گزارش «آرمان ملی» از حاشیه‌سازی پیرامون صحبت‌های وزیر امور خارجه
سلام دوباره به برجام!
آرمان ملی– مطهره شفیعی: وزیر خارجه روزگذشته ادعای مرگ برجام را رد کرد تا روزنه‌های برای ادامه توافق هسته‌ای باز شود. وضعیت برجام در دولت چهاردهم به کجا خواهد رسید؟ آیا همانند دولت سیزدهم قرار است در اولویت‌ها نباشد یا عزمی راسخ برای به ثمر نشاندن آن وجود دارد.
با توجه به ترکیب دولت چهاردهم با حضور عراقچی و ظریف به‌نظر می‌رسد برجام جدی‌تر از گذشته برای رسیدن به نتیجه نهایی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. اکنون فردی وزیر خارجه ایران است که با پرونده برجام آشنایی کامل دارد. عباس عراقچی از جمله افرادی است که در اکثر سال‌های مذاکرات هسته‌ای تاکنون در تیم ایرانی مذاکرات حضور داشته است. مذاکراتی که در سال 1382 در دولت سیدمحمد خاتمی و به ریاست حسن روحانی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی شروع شد و در دولت شهید رئیسی بی‌نتیجه رها شد و به بن‌بست کشیده شد. او در سال‌های مذاکرات دستیابی به برجام (1392 تا 1394) و مذاکرات احیای برجام در دولت روحانی (با هدف بازگشت آمریکا به برجام، رفع تحریم‌های ضدبرجامی آمریکا علیه ایران و بازگشت ایران به محدودیت‌های هسته‌ای برجامی)، عملا مسئولیت مذاکرات را برعهده داشت. حتی وقتی سعید جلیلی بین سال‌های 1386 تا 1391 مذاکرات هسته‌ای را برعهده داشت عراقچی در مدت بسیار کوتاهی در تیم مذاکره‌کننده بود البته با اختیارات و دخالت تقریبا حداقلی. در نتیجه وی از جمله معدود افرادی است که با همه زیر و بم مذاکرات و برجام آشناست.
*ترامپ کار را خراب کرد
آمریکا در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ رسما از برجام خارج شد. بعد از آن اقدام آمریکا از سوی طرف‌های دیگر برجام مورد نقد واقع شد اما در نهایت نتوانستند ترامپ را راضی به بازگشت به برجام کنند و تحریم‌های ایران هم لغو نشد. جو بایدن با حمایت طولانی‌مدت از توافق با ایران- در سال 2008، به‌عنوان رئیس کمیته روابط خارجی سنا و در سال 2015، به واسطه سخنرانی در جمع رهبران یهودی- تصمیم ترامپ برای خروج از برجام را «فاجعه‌ای خودساخته» خواند و از تصمیمش برای بازگشت به برجام خبر داد اما تندروهایی مانند جان بولتن مانع شدند. در خرداد سال‌جاری که امیدی به بازگشت برجام نبود و مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: توافق هسته‌ای «برجام» به‌دلیل آنکه هیچکس آن را دنبال نمی‌کند، دیگر معنایی ندارد. گروسی در این مصاحبه اظهار کرد: «معتقدم ما نیاز به بازگشت به دیپلماسی داریم. ما توافق برجام را قبلا داشتیم، اما حالا تنها یک توافق کاغذی است که هیچکس به آن پایبند نیست. اینجا در وین تلاش‌هایی برای احیای آن انجام شد، اما متاسفانه به‌رغم آنکه تا آستانه موفقیت پیش رفتند، به دلایلی به هم خوردند که این دلایل برای من ناشناخته مانده چون مستقیما در این فرآیند دخیل نبودم. این جای تعجب نیست که ایران و ایالات‌متحده همدیگر را به خاطر شکست آن مقصر می‌دانند.»
