روسیه دنبال تغییر سیاست خارجی ایران

چنین ابرقدرتی در حال حاضر از جانب غربی‌ها مورد تحریم قرار گرفته و بنابراین خیلی نمی‌تواند با غرب و آمریکایی‌ها در تعامل باشد. البته نه فقط روسیه بلکه هر کشوری می‌خواهد ببیند که از کجاها می‌تواند بهره ببرد و چگونه منافع ملی خود را تامین کند. لذا روس‌ها به رغم اینکه ایران در مقاطع مختلف تلاش داشته تا با آنها مواضع هماهنگی داشته باشد اما امروز که متهم به دادن پهپاد  و موشک‌های بالستیک و به روس‌ها و حمایت از آنها  در جنگ اوکراین است در عین حال هنوز خبری نیست که روس‌ها بخواهند هواپیماهایی که سال‌ها قبل قول تحویل آن را به ایران داده بودند را به ایران بدهند. امروز روسیه در رابطه با تحولاتی که در قفقاز است سعی کرده یارگیری جدیدی از جانب آذربایجان و ترکیه انجام دهد. البته در توافقنامه آتش بسی که میان ارمنستان و آذربایجان بود در بندی گنجاندند که دالانی میان  آذربایجان و نخجوان  از مرز ارمنستان بگذرد  به گونه‌هایی مرز ایران و ارمنستان را می‌بندد و تحت تسلط آذربایجان و ترکیه قرار خواهد گرفت. در خصوص کشورهای عربی منطقه نیز شرایط به همین صورت است و روسیه به دنبال یارگیری است. بدین صورت که با توجه به منابع غنی اقتصادی و پولی که در کشورهای عربی موجود است سعی روس‌ها این است که آنها را چه برای سرمایه گذاری،  چه برای وام  یا حمایت‌های سیاسی با خود همراه کنند. لذا اینجاست که روسیه به دنبال شرایطی است که بتواند بهره لازم را از کشورهای مدنظر خود از نظر سیاسی و پشتیبانی اقتصادی ببرد. چنین رفتاری از جانب روس‌ها می‌تواند منافع ایران را وجه المصالحه قرار دهد. هر چند که این رویکرد چندان جدیدی هم نیست و روسیه از قرن 18 تاکنون هر از چندی که منافع‌اش ایجاب کرده سعی کرده‌ منافع‌اش را بر ایران مقدم بدارد و منافع ایران را وجه المصالحه قرار دهد. بنابراین ایران باید در این قضیه  و نوع مواجهه خود با روسیه تجدید نظر کند. زعمای قوم که سعی کردند سیاست نگاه به شرق را از روسیه شروع کنند و سپس به چین گرایش پیدا کردند الان باید تلاش کنند که در این موضوع تجدیدی نظر کنند. البته نه اینکه کلا از روسیه و چین رویگردان شوند اما  به نظر می‌رسید که چند گانگی روابط خصوصا سیاست نزدیکی با غرب را نیز در نظر بگیرند. چرا که به قول معروف اگر همه تخم مرغ‌های خود را در یک سبد قرار دهیم  در چنین وضعی که امروز هستیم قرار می‌گیریم  لذا باید نتیجه گرفت که روسیه صرفا به دنبال منافع خود است که به هر صورت ممکن یارگیری جدیدی می‌کند تا در مقابل غرب مقابله کند. لذا در قفقاز ولو به ضرر ایران کار می‌کند و اگر هم منافع ایران تحت الشعاع قرار گیرد خیلی برایشان مهم نیست چون برای آنها جنگ او کراین و دور زدن تحریم‌های غرب اهمیت بیشتری دارد.  البته آنها چون می‌بیند ایران نیز چاره‌ای جز مدارا ندارد  به رویکرد سابق خود ادامه می‌دهد. آنچه مسلم است امروز روس‌ها مقداری نسبت به سیاست‌های دولت جدید ایران سوء ظن دارند. چرا که رئیس جمهور ایران از ابتدا گفته بود که خواه ناخواه می‌خواهیم تحریم‌ها را لغو کنیم و با غرب مذاکره کنیم. از این رو به نظر می‌رسد که این رویکرد فشاری بر دولت جدید در ایران است که از سیاست خود در خصوص مذاکره  و تعامل با غربی‌ها صرف نظر کنند و سیاست سازش با روسیه را ادامه دهد.

*علی اصغر زرگر

تحلیلگر مسائل بین‌الملل