی روزهای اخیر، رئیس کل بانک مرکزی مصاحبه کرده که یک میلیارد دلار برای واردات خودرو قرار است تخصیص داده شود. لذا به نظر می‌رسد اگر مصوبه مجلس مبتنی بر واردات خودروهای کم مصرف در دستور کار قرار بگیرد و از سمت دیگر خودروهای پرمصرف از دور خارج بشوند، ابزار غیرقیمتی بیشتر در کاهش میزان مصرف بنزین، کاهش قاچاق بنزین، کاهش تلفات تصادفات جاده‌ای و کاهش آلودگی کلانشهرها اثر دارد. اگر دولت این راهبرد را انتخاب کند، گام بلندی برای رفع یکی از مهم‌ترین ناترازی‌ها در اقتصاد ایران برداشته است.

*​هادی حق‌شناس

اقتصاددان