*تحرکاتی برای بازگشت به برجام
یکماه بعد اما تحرکاتی در راستای بازگشت به برجام مشاهده شد چنانکه علی باقری‌کنی، سرپرست وزارت خارجه ایران از تمایل برای از سرگیری مذاکرات با واشنگتن برای بازگشت به توافق هسته‌ای سخن گفته است. باقری‌کنی این اظهارات را در گفت‌وگو با نشریه نیوزویک بیان کرد. باقری‌کنی در این مصاحبه گفت که تهران در جبهه سیاست خارجی برای ازسرگیری مذاکرات با واشنگتن به منظور احیای مشارکت متقابل در توافق هسته‌ای رویکردی «باز» را دنبال می‌کند. 5 مرداد هم یک منبع آگاه مدعی شد که نمایندگان طرف آمریکایی به ایرانی‌ها اطلاع دادند که دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در صورت اعمال اصلاحات جزئی در توافق هسته‌ای، آماده مذاکره برای بازگشت سریع به توافق هسته‌ای منعقد شده در سال ۲۰۱۵ است. وی با بیان اینکه بایدن آماده امضای توافقنامه قبل از پایان دوره خود است، اظهارکرد که اما او از ایرانی‌ها می‌خواهد فورا به اجرای تعهدات خود در توافق هسته‌ای بازگردند و برخی مسائل باقی‌مانده وجود دارد که دو طرف باید قبل از آن به توافق برسند. منبع مذکور تصریح کرد: ایران اصرار دارد که بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای مشروط به محدودیت‌هایی مانند عدم بهره‌مندی واشنگتن از «بند ماشه» است که امکان بازگشت همه تحریم‌های بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی را فراهم می‌کند. یعنی همان اقدامی که ترامپ تلاش می‌کرد که پس از خروج از توافق قبلی که توسط رئیس‌جمهور سابق منعقد شده بود، انجام دهد.
*ایران موافق بازگشت است
دولت جدید ایران مشی میانه دارد و به‌طور طبیعی اگر طرف‌های دیگر در مسیر مذاکرات سنگ‌اندازی نکنند، ایران بر اساس منافع و مصالح ملی خودش تصمیم می‌گیرد. عباس عراقچی وزیر خارجه جدید ایران در نخستین اظهارنظر گفت: اکنون احیای آن مذاکرات (برجام) به آسانی گذشته نیست و این را باید همه بدانیم. شرایط بین‌المللی عوض شده است، در این فاصله جنگ اوکراین پیش آمده که تاثیرات عمیقی بر نگاه امنیتی اروپایی‌ها و به اصطلاح ترتیبات امنیتی بین‌المللی گذاشته است؛ جنگ غزه، حمله رژیم صهیونیستی و کشتاری که در آنجا صورت گرفته نیز شرایط منطقه را کاملا دگرگون کرده است. وی خاطرنشان کرد: تصویری که الان وجود دارد نسبت به تصویر گذشته، تصویر متفاوتی هست. در خود برجام هم بعضی از تاریخ‌هایی که وجود داشته، گذشته است و لذا برجام به آن شکل فعلی که وجود دارد قابل احیا نیست، به تعبیری حتما باید این سند دوباره باز شود، قسمت‌هایی از آن مورد تغییر واقع شود و این کار آسانی نیست. عراقچی بیان داشت: شما می‌دانید وقتی یک سندی باز می‌شود دیگر دوباره جمع‌کردن آن کار شاقی است... مذاکرات جدیدی باید شکل بگیرد، البته همان‌طور که گفتم شرایط در اروپا سخت است، در آمریکا آن‌ها گرفتار انتخابات هستند و کار آسانی نخواهد بود. برخی این اظهارات را مرگ برجام تعبیر کرده بودند که وزیر خارحه این معنا را رد کرد و گفت: من چنین صحبتی نکردم اما برجام به شکل فعلی قابل احیا نیست ولی حتما اشکال دیگری برای توافق وجود خواهد داشت که ما دنبال خواهیم کرد.»
*حمایت مخالفان برجام از برجام
نکته قابل تامل حمایت مخالفان و آتش‌زنندگان برجام از احیای آن است. مجتبی ذوالنوری، نماینده مجلس دوازدهم اظهارکرد: اینکه برجام راه بیفتد یا خیر، یک تصمیم فراقوه‌ای است، در اختیار یک مقام، جایگاه و دستگاه نیست بلکه دستگاه‌های مختلف نظیر شورای عالی امنیت ملی و روسای سه قوه نظر دارند، لذا هر نظری که دستگاه‌های مختلف با وفاق و اجماع به آن برسند، ما از آن حمایت می‌کنیم، به این ترتیب که اگر آن نظر ادامه مذاکرات باشد، حمایت می‌کنیم، توقف مذاکرات باشد، حمایت می‌کنیم و احیای برجام هم باشد حمایت می‌کنیم، در مجموع تصمیم، تصمیمِ نظام و جمع است.
ارسال نظر