پزشکیان می تواند آسیب های اجتماعی را کاهش بدهد

امروز شاهد بروز حوادث و وقایعی هستیم که برای بسط و توجیه برخی ز آنها نیازمند توضیحات گسترده است».جملات ذکر شده اظهارات دکتر مجید ابهری جامعه شناس درباره چالش های اجتماعی پیش روی دولت پزشکیان در گفت وگو با «آرمان ملی» است. ابهری در این گفت وگو به مهم ترین فرصت های پیش روی دولت چهاردهم در راستای کاهش آسیب های اجتماعی پرداخته که در ادامه ماحصل آن را می خوانید.

*کابینه آقای پزشکیان کار خود را آغاز کرده است. مهم ترین چالش ها و فرصت های پیش روی دولت چهاردهم را چه می دانید؟

داماد سالاری، افراطی گری، قبیله گرایی و ناکارامدی آسیب هایی هستند که مردم با انتخاب دکتر پزشکیان امیدوار به رفع یا حداقل کاهش انها می باشند. البته قضاوت در مورد عملکرد دکتر پزشکیان ودولت ایشان هنوز خیلی زود است و با همدلی وحمایت باید تحقق اهداف مورد نظر ایشان را مقدور سازیم. کسانی که دکتر پزشکیان را گروه گرا و در محاصره اصلاح طلبان تعریف میکنند کمی ناعادلانه رفتارهای ایشان را ارزیابی می نمایند. پزشکیان همواره معتقد است باید با مردم آشتی کنیم. ماهیت این حرف شباهت زیادی به حرف‌های متداول بین نسل‌های جوان داشته و در اوج برخورداری از خلوص و صداقت حقیقت تلخی را در بطن خود حمل می‌نماید. وجه تلخ آن یعنی اینکه رفتارها و بیانات ناروایی در جامعه تحقق یافته و موجب دلشکستگی و دلسردی برخی از هموطنان گردیده‌اند. انبوهی از وعده‌های تحقق نیافته و بلاتکلیف، گرانی افسارگسیخته و نجومی، تبعیض‌ها مخصوصا در واگذاری مشاغل به افراد کم یا بی‌صلاحیت، اغماض از خطاهای اقتصادی و جغرافیایی ریز ودرشت و برخی دیگر از چشم پوشی‌ها از حقوق و امتیازات توسط صاحبان امضاهای طلایی، عواملی هستند که در پاره‌ای از موارد موجب دلخوری لایه‌هایی از مردم گردیده که در بعضی از مواقع پررنگ شدن هجمه‌های فرهنگی و تاریخی درجه را از موارد دلخوری مردم گذرانده و به مرز قهر و بی‌توجهی رسانده‌اند. در مورد آسیب‌های اجتماعی به عنوان یک آسیب‌شناس اجتماعی با ۴۰سال سابقه پژوهش و تلاش در محورهای مختلف و بیش از۶۰هزار مقاله و سخنرانی؛ از اعتیاد تا کودکان کار، کارتن خواب‌ها زنان خیابانی و... را می‌توان در عرض دوسال درمان بخشید. اگر ریخت و پاش‌ها و اختلاس‌ها جمع شده و مدیران کارآمد به میدان بیایند قبل از پایان دوران اول ریاست شما آسیب‌ها جمع آوری خواهند شد.

*چگونه می توان در مدت2 سال آسیب های اجتماعی را کاهش داد؟دولت پزشکیان در این زمینه چه رویکردی باید در پیش بگیرد؟

