تولید در وضعیت اورژانسی

دولت سیزدهم در ابتدای کار خود با افتخار اعلام کرد که توانسته است قطع برق در منازل را کاهش داده و خانه‌ها را از خاموشی نجات دهد. اما در روزهای پایانی این دولت و همزمان با تحلیف رئیس جمهور دولت چهاردهم، وضعیت برق کشور به شدت وخیم شد. در این شرایط، عباس علی‌آبادی، وزیر جدید نیرو که در دولت سیزدهم عهده دار وزارت صمت بود، با توصیه به استفاده از پنکه به جای وسایل پرمصرف‌تر برای صرفه‌جویی در مصرف برق، واکنش‌های انتقادی بسیاری را برانگیخت. این توصیه در حالی مطرح شد که صنایع و تولیدکنندگان با مشکلات جدی مواجه بودند و انتظار داشتند که دولت به جای ارائه راهکارهای ساده‌انگارانه، تدابیر مؤثرتری برای حل بحران برق ارائه دهد.

تأثیرات قطع برق بر صنایع و واحدهای تولیدی

به گزارش «آرمان ملی»، حمید بهروزی، کارشناس حوزه انرژی در این باره گفت: خاموشی‌های مکرر در صنایع و واحدهای تولیدی به ضررهای هنگفتی منجر شده است. این خاموشی‌ها به هدررفت مواد اولیه، خراب شدن محصولات نیمه‌تمام، از کار افتادن ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدی و در نهایت کاهش تولید و افزایش هزینه‌های تولید منجر می‌شود. بسیاری از واحدهای تولیدی به دلیل خاموشی‌های پی‌درپی قادر به تحویل محصولات خود در موعد مقرر نیستند که این امر می‌تواند به از دست دادن بازارهای داخلی و خارجی منجر شود. او افزود: به عنوان مثال، صنایع فولاد، پتروشیمی، سیمان، و صنایع غذایی بیشترین آسیب را از قطع برق دیده‌اند. در صنایعی مانند فولاد و پتروشیمی که فرآیندهای تولید به صورت مداوم و پیوسته انجام می‌شود، قطع برق حتی برای چند دقیقه می‌تواند باعث توقف کامل خط تولید و از بین رفتن مواد خام و محصولات نیمه‌ساخته شود. همچنین، در صنایع غذایی که حساسیت بالایی نسبت به دما و شرایط محیطی دارند، قطع برق می‌تواند منجر به فساد مواد اولیه و محصولات نهایی شود.

مرگ تولید و تعطیلی صنایع

این کارشناس ادامه داد: برخی از تولیدکنندگان به دلیل عدم توانایی در تحمل هزینه‌های سنگین ناشی از خاموشی‌ها، تصمیم به کاهش تولید یا تعطیلی موقت واحدهای خود گرفته‌اند که قطعاً این مسئله به افزایش نرخ بیکاری و کاهش درآمدهای خانوارها منجر می شود. تعطیلی واحدهای تولیدی و کاهش تولید به معنی کاهش تولید ناخالص داخلی و افت شدید اقتصادی است. علاوه بر این، کاهش تولید در صنایع استراتژیک مانند فولاد و پتروشیمی می‌تواند به وابستگی بیشتر به واردات و از دست دادن مزیت‌های رقابتی کشور در بازارهای جهانی منجر شود. بهروزی ادامه داد: وضعیت بحرانی برق در کشور نیازمند تصمیمات جدی و فوری است، دولت باید با برنامه‌ریزی دقیق و تأمین منابع لازم، از یک سو تولید برق را افزایش داده و از سوی دیگر، با مدیریت بهینه مصرف برق، از آسیب‌های بیشتر به صنایع و تولید ملی جلوگیری کند، در غیر این صورت، بحران برق می‌تواند به بحرانی جدی‌تر در اقتصاد کشور تبدیل شود.

