شوک ظریف عراقچی به برجام

به عبارت بهتر برجام به موجودی نیم مرده تبدیل شده که احیای آن ممکن است اما کسی بر روی تخت این بیماربه کما رفته حضور ندارد که برای بقای آن تلاش کند. نه در ایران در ماه‌های پایانی دولت سیزدهم برای احیای برجام تلاش شد و نه در آمریکا کسی مدعی است که برای احیای توافق هسته ای باید به دنبال راه حل بود.

*دولت چهاردهم و داستان برجام

 دولت چهاردهم  و شخص رئیس جمهور و وزیر امور خارجه ایران همواره بر لغو تحریم ها و توسل به توافق بین طرفین مساله هسته ای تاکید کرده اند. تاکیدی که نشان از آن دارد در سطوح مختلف دولت این هماهنگی وجود دارد که باید تحریم ها لغو شود. لغو تحریم ها یک هدف واحد در دولت چهاردهم است. اگر چه مشخص نیست دولت و به صورت کلی ساختار تصمیم گیر در ارتباط با لغو تحریم ها قصد دارد از طریق احیای برجام توافق هسته ای  تحریم ها را لغو کند یا اینکه به دنبال مذاکرات جامع‌تری با آمریکایی‌ها برای لغو تحریم های ناشی از برخورد هسته ای آمریکا با ایران در زمان ترامپ است. به عبارت بهتر مشخص نیست که مسیر لغو تحریم ها از مسیر مذاکره روی تحریم های هسته ای می گذرد یا اینکه مذاکرات در این زمینه از منظر ایران مذاکره ای برای لغو تحریم در حوزه های مختلف برجامی و غیر برجامی است. چرا که آنچه از قانون اقدام راهبردی مجلس در ارتباط با لغو تحریم ها قابل برداشت است، لغو تمامی تحریم هاست نه تحریم های  اعمال شده به خاطر پررونده هسته ای ایران.

*نگاه آمریکا به مساله ایران و پرونده هسته ای

در آن سوی ماجرای تحریم های ایران، ایالات متحده آمریکا قرار دارد که دو پرونده برای ایران تشکیل داده از ابتدای انقلاب اسلامی پرونده ایران را تشکیل داده و هر روز بر حجم این پرونده افزوده و از سوی دیگر پرونده هسته ای را تشکیل داده که یک بار با تهران در ارتباط با این مورد توافق کرده، سپس خود از آن خارج شده و در نهایت هم اختلافات زیادی در ارتباط با احیای توافق با ایران در آمریکا وجود دارد. آمریکا البته یک بار با ایران در دولت ابراهیم رئیسی به صورت غیر مستقیم مذاکره کرده است و در نهایت این مذاکرات به مذاکرات کاهش تنش منتهی شد و البته در پس آن مذاکرات، پیچ تحریم ها شل شد و  ایران نفت بیشتری فروخت اما در نهایت ادامه آن مذاکرات از  سوی آمریکا به بعد از انتخابات ایالات متحده منتقل شد و  در این میان تکلیف دولت آمریکا مشخص نشده و دولت در ایران به علت شهادت رئیس جمهور تغییر کرد. اکنون دولتی احیاگر در ایران در ارتباط با مساله هسته ای در قدرت قرار دارد و در آن سو رقابت بین ترامپ و هریس  برای انتخاب رئیس جمهور بعدی آمریکا شکل گرفته که یک سوی آن ترامپ یعنی همان فردی است که برجام را ویران کرد و   سوی دیگر هریس دموکراتی که تلاش دارد مواضع بایدن را در قبال ایران در صورت پیروزی ادامه دهد.

*ادبیات مشترک دولت کنونی در ایران و  دولت احتمالی در آمریکا

اخیرا عباس عراقچی که خود  از بنیانگذاران برجام  در دولت روحانی بوده و در اواخر همان دولت هم ماموریت احیای توافق هسته‌ای را  داشت و اکنون نیز در دولت پزشکیان وزیر خارجه شده با ادبیاتی خاص در مورد برجام سخن گفت که با واکنش هایی روبه‌رو شده است. عباس عراقچی در مورد برجام گفته است: «برجام به شکل فعلی قابل احیا نیست ولی حتما اشکال دیگری برای توافق وجود خواهد داشت که ما دنبال خواهیم کرد.» از سوی دیگر یکی از مقامات دولت اوباما در ارتباط با  موضع کامالا هریس، نماینده دموکرات ها در ارتباط با پرونده هسته ای مواضعی را اعلام کرده که به نوعی تکرار ادبیات استفاده شده توسط عراقچی در ارتباط با  توافق هسته ای است. این مشاوران پیشین رئیس‌جمهور اسبق آمریکا باراک اوباما گفته است، کامالا هریس در صورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری، به دنبال یک توافق هسته‌ای جدید با ایران است.«جوئل رابین» کارشناس مسائل مربوط به سیاست غرب آسیا که در مذاکرات برجام نیز ایفای نقش کرده بود، مدعی شده است که در صورتی که «کامالا هریس» به‌عنوان رئیس‌جمهور جدید آمریکا برگزیده شود، به دنبال یک توافق جدید هسته‌ای با ایران خواهد بود زیرا او یک رئیس‌جمهور «واقع‌بین» در مسائل مربوط به سیاست خارجی است.روبین که در دولت باراک اوباما، به عنوان معاون دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور قانونگذاری فعالیت داشت در مصاحبه با «فاکس نیوز» تصریح کرد «دوران این ایده که توافق هسته‌ای قدیمی را می‌توان از سر گرفت، گذشته است. پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران از محدودیت‌های پیشین عبور کرده است و هدف باید یک توافق هسته‌ای محکم و قابل راستی‌آزمایی باشد که مانع هرگونه توانمندی تسریع (تولید) سلاح هسته‌ای شود». وی ادامه داد «بهترین شیوه، یک توافق هسته‌ای قاطعانه و قابل راستی‌آزمایی است..هر رئیس‌جمهور واقع بینی به دنبال چنین چیزی است و کامالا هریس یک رئیس‌جمهور واقع‌بین برای انجام چنین کاری است».

 در نهایت..

 به نظر می رسد اگر پیروزی کامالا هریس اتفاق بیفتد و او نگاه  حل کننده به پرونده هسته ای ایران داشته باشد و با در نظر گرفتن این مورد که ایران نیز در آستانه گریز هسته ای قرار دارد و آمریکا نیز نمی خواهد ایران سلاح هسته ای داشته باشد و با توجه به این مورد که دولت در تهران نیز به دنبال لغو تحریم هاست، می توان امیدوار بود که مساله تحریم های ایران  و آنچه آمریکا می خواهد یعنی عدم دسترسی ایران به سلاح هسته ای در قالب مذاکراتی جدید که احتمالا به توافقی جدید بر پایه توافق هسته ای وین باشد؛ منتهی خواهد شد.