 آسیب های اجتماعی یک شبه به وجود نیامده و بلکه به مرور زمان و با سومدیریت ها و تصمیمات اشتباه در جامعه ایران شکل گرفته است. با این وجود حرکت در مسیر اصلاحی می تواند از ابتدای دولت چهاردهم آغاز شود تا به نتیجه مطلوب نزدیک شود.اتفاقی که باید رخ دهد مبارزه جدی با فساد در ساحت های مختلف است.این در حالی است که  تا جامعه اندکی آرامش فکری و عصبی پیدا می‌کند ناگهان امواجی از رخدادها زنجیره‌ای اتفاق می‌افتند. هنوز جامعه از شوک یک فساد بزرگ و امواج وابسته به آن آرام نگرفته که فسادی  دیگری اتفاق ‌می‌افتاد. مفاسدی که هریک برای از کار انداختن نظام مالی و روش‌های قانونی یک جامعه کافی  است.سوال این است که از نگاه رفتارشناسی بزهکارانه کجای کار ایراد دارد؟ در پاسخ باید گفت اول، سهولت ارتکاب جرم و پایین بودن سطح مجازات اولین علت در ریشه‌یابی فساد و مفاسد کلان  است. دوم، پوشش‌های حمایتی از انواع سطح اجتماعی پیوند با سلیبریتی که نوعی از استتار برای عوامل ایجاد می‌کند. سوم، حضور هسته‌های قدرت در کنار یا بالای گروه‌های و یا انتساب گروه‌های مجری به هسته‌های قدرت. چهارم، سهولت قبضه کردن برخی از رسانه‌های مجاز یا حقیقی و مرعوب  کردن برخی از لایه‌های اجتماعی در کنار اینگونه عوامل میدان داری برخی از سلیبریتی‌ها در میادین تبلیغات.از سوی دیگر با یک بررسی نظری و محاسبه سرانگشتی می توان نتیجه گرفت که اکثریت غالب جرایم چه در مسیرهای مالی و چه در راستای جنایی ناشی از ضعف تربیت و فقدان مدیریت رفتاری ما انسان‌هاست.همچنین مشکلات اساسی مردم از جایی سرچشمه می‌گیرد که فاصله‌ای بین آنها و مسئولین به وجود می‌آید.

*پزشکیان چگونه می تواند این فاصله را کاهش بدهد؟

در سه دهه اول انقلاب اسلامی درک مشکلات مردم حضور مدیران ارشد در میان مردم به بهانه‌های مختلف از مجالس عزاداری و یا شادمانی درک متقابل بین دولتمردان و مردم را به کمترین اندازه می‌رساند. ترورهای کور و ناجوانمردانه منافقین باعث شد مدیران ارشد و دولتمردان اجبار به فاصله‌گیری یافتند. دیگر دیدارهای بین مردم و دولتمردان از پشت شیشه‌های دودی خودروهای ضد گلوله انجام می‌شد. دیگر رجالی مثل شهید رجایی در جامعه حضور ندارند که همدوش با مردم عادی از میادین و مراکز خرید نیازمندی‌های خود را تهیه کنند. برای ارزیابی فاصله بین مردم ودولتمردان می‌توان با اعزام یک گروه ارزیابی نزد دولتمردان و استعلام قیمت‌های ارزاق از آنها و پرسش اوضاع بازار پی به بعضی از فاصله‌ها برد. مثلا بعضی از دست اندرکاران در قبال کمبود گوشت قرمز تهیه و مصرف ماهی را به مردم پیشنهاد می‌دهند. درست مثل اینکه در مقابل کمبود یا گرانی نان مصرف بیسکویت یا نان قندی به بخش قابل توجهی از مردم پیشنهاد شود. درهر دوره اندکی به انتخابات مانده بعضی از افراد که آماده ورود به مجلس می‌شوند، داد سخن از گرانی و اختلاس و رانتخواری سر می‌دهند، به گونه‌ای که انگار این عزیزان از خواب برخاسته و تازه مشکلات را لمس کرده‌اند. لبه تیز شمشیر داموکلوس انتقادات از دولت حرکت می‌کند انگار در سال‌های گذشته اوضاع گل و بلبل بوده و ناگهان مشکلات موجود اتفاق افتادند. تعدادی از آقایان دلسوز حقوق اندک بازنشستگان و بخشی دیگر جمعیت بیکاران را دستمایه ذکر مصیبت قرار می‌دهند. سوال بنده به عنوان یک شهروند که چهل سال از عمرخود را صرف تدریس فرزندان این جامعه نموده و پژوهش و تحریر حرفه‌ام بوده این نکته است که چرا تعهد و تخصص و غمخواری بعضی از افراد در آستانه انتخابات مختلف ظاهر شده و سپس به محاق می‌روند؟ پزشکیان نیز اگر می خواهد به وعده های خود جامه عمل بپوشاند باید در مسیری حرکت کند که فاصله بین مدیران و مردم کاهش پیدا کند.