حاصل عملکرد دولت سیزدهم

هاشم اورعی، استاد برق دانشگاه شریف، درباره افزایش تقاضا و کاهش تولید برق گفت: امسال و سال گذشته بیشتر از ۵ درصد افزایش مصرف داشتیم. برای امسال تا ۸ درصد هم اعلام شد. میزان تقاضا هر سال ۷ درصد افزایش پیدا می‌کند. در مقابل میزان تولید ما هم به دلیل کهنگی تجهیزات، ۵ درصد کاهش می‌یابد. وقتی هوا گرم می‌شود، تولید برق کم می‌شود. این دو عامل دست به دست هم داده‌اند و باعث شده از یک طرف تولید را ثابت نگه نداریم و تقاضا هم در حال افزایش است. البته این آمارها بستگی دارد که چقدر نیروگاه جدید در مسیر بیاوریم. وی در ادامه در رابطه با کمبود برق صنایع و شهرها در سال ۱۴۰۳ بیان کرد: مشکل اصلی کمبود برق، صنایع است. چرا تا سال گذشته عموم مردم کمبود برق را حس نمی‌کردند؟ چون وزارت نیرو تقریباً تمام کسری برق را در تابستان بر دوش صنایع می‌انداخت. امسال با بدتر شدن شرایط، نه تنها صنایع خاموش شدند بلکه بخش خانگی هم با خاموشی مواجه شد. وقتی تمام خاموشی را بر دوش صنعت می‌گذارند، اقتصاد کشور هم با مشکل مواجه می‌شود. در چند روز اخیر پیام‌های متعددی از خراسان رضوی، تهران و اصفهان آمده که صنایع هر روز و بدون برنامه درگیر قطع برق هستند.

وی در رابطه با زیان ناشی از کمبود برق اظهار داشت: من همیشه می‌گفتم اسم این کار مدیریت مصرف نیست، بلکه مدیریت خاموشی است. من با اطمینان می‌گویم که توانیر حتی توان مدیریت خاموشی را هم ندارد. صنایع و شهرها چگونه با این وضعیت زندگی کنند؟ ما مبالغ قابل توجهی در کمبود برق پرداخت می‌کنیم. سال گذشته ۸ میلیارد دلار زیان ناشی از کمبود برق و تولید داریم و امسال احتمالاً ۱۲ میلیارد دلار زیان خواهیم داشت. استاد برق دانشگاه صنعتی شریف، درباره فقدان سرمایه‌گذاری در بخش تولید برق بیان کرد: ما سرمایه‌گذاری لازم برای برق نکردیم، بخش خصوصی هم وارد نمی‌شود چون پول تولیدکنندگان را نداده‌اند. سرمایه‌گذاری در بخش برق از نظر بخش خصوصی، یک سرمایه‌گذاری پرریسک است. ما گاز لازم برای تولید برق را هم نداریم. عمده نیروگاه‌های ما غیر از تجدیدپذیرها و بوشهر که ۳ درصد برق کشور را تأمین می‌کنند، عموماً با گاز کار می‌کنند. در نتیجه تنها راه ما استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر است و متأسفانه عملاً در این زمینه کاری نشده است.

خاموشی تا زمستان هم ادامه دارد

اورعی درباره تداوم قطعی برق در تمامی فصول گفت: در زمستان هم این روند ادامه دارد. مصرف برق دو مصرف دارد، اول بار پایه است که همیشه نیاز داریم. تاکنون مشکل ما بار پایه نبوده بلکه بار متغیری است که در زمان گرما افزایش می‌یابد. با این فرمان که ما حرکت می‌کنیم، به ناترازی در بار پایه هم می‌رسیم. ناترازی در بارپایه یعنی در تمامی فصل‌ها با مشکل برق مواجه می‌شویم. با توجه به کمبود گاز و اینکه سرمایه‌گذاری لازم را انجام ندادیم، کم کم وارد مرحله‌ای می‌شویم که امکان تأمین بار پایه را هم از دست می‌دهیم.