دولت پزشکیان پیشتاز حضور زنان

البته زنان نه در ساحت سیاسی بلکه در حوزه‌های گوناگون اجتماعی، علمی، ورزشی و هنری نیز توانسته‌اند عملکرد مطلوب و قابل‌توجهی از خود برجای بگذارند و نشان دهند که زن ایرانی اگر فرصت پیشرفت و فعالیت داشته باشد می‌تواند در عرصه‌های مختلف خوش بدرخشد. این رویه به طور مشخص در سال‌‌های پس از انقلاب بسیار پررنگ دیده شده و این انتظار می‌رفت که هر چه بیشتر و بهتر سهم زنان در عرصه‌های مدیریتی و کلان در نظر گرفته شود. با این حال از ابتدای انقلاب هر چه رو به جلو‌تر آمدیم اعتماد به زنان بسیار بیشتر شد تا جایی که زنانی در قامت نمایندگی مجلس، معاونت رئیس‌جمهور، ریاست سازمان‌ها، وزارت و معاون وزیر و... را در دولت‌های مختلف شاهد بودیم. اما مطالبات جامعه زنان نیز همواره جز مسائلی بوده که مطرح شده و باید مورد توجه قرار می‌گرفته که به برخی از این مطالبات جامه عمل پوشانده شده و برخی نیز در حد حرف و وعده باقی مانده است. نگاهی به دولت‌های پس از انقلاب و نوع مواجهه آنها با زنان و به‌کارگیری آنها نشان می‌دهد که دولت‌ها اغلب به‌صورت محدود از ظرفیت زنان در مناصب مشخصی استفاده کرده‌اند و صرفا در حدی به این سمت و سو رفته‌اند که صرفا گفته شود که از ظرفیت زنان هم استفاده شده است. اما اگر نسبت حضور زنان به مردان را در دولت‌ها در نظر بگیریم، خواهیم دید که چیزی حدود 10 به 90 یا شاید کمتر باشد. هر چند که باید اذعان داشت که دولت‌های اصلاحات و اعتدال به نسبت بیشتر از دولت‌های اصولگرایان به این معنا تحقق بخشیده‌اند. در دولت سازندگی مرحوم هاشمی رفسنجانی با تاسیس دفتر امور زنان در نهاد ریاست جمهوری شهلا حبیبی ریاست آن را برعهده گرفت. ریاست کمیته ملی المپیک به فائزه هاشمی رسید، فاطمه رمضانزاده مدیرکل بهداشت خانواده در معاونت بهداشتی وزارت بهداشت شد و معصومه ابتکار هم ریاست سازمان‌های مردم‌نهاد زنان را برعهده گرفت. اما در دولت سیدمحمد خاتمی نگاه ویژه‌تری به زنان شد و آنها در مراتب بالاتری به خدمت گرفته شدند. چه اینکه معصومه ابتکار به معاونت رئیس‌جمهور و ریاست سازمان محیط‌زیست و زهرا شجاعی نیز به معاونت رئیس‌جمهور و ریاست مرکز مشارکت زنان منصوب گردیدند. هر چند انتظارات در خصوص وزیر زن در دولت خاتمی به سرانجام نرسید. پس از وی احمدی‌نژاد نیز قصد استفاده از زنان را داشت، اما نتوانست آنطور که می‌خواهد از این ظرفیت استفاده کند. او در دولت دوم خود 3 زن به‌نام‌های فاطمه آجرلو، سوسن کشاورز و مرضیه وحید دستجردی را برای وزارت و رای اعتماد به مجلس معرفی کرد که فقط گزینه آخر مورد قبول واقع شد و بر این اساس مرضیه وحید دستجردی با حضور در وزارت بهداشت اولین وزیر زن ایران پس از انقلاب نام گرفت. هر چند که در آن دولت نسرین سلطانخواه و فاطمه بداغی نیز به ترتیب به معاونت‌های علمی و فناوری و حقوقی رئیس‌جمهور منصوب شدند. روند حضور زنان در دولت در دولت روحانی نیز در معاونت‌ها سپری شد و در همین راستا معصومه ابتکار در دولت اول به سازمان محیط‌زیست و در دولت دوم به معاونت زنان رفت، شهیندخت مولاوردی در دولت اول معاون امور زنان و در دولت دوم دستیار حقوق شهروندی شد و الهام امین‌زاده در دولت اول و لعیا جنیدی در دولت دوم به معاونت حقوقی رسیدند. البته در دولت روحانی اتفاق دیگری هم رخ داد و آن انتصاب نخستین دیپلمات زن بود که مریه افخم ابتدا سخنگوی وزارت امور خارجه و سپس سفیر ایران در مالزی شد. با این حال در دولت رئیسی توجه به زنان چندان نبود و تنها 2 زن به دولت راه یافتند که انسیه خزعلی معاونت امور زنان را در اختیار گرفت و سکینه سادات‌پاد نیز به‌عنوان مسئول پیگیری حقوق و آزادی‌های اجتماعی منصوب شد. در مجموع نمی‌توان گفت که دولت‌ها توجهی به حوزه زنان نداشتند، اما بیشتر و بهتر می‌توانستند از این ظرفیت بهره ببرند.

