فرصتی برای احیای دیپلماسی

انتخاب وزیر امور خارجه عباس عراقچی توسط رئیس جمهور نیز در همین راستا بود. با این وجود از دل مقاله رئیس جمهور در تهران تایمز و مصاحبه‌ای که وزیر امور خارجه  با رسانه ملی انجام داد بوی تغییر جدی در مسیرهای سیاست خارجه برای رسیدن به مقصد یعنی رفع تحریم ها آنگونه که باید به استشمام نمی‌رسد. مساله‌ای که رفته رفته مورد انتقاد اصحاب سیاسی  نیز قرار گرفته است. با این وجود به نظر می‌رسد این نقدها به زودی زود در نوع رفتار دیپلماسی دولت چهاردهم اثر خواهد گذاشت و در آینده شاهد دیپلماسی پویاتری در عرصه سیاست خارجه ایران خواهیم بود.

*رئیس جمهور به دنبال فرصت

هرچند رئیس جمهوری اسلامی ایران  در حال تکمیل کابینه خود است و این روزها اخباری در مورد انتخاب کابینه و مدیران میانی و معاونین وزرا به گوش می رسد اما به نظر می‌رسد رئیس جمهور با توجه به صداقتی که در گفتارش  وجود دارد به زودی در ارتباط با لزوم ایجاد تغییرات مثبت در چارچوب منافع ملی  در سیاست‌ورزی ایران نسبت به منطقه و کشورهای اروپایی  سخن خواهد گفت و تلاش‌های جدی‌تری را از او و وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران خواهیم دید. به نظر مسعود پزشکیان که تا اینجا ثابت کرده است که خوب ساختارهای تصمیم گیر در ایران را شناخته است و می کوشد در ابتدا آنها را به سمت این تغییر دعوت کند؛ در انتظار فرصتی طلایی است تا بتواند مسیر بهتری را برای گسترش روبط ایران و کشورهای دیگر ایجاد کند. این فرصت البته به نظر می‌آید مجمع عمومی سازمان ملل متحد خواهد بود. پزشکیان به عنوان نماینده ملت ایران  در سازمان ملل اقدام به اعلام مواضع دولتش در ارتباط با مسائل سیاسی، امنیتی جهان و منطقه خواهد کرد و تمامی کشورهای دوست و دشمن ایران در انتظار هستند تا نوع نگاه دولت چهاردهم در ایران برای آنها مشخص شود. از این رو اگر پزشکیان بتواند مانند حسن روحانی و محمد خاتمی در سازمان ملل خوش بدرخشد آنگاه  در همان مجمع عمومی سازمان ملل شاهد صف کشی  سران کشورهای مختلف برای ملاقات با وی خواهیم بود. اعلام مواضع رئیس جمهور و رایزنی های او به سران کشورهای مختلف می توان در همان سازمان ملل دستاوردهایی را برای تهران داشته باشد.

*دیدار عراقچی با جوزب بورل

هرچند روابط ایران و اروپا در شرایط کنونی روابط گرمی نیست و طرفین در حالت قهر دیپلماتیک با هم قرار دارند اما به نظر می رسد اروپایی ها به دنبال آن هستند که  راهی پیدا کنند که با پیمودن آن مسیر بهتری برای تعامل با ایران پیدا کنند. اروپایی ها در چند پرونده از جمله جنگ اوکراین، مسائل به اصطلاح حقوق بشری و پرونده هسته ای با ایران چالش هایی را دارند که این سه چالش در کنار چالش های کوچکتر را به روش دیپلماتیک قابل حل و فصل می دانند اما  فرصتی پیدا نمی شود که در این مسیر حرکت کنند. اکنون اما به نظر می رسد فرصت مناسب پیدا شده است و آنها امید دارند بتوانند موضوعات مد نظر خود را در ارتباط با دولت جدید در ایران که شباهت هایی به دو دولت حسن روحانی و خاتمی دارد و آن دولت سطح تعامل ایران و اروپا به اوج خود رسیده بود  را در معرض حل و فصل قرار دهند. از این روست که می توان احتمال داد که برخی  شاهد دیدارهایی از سوی مقامات دیپلماتیک ایران و اروپا در آینده باشیم؛ دیدارهایی هم می تواند با حضور پزشکیان و روسای جمهور و نخست وزیران اروپایی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت گیرد.  به گزارش رسانه ها سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری در ارتباط با برنامه رئیس جمهور و وزیر امور خارجه در سازمان ملل گفته است:« مجمع عمومی سازمان ملل فرصت خوبی برای گفت‌وگوی عراقچی و بورل است. عراقچی و بورل در گفت‌وگوی تلفنی خود بر ادامه گفت‌ؤگو و تبادل نظر در آینده نزدیک اعلام آمادگی کردند و از این منظر گمان می‌کنم سازمان ملل فرصت خوبی برای برگزاری این گفت‌وگو و تبادل نظر بین عراقچی و بورل باشد.»

