انتخاب پرریسک پزشکیان

به همین دلیل نیز خیلی زود این انتخاب مورد انتقاد شدید اصلاح طلبان قرار گرفت.کار حتی به جایی رسید که برخی اصلاح طلبان عنوان کردند پزشکیان لیست خود را از مجلس پس بگیرد و یا اینکه وزیر کشور دیگری معرفی کند.

در کارگروه انتخاب وزیر کشور چه گذشت؟

در کار گروه انتخاب وزرای دولت پزشکیان وزارتخانه‌ها و معاونت‌های ریاست‌جمهوری ذیل ۵ کارگروه سیاسی، دفاعی و امنیتی، اقتصادی، زیربنایی، فرهنگی و اجتماعی تقسیم‌بندی شدند.محمدجواد ظریف اعلام کرد مسئولیت کارگروه سیاسی، دفاعی و امنیتی را خودش عهده‌دار است که شامل وزارتخانه‌های خارجه، دفاع، اطلاعات، انرژی اتمی و کشور است.علی طیب‌نیا مسئولیت کارگروه اقتصادی را عهده‌دار شد. در این کارگروه نامزدهای تصدی پست‌های وزارت اقتصاد، وزارت صمت