*مهم ترین آسیب های اجتماعی که نیازمند توجه ویژه دولت است و باید در اولویت دولت قرار بگیرد چیست؟

40سال پیش وقتی برای اولین بار تحقیقاتی در مورد آسیب‌های اجتماعی کردم ونتایج آنها را در مقالات و کتاب‌های مورد اشاره قرار دادم. در آن روزها اعتیاد به‌عنوان خطری جدی جامعه را به‌چالش می‌کشید؛ سپس فرار از خانه، تن فروشی، طلاق و تکدی‌گری و آسیب‌های دیگر در ردیف شمارش قرار می‌گیرند. آن روزها نه من و نه هیچ‌کس دیگری تصور نمی‌کردیم روزی سن اعتیاد به ۱۴سال و تن فروشی به ۱۵ سال برسد. امروز شاهد بروز حوادث و وقایعی هستیم که برای بسط و توجیه برخی آز آنها نیازمند توضیحات گسترده است. بارها در مقالات مختلف به مدیران گوشزد کرده‌ام؛ براساس این چهل سال تلاش و تحقیق توقع دارم و داشتم که جناب رئیس جمهور قدم‌های زیر را بردارند: حدود ۲۴نهاد و سازمان دولتی با بودجه‌های هنگفت در محورهای مختلف و مرتبط با آسیب‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند. که همسو با آنها صدها سازمان غیر دولتی در قالب ان.جی.او با حمایت‌ها و بودجه‌های مردمی نیز فعالیت می‌‌کنند. نتایج تلاش‌های این مجموعه آمار معتادان و تعداد زندانیان مربوطه و آمار طلاق‌ها و آسیب‌های مربوطه نتایج اینگونه تلاش‌هاست. آقای پزشکیان باید با دعوت از آسیب شناسان اجتماعی و اساتید جرم شناس ونخبگان مددکاری کمیته‌ای تشکیل داده و با نظارت قضات مجرب محورهای مورد نظر تعیین و تعریف گردد. من خطاب به آقای پزشکیان عنوان می کنم جناب رئیس جمهور برخی از افراد و مسئولین تمایلی به تشکیل چنین نهاد و پژوهش‌های مرتبط را ندارند.به همین دلیل خود شما باید در این زمینه پیشقدم شوید.امروز آشفتگی‌های فکری در جامعه بستر ظهور و رشد بخشی از تنش‌های عصبی برای افراد جامعه هستند. بسیاری از ما بدون آنکه ریشه بسیاری ازوادادگی‌ها وسرگشتگی‌های عصبی خود و دیگران را بدانیم دچار اضطراب و دلهره‌های مجهول می‌گردیم. ترس از آینده و نگرانی نسبت به نامشخص بودن اوضاع اقتصادی بدون هیچ دلیل موجه مبدا صدور بخش قابل توجهی از دلمشغولی‌ها و دغدغه‌ها می‌گردد. از نگاه رفتارشناسی اجتماعی برجسته سازی و تکرار بعضی از وقایع و حوادث آزاردهنده یکی از اصلی‌ترین عوامل ایجاد و تقویت ترس از آینده است. من معقتدم پزشکیان فرصت خوبی برای تغییر در جامعه دارد که باید به خوبی از این فرصت استفاده کند.