ایران طرحی نو دراندازد

در واقع آن گفت‌وگو‌ها یا در ارتباط با آزادی چند زندانی بود یا برای دریافت مبلغی از دلارهای بلوکه شده ایران در عراق یا کره جنوبی یا در ارتباط با کاهش تنش در منطقه بود. اما اکنون با توجه به اینکه دولت جدید در ایران مستقر شده است و در شعار انتخاباتی خود رفع تحریم‌ها را در اولویت قرار داده نیاز است که راهبرد جدیدی از سوی تهران اتخاذ شود و این راهبرد در درجه اول باید آمریکا را هدف قرار دهد و با آمریکا بر اساس این راهبرد وارد گفت‌وگو شویم حتی باید بر اساس این راهبرد با اروپا و حتی روسیه و چین وارد مذاکرات شویم. در این مسیر نیز باید کوشید دست به معامله‌ای جمعی زد. البته دیگر برجام کارایی خود را ندارد و به سادگی نیز نمی‌توان به برجام بازگشت. این توافقنامه بر اساس مذاکراتی منعقد شده بود و تا حدود 95 درصد هم پیشرفت کرده بود اما به علتی آمریکایی‌ها از آن خارج شده و اروپایی‌ها نیز عملا نتوانستند برای زنده ماندن آن تلاش کنند، طبیعتا  امروز بازگشت به برجام چندان هم ممکن نیست. امروز بالای 60 درصد ساختار سانتریفیوژ‌های ایران تغییر کرده و برخی تعهدات ایران نیز بر اساس برجام در سال‌های آینده به اتمام خواهد رسید. به عبارت بهتر دیگر ایران متعهد نیست این بندها را اجرا کند لذا ایران در چنین شرایطی باید به دنبال طرح جدیدی برود و این طرح را بعد از انتخابات آمریکا به سرعت جلو بیندازد. در اینجا نظر نگارنده این است که ایران دیگر در قالب 5+1 به گفت‌وگو نپردازد چرا که به نتیجه نخواهیم رسید و اکنون شرایط نظامی در سطح جهان با سال‌های گذشته متفاوت شده و جنگ بزرگی در اوکراین به وجود آمده و همه اروپایی‌ها و ناتو به اوکراین در برابر روسیه کمک می‌کنند. در واقع اکنون روسیه و غرب دو دشمن خونین هستند و اگر قرار باشد برجام احیا شود در این شرایط نه تنها به نتیجه نخواهیم رسید بلکه شرایط ایران از اکنون هم بدتر می‌شود چرا که هر کدام از اعضای 5+1 به دنبال تامین منافع خود هستند و با توجه به دشمنی که دارند در برابر حریف نوعی لج بازی نشان می‌دهند. در چنین شرایطی گفت‌وگو بر سر ایران و مساله هسته‌ای تهران گفت‌وگوی فرعی خواهد شد و میز گفت‌وگو 5+1 به دعوای روسیه و غرب تبدیل خواهد شد از این رو ایران باید با اروپایی‌ها مشورت کند چرا که باید با اروپا در آینده کار اقتصادی کنیم اما هدف اصلی از مذاکرات باید گفت‌وگو در زمینه هسته‌ای با آمریکا باشد. چرا که آمریکاست که دنیا را وادار کرده که با ایران معامله نکنند و در ایران اقدام به سرمایه‌گذاری نکنند.

 *عبدالرضا فرجی راد

 استاد ژئوپلیتیک