برجام جدیدی در راه است؟
سخنان آقای عراقچی در ارتباط با برجام و ذکر این نکته که برجام در شرایط کنونی قابل احیا نیست در این معناست که ایران مسیری که در نظر دارد را می‌پیماید و در انتظار نیست که برجام احیا شود.
ایران مسیر خود را می‌رود و اگر هم فرصتی به وجود آمد به منظور لغو تحریم‌ها اقدام به مذاکره هم خواهد کرد. یکی از عالی‌ترین مقامات کشور هم چند روز قبل اعلام کرد مذاکره رد نمی‌شود اما ما نباید در انتظار آنها باشیم و برنامه‌های خود را منوط به توافق هسته‌ای کنیم. سیاست در ایران به گونه‌ای پیش خواهد رفت که مسائل کشور جلو رود اما این پیشروی به هیچ وجه منوط به مذاکره نخواهد بود. اینکه توافق جدید مطرح می‌شود در آن معناست که طرفین این توافقنامه در مسیر، خوبی‌ها و بدهی‌هایی را در آن یافته‌اند که احتمالا خواستار تغییر آن هستند. البته ممکن است ایران نقاط ضعفی در برجام ببیند که از منظر آمریکا و اروپایی‌ها این مورد نقطه قوت برجام باشد. همچنین ممکن است آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها نقاطی در برجام را منفی بدانند که ایران آن نقاط را در جهت احقاق حقوق هسته‌ای خود بداند. این موارد به اختلاف بین طرفین در مذاکرات بعدی تبدیل خواهد شد. لذا طرفین در صورت توافق می‌توانند زمانی را برای مذاکرات جدید برای رسیدن به توافق در نظر بگیرند که نام آن دیگر طرح جامع اقدام مشترک بین ایران و غرب در پرونده هسته‌ای نباشد و نام دیگری داشته باشد با این وجود اسم مذاکرات بر سر پرونده هسته‌ای را هر آنچه که بگذارند، اصل مذاکرات از آن نقطه‌ای آغاز می‌شود که نقطه توافق بوده در این معنا که هم ایران هم آمریکا هم اروپا همچنین روسیه نقاط مشترکی در برجام دارند که از همین نقاط مشترک هر گونه مذاکره آغاز خواهد شد. همچنین به نظر می‌رسد که با توجه به اختلافاتی که بین 5+ 1 وجود دارد و عملا روسیه و اروپا و آمریکا در اوکراین با هم درگیر هستند؛ ممکن است دیگر مذاکره بین ایران و طرف‌های قبلی نباشد، بلکه بین ایران و آمریکا باشد. نقاط مشترک نقاط امید احیای مذاکرات هست حال برخی اعلام کنند برجام مرده یا در کماست و یا هر بلایی بر سر آن آمده است مهم نیست چرا که مبنای مذاکره نمی‌تواند غیر از برجامی باشد که بر اساس حل و فصل اختلافاتی به آن دست یافته‌اند. از این رو به نظر می‌رسد مذاکرات آینده برای رفع مشکلاتی که در احیای برجام وجود دارد مبنایی غیر از آنچه ایران و غرب در برجام در آن اختلاف دارند نخواهد بود و البته اینجا اختلافاتی در برجام وجود دارد که برای رسیدن به مسیر مشترک برای حل اختلافات توافق خواهند کرد. البته برخی ایده‌ها نیز وجود دارد از جمله اینکه مبنای مذاکرات در ارتباط با پرونده هسته‌ای نباشد و در ارتباط با مسائل منطقه و سایر مسائل طرفین تمایل داشته باشند با هم مذاکره کنند ایران هم برای این بخش از مذاکره آمادگی دارد اما منتظر هم نیست که در این ارتباط طرف غرب زمان مذاکرات و توافق را مخص کند.
*حسن بهشتی‌پور
کارشناس روابط بین‌الملل
ارسال نظر