بزهکاری اتباع غیر مجاز بیشتر از سر لج بازی است

به همین دلیل«آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی این موضوع با دکتر مصطفی اقلیما، جامعه شناس گفت وگو کرده است.اقلیما معتقد است:« من با اینکه افاغنه به صورت غیرقانونی وارد کشور می شوند موافق نیتسم و معتقدم مسئولان می دانند که افغان ها وارد ایران می شوند. در شرایط کنونی اگر کسی بخواهد به صورت غیرقانونی از کشورخارج یا وارد شود فورا شناسایی می شود و اجازه به وی داده نمی شود. سوال این است که چرا در حالی که راه های ورود افغان ها به کشور مشخص است اما گویی برخوردی با آنها صورت نمی گیرد. ». در ادامه ماحصل این گفت وگو را می خوانید.

*حضور اتباع بیگانه و به خصوص افاغنه در کشور در سال های اخیر با چالش های اجتماعی برای کشور همراه بوده است.آیا حضور افاغنه در ایران باعث تشدید چالش ها و بحران های اجتماعی ایران شده است؟

همه کشورهای جهان مهاجرپذیر هستند و بسیاری از افراد از کشورهای خود به کشور دیگری می روند و در آنجا زندگی می کنند. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که کشورهای جهان برای مهاجران خود برنامه ریزی دارند.اغلب کشورها حتی برای مهاجران داخلی خود نیز برنامه دارند.از زمانی که افغان ها به ایران آمدند نیز همه مسئولان به این مسأله آگاهی داشتند و شرایط به شکلی نبوده که کسی نداند که حضور افغان ها در ایران می تواند با چه مشکلاتی همراه باشد.نکته دیگر اینکه ایران زمانی که از افغان ها وارد کشور شدند از سازمان ملل بودجه ای برای آوارگان و مهاجران دریافت کرده است. به ازای این بودجه ما باید به افغان ها بهداشت،شغل،آموزش و... می دادیم. حتی در موضوع ازدواج نیز هنگامی که یک فرد مهاجر با تبعه کشور میزبان ازدواج می کند و صاحب فرزند می شود قوانین بین المللی عنوان می کند که چنین فردی می تواند در کشور میزبان از همه حقوق برخوردار باشد.به هر حال حضور اتباع بیگانه و غیر مجاز در ایران همراه با آسیب های اجتماعی بوده است. اما شرایط به شکلی نیست که این آسیب ها از چشم دولت ها و مسئولان پنهان مانده باشد. همه چیز به این بستگی دارد که دولت ها به چه میزان به دنبال کاهش این آسیب ها باشند.همه ما می دانیم که جامعه ایران با چالش هایی مواجه است و حضور اتباع بیگانه و غیر مجاز بخصوص افاغنه با شرایطی که دارند این چالش ها را افزایش می دهد. با این وجود مشخص نیست که چرا مسئولان مربوطه راه حل اساسی برای این چالش پیدا نمی کنند.

هر کسی وارد یک جامعه می شود تابع همان جامعه می شود و شرایط به شکلی نبوده که افاغنه در ایران عامل بزهکاری اجتماعی شده اند. ایرانی های زیادی نیز در کشورهای دیگر زندگی می کنند و در آن کشورها اقداماتی انجام می دهند که مناسب نیست.هر فردی در هر جامعه ای ممکن است از استعداد بزهکاری برخوردار باشد و این وضعیت نیز درباره افاغنه وجود دارد. همه آنها نیز بزهکار نبوده اند. هنگامی که فردی دارای استعداد بزهکاری است و در جامعه ای قرار می گیرد که بسترهای بزهکاری را برای آنها فراهم می کند به این سمت گرایش پیدا می کند

*اغلب افاغنه به صورت غیرقانونی و غیررسمی وارد کشور می شوند و بیشتر نیز در مشاغل رده پایین مشغول می شوند.با این وجود افاغنه در برخی مواقع به بزهکارهایی دست زده اند. چرا این اتفاق رخ می دهد؟