*اروپا در اندیشه از سرگیری مذاکرات

اخیرا رسانه‌ها به نقل از مقام ارشد اروپایی  نوشته‌اند که مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با طرف‌های برجامی برای باز نگه داشتن کانال‌های ارتباطی و امکان از سرگیری مذاکرات هسته‌ای در تماس است. پیتر استانو درباره آینده روابط جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا و زمینه‌های مشترک همکاری با استقرار دولت چهاردهم در ایران گفت: «موضع اتحادیه اروپا روشن است. ما متعهد به یک سیاست جامع بر مبنای احترام متقابل هستیم که تمام گزینه‌ها را در برگیرد. ما آماده مشارکت در هر زمان و مکانی هستیم که منافع، همسو هستند». وی خبر داد: «ما با مقامات دولت جدید ایران از جمله مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور جدید و سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در پرتو اظهارات آن‌ها مبنی بر اینکه به‌دنبال بهبود رابط با غرب هستند، ارتباط برقرار کرده‌ایم».استانو همچنین درباره احتمال احیای مذاکرات رفع تحریم‌های ایران گفت: «نماینده عالی اتحادیه اروپا به‌عنوان هماهنگ‌کننده برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تحت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، با همتایان ایرانی و تمام طرف‌های برجامی و همچنین آمریکا در تماس است تا تمام کانال‌ها(ی ارتباطی) را باز نگه دارد و امکان ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای معنادار را حفظ کند».

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت که برای ملاقات با دولت جدید ایران و ازسرگیری گفت‌وگوها برای رسیدن به نتایج واقعی درباره مسائل باقی‌مانده پادمانی آمادگی دارد. رافائل گروسی روز دوشنبه طی سخنانی در نخستین روز برگزاری نشست فصلی شورای حکام گفت: پس از انتخابات در ایران، من با رئیس جمهور پزشکیان مکاتبه کردم و تمایل خود را برای دیدار با او در تهران برای از سرگیری گفت‌وگو و همکاری بین آژانس و ایران نشان دادم. وی با اشاره به اینکه رئیس جمهوری ایران، پذیرفت که در فرصتی مناسب با او ملاقات کند، افزود: من ایران را تشویق می کنم که چنین نشستی را در آینده‌ای نه چندان دور تسهیل کند تا بتوانیم گفت‌وگوی سازنده‌ای را برقرار کنیم که به سرعت به نتایج واقعی منجر شود. مدیرکل آژانس در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تدابیر جبرانی ایرانی در برجام، ادعاهای سیاسی درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان را تکرار کرد و مدعی شد: ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران تا غلظت ۲۰ درصد و ۶۰ درصد همچنان در حال افزایش است و ایران تعداد آبشارهایی را که برای غنی‌سازی اورانیوم استفاده می‌کند، افزایش داده است. وی ادامه داد: بیش از سه سال و نیم از زمانی که ایران اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای خود تحت برجام، از جمله اجرای موقت پروتکل الحاقی خود را متوقف کرده است، می‌گذرد و در نتیجه، آژانس تداوم دانش خود در رابطه با تولید و شمار سانتریفیوژها، آب سنگین و کنسانتره سنگ اورانیوم را از دست داده است. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با تکرار ادعاهای پادمانی که در اسناد جعلی رژیم صهیونیستی برای امنیتی‌سازی پرونده اتمی ایران ریشه دارد، افزود: هیچ پیشرفتی در زمینه حل و فصل مسائل پادمانی باقی مانده صورت نگرفته است. ایران می‌گوید همه مواد، فعالیت‌ها و مکان‌های هسته‌ای مورد نیاز را طبق توافقنامه پادمان اعلام کرده است. با این حال، این بیانیه با یافته‌های آژانس در مورد ذرات اورانیوم با منشاء انسانی در مکان های اعلام نشده در ایران مغایر است. آژانس باید مکان(های) فعلی مواد هسته ای و یا تجهیزات آلوده مربوطه را بداند.وی ادامه داد: ایران هنوز کد ۳.۱ اصلاحی را که یک تعهد قانونی برای ایران است، اجرا نمی‌کند، زیرا اعلام کرده است که اجرای این قانون را به حالت تعلیق درآورده است. این مسائل پادمانی باقیمانده ناشی از تعهدات ایران ذیل توافقنامه پادمان جامع است و باید حل شود تا آژانس بتواند تضمین دهد که برنامه هسته ای ایران منحصراً صلح آمیز است. گروسی در سخنان خود همچنین ادعا کرد که طی ۱۵ ماه گذشته هیچ پیشرفتی در راستای اجرای بیانیه مشترک ۴ مارس ۲۰۲۳ صورت نگرفته است. وی از ایران خواست که این بیانیه را از طریق «تعامل جدی» با آژانس اجرا کند.