سفری موفق

 اینکه چرا عراق برای اولین سفر رئیس جمهور انتخاب شده است و این سفر چه جنبه هایی می تواند برای سیاست خارجی ایران و امنیت و منافع ملی ایران داشته باشد؛ از اهمیت برخوردار است. نگارنده به دنبال یافتن واژه‌ای بود که بیانگر اهمیت این سفر باشد که در این ارتباط جمله ای از آقای پزشکیان  را وام می گیرم که ایشان اعلام کردند عراق وطن دوم مردم ایران است. این عبارت بسیار معنا بخش است. از این جهت که سرزمین عراق و فرهنگ و همجواری عراق با ایران و تمام اشتراکاتی که بین ایران و عراق در مسائل فرهنگی و اقتصادی و سایر مسائل وجود دارد؛ بیانگر این واقعیت است که سطح ارتباط و روابط بین ایران و عراق باید تعریف شود. در این ارتباط اهداف سفر را می توان به چند دسته تقسیم بندی کرد. اول سفر آقای پزشکیان به کردستان عراق با عنوان اولین رئیس جمهور ایران که به منطقه کردستان بسیار حائر اهمیت است. از مجموع تجارت ایران با عراق که بین 10 الی 12  میلیارد دلار است بیش از 60 درصد از این حجم تجارت بین ایران و منطقه کردستان عراق صورت می گیرد. ضمن اینکه همانندی های فرهنگی و تاریخی و پیشینه ای که بین عراق و ایران و همینطور بین کردستان عراق و ایران وجود دارد؛ بر روند و فرآیند کارتاثیرگذار است. این نکته را باید از میان دیدارهایی که آقای پزشکیان و هیات بلندپایه ای که به عراق سفر کرده بودند همچنین در دیدارهایی که بین مقامات ایرانی و مسئولین کردستان عراق صورت گرفت؛ باید جست و جو کرد.  توافق دو کشور برای تنظیم سند راهبردی همکاری های ایران و عراق در وضعیت کنونی بر چشم انداز آینده بین دو کشور بسیار موثر است. اگر یک نگاه به توسعه روابط کشورهای همسایه عراق و این کشور داشته باشیم به نکاتی خوبی خواهیم رسید.ترکیه، امارت و قطر و عربستان درحال باز تعریف روابط خود در ارتباط با عراق هستند به عنوان مثال پروژه ای  مربوط به جاده از ترکیه به خلیج فارس امتداد دارد و پیوستن قطر و امارات به این پروژه بسیار معنا بخش است. بنابراین باید این نکته را مورد توجه قرار داد که ایران در روابط خود با عراق نیازمند بازنگری‌هایی بر اساس مناسبات دو جانبه است چرا که  مزیت‌هایی بین ایران و عراق وجود دارد که عراق با سایر کشورها ندارد از جمله این مزیت‌ها مرز طولانی بین دو کشور است.  دوم دامنه ارتباط بین دو کشور است. رئیس اقلیم کردستان اعلام کرده بود 50 درصد از حجم تجارت این منطقه با ایران است که ظرفیت بالایی است. جدا از این مساله پیوستگی هایی که بین ایران و عراق خصوصا بین ایران و منطقه کردستان عراق وجود دارد و همچنین پیوستگی مذهبی بین ایرانی ها و عراقی ها  و سفر سالانه میلیون ها نفر ایرانی به عراق  همگی ظرفیت هایی است که به روابط ایران و عراق عمق خواهد بخشید. سفر رئیس جمهور به بصره پایتخت اقتصادی این کشور بیان کننده راهبردهای دولت در ارتباط با عراق است. ایران نقش موثری در دو دهه اخیر بعد از فروپاشی رژیم بعث در عراق و بازسازی این کشور داشته است. یکی از مسائلی که بین مقامات ایرانی و عراقی در این سفر مورد بررسی قرا گرفته تفاهمات امنیتی است که پیش تر مذاکراتی در آن بین  طرفیت صورت گرفته که نمونه آن توافق امنیتی بین ایران و عراق است که مربوط به جلوگیری از اقدامات مداخله جویانه از سوی گروه های ایرانی در عراق است و بر اساس این توافق نامه این گروه ها از منطقه خارج شدند. بارزانی در دیدار با رئیس جمهور ایران اعلام کرده که  از خاک کردستان عراق هرگز علیه ایران استفاده نمی شود و این در آن معناست که توافق امنیتی بین ایران و عراق در منطقه کردستان عراق به مراحل موثری رسیده و این می تواند برتوسعه همکاری ها بین ایران و کردستان عراق و ایران و عراق بسیار موثر باشد . ایران گذرگاه مهمی برای اتصال عراق به جهان است. بنابراین این دیدار که اولین سفر رئیس جمهور ایران  بود بسیار با اهمیت و مهم است و نشان دهنده آن است که ایران برای عراق نقشی راهبردی دارد و چگونگی فعالیت های اقتصادی و همکاری های فرهنگی و غیره از جمله مواردی است که مورد توجه قرار گرفته است.  اولین سفر رئیس جمهور ایران به عراق می تواند  بیانگر روند جدیدی در  روابط دو سویه باشد. این سفر مورد استقبال عراقی ها قرار گرفته و مرحله جدیدی را بین دو کشور در روابط  سیاسی اقتصادی و فرهنگی ایجاد خواهد کرد.

*سیامک کاکایی

تحلیلگر مسائل بین‌الملل