من با اینکه افاغنه به صورت غیرقانونی وارد کشور می شوند موافق نیتسم و معتقدم مسئولان می دانند که افغان ها وارد ایران می شوند. در شرایط کنونی اگر کسی بخواهد به صورت غیرقانونی از کشورخارج یا وارد شود فورا شناسایی می شود و اجازه به وی داده نمی شود. سوال این است که چرا در حالی که راه های ورود افغان ها به کشور مشخص است گویا برخوردی جدی ای با آنها صورت نمی گیرد. نیروی انتظامی در ایران قوی است و از تجهیزات خوبی برخوردار است. در چنین شرایطی آیا نیروی انتظامی با این همه تجهیزات و امکانات نمی تواند افغان هایی که به صورت غیر مجاز در ایران زندگی و کار می کنند را شناسایی کند و به کشور خود عودت بدهد.دلیل این موضوع این است که ما چنین مطالبه ای از پلیس نداشته ایم. زمانی که افغان ها در کشور ما آواره و سرگردان می شوند هر احتمالی از جمله بزهکاری نیز مورد آنها وجود دارد.افاغنه چالش های اجتماعی در ایران را افزایش نداده اند و بلکه به آن اضافه شده است.

*یکی از دلایلی که افکار عمومی نسبت به حضور اتباع بیگانه در کشور حساس شده اند بزهکاری هایی بوده که از سوی برخی از آنها صورت گرفته است.به نظر شما چگونه می توان این حساسیت ها را کاهش داد؟

هر کسی وارد یک جامعه می شود تابع همان جامعه می شود و شرایط به

شکلی نبوده که افاغنه در ایران عامل بزهکاری اجتماعی شده اند. ایرانی های زیادی نیز در کشورهای دیگر زندگی می کنند و در آن کشورها اقداماتی انجام می دهند که مناسب نیست.هر فردی در هر جامعه ای ممکن است از استعداد بزهکاری برخوردار باشد و این وضعیت نیز درباره افاغنه وجود دارد. همه آنها نیز بزهکار نبوده اند. هنگامی که فردی دارای استعداد بزهکاری است و در جامعه ای قرار می گیرد که بسترهای بزهکاری را برای آنها فراهم می کند به این سمت گرایش پیدا می کند.من معتقدم مشکل از مدیران و تصمیم گیران کشور ماست که کار به اینجا رسیده است.برخی اخبار حکایت دارد که فلان افغان در ایران مرتکب قتل شده و یا به کسی تجاوز کرده است. سوال این است که مگر ایرانی ها مرتکب قتل نمی شوند و به کسی تجاوز نمی کنند؟ هر فردی که دارای چنین استعدادی باشد احتمال دارد که دست به بزهکاری بزند. موضوع جمع آوری افاغنه غیر مجاز مهم است و نیروی انتظامی اگر همه هزینه و وقت را برای عودت افغان هایی که به صورت غیرقانونی وارد کشور شده اند می کرد تاکنون این مشکل حل شده بود.بزهکاری هایی که از صورت افاغنه صورت می گیرد بیشتر از سر لج بازی است. هنگامی که حقوق آنها توسط برخی از شهروندان نادیده گرفته می شود و برخی به آنها توهین می کنند آنها نیز دست به اقدامات غیر قانونی و بزهکاری می زنند تا توهین به خود را جبران کنند.اگر وضعیت جامعه ایران خوب بود و همه چیز براساس ضوایط صورت می گرفت هیچ افغانستانی در ایران دست به بزهکاری نمی زد.نکته دیگر اینکه در همه کشورهای جهان هنگامی که کسی پناهنده می شود دولت موظف است همه خدمات را به وی ارائه کند. این در حالی است که در ایران این اتفاق کمتر برای افغان ها صورت می گیرد. به همین دلیل نیز افغان ها در ایران دست به بزهکاری می زنند.

*دولت پزشکیان چگونه می تواند این مشکل را حل کند و به حضور غیرقانونی افاغنه در ایران پایان بدهد؟

من فکر می کنم این کار در اختیار دولت پزشکیان نیست و بلکه سیاست های کلی حاکمیت در این زمینه تعیین کننده است.همه ما می دانیم که خروج افغانی ها از ایران کار راحتی است. مسئولان نیز به خوبی به این موضوع آگاهی دارند. به همین دلیل نیز اگر قرار است اتفاق مثبتی در این زمینه رخ بدهد باید توسط تصمیم گیران جامعه صورت بگیرد.نکته ای که در این زمینه وجود دارد این است که دلایل برای حضور افغان ها در ایران مشخص نیست و افکار عمومی در جریان نیستند که چرا افغان ها هنوز در کشور حضور دارند؟همه چیز باید قانونی باشد و تنها در چنین شرایطی است که این چالش در جامعه ایران حل می شود.