* از وعده تا عمل

استفاده از ظرفیت زنان یکی از مسائلی بود که مسعود پزشکیان بسیار بر آن تاکید داشت و چه در مقطع تبلیغات و انتخابات و چه پس از آن در دولت همواره به این مساله تاکید داشته که باید از ظرفیت زنان به‌خوبی بهره برد. امری که شاید در دولت‌های گذشته در حد حرف و وعده باقی ماند اما پزشکیان نشان داد که برای او از وعده تا عمل راهی نیست و یا حرفی را نمی‌زند و قولی را نمی‌دهد یا به آن وعده و قول عمل خواهد کرد. چنانکه تاکنون که چیزی حدود 2 هفته از تشکیل دولت می‌گذرد؛ رئیس‌جمهور 3 زن را برای مناصب مختلف منصوب کرده است. بر این اساس در حوزه معاونت‌ها زهرا بهروز آذر به معاونت زنان رئیس‌جمهور و شینا انصاری به معاونت رئیس‌جمهور و ریاست سازمان محیط‌زیست منصوب شده‌اند. در اتفاق مهم‌تر نیز پس از 15 سال و گذشت 3 دولت دومین وزیر زن در تاریخ انقلاب توانست از مجلس رای اعتماد بگیرد و فاطمه صادق مالواجرد به وزارت راه و شهرسازی برسد. تا قبل از این در خصوص وزیر زن روسای جمهور به رغم وعده‌هایی که می‌دادند در عمل تن به این کار نمی‌دادند و بحث عدم رضایت  برخی مراجع را پیش می‌کشیدند و صرفا زنان را در حوزه معاونت و کارهای اجرایی می‌گماردند. اما مسعود پزشکیان با معرفی یک زن متخصص به مجلس برای تصدی وزارت راه و شهرسازی نشان داد که از ظرفیت زنان آگاه است و آنها را در جایگاه‌‌های مختلف به کار خواهد گرفت. امری که کمتر کسی فکرش را می‌کرد که در دولت مسعود پزشکیان چنین شاهد حضور چشمگیر بانوان در مناصب مختلف باشیم. چه اینکه زهرا بهروز آذر می‌گوید: «تأکید رئیس محترم جمهور و معاون اول به تمام وزیران است که در ترکیب شورای معاونان خودشان حتما از ظرفیت زنان و جوانان و اقوام استفاده شود.»

* اولین سخنگوی دولت زن

شاید زمانی‌که گمانه‌زنی‌های بسیاری در خصوص تیم رسانه‌ای دولت می‌شد بسیاری از اسامی نام آشنای رسانه‌ای مطرح می‌شد که احتمالا پزشکیان فلان شخص را دبیر هیأت دولت یا دبیر اطلاع‌رسانی یا سخنگوی دولت خواهد کرد. اما وقتی سیدکامل تقوی‌نژاد به‌عنوان دبیر هیأت دولت منصوب شد همه نگاه‌ها به جایگاه سخنگوی دولت رفت که چه کسی این جایگاه را از آن خود خواهد کرد. اما طی روزهای گذشته گمانه‌زنی‌ها از حضور یک زن در مقام سخنگوی دولت خبر می‌داد که روزگذشته این گمانه به حقیقت پیوست و رئیس‌جمهور طی حکمی فاطمه مهاجرانی را به سخنگویی دولت منصوب کرد تا زنان را در بخشی دیگر از دولت نیز به کار گیرد. لازم به ذکر است فاطمه مهاجرانی در فهرست اعضای شورای راهبری کابینه دولت مسعود پزشکیان نیز حضور داشت. او از جوان‌ترین چهره‌های حاضر در کابینه است و جدای از فعالیت‌های سیاسی اخیر، از جنبه علمی و آموزشی بیشتر به موضوعاتی همچون داده‌کاوی، استرتژای آموزش الکترونیکی، سیستم‌های ترکیبی و رضایت دانشجو توجه داشته است. اقدامات او در ستاد بانوان حامی مسعود پزشکیان، وی را به‌عنوان چهره‌ای که پیگیر مطالبات زنان است و به بررسی و رفع علل بروز آسیب‌های اجتماعی برای زنان توجه دارد، به رسانه‌ها معرفی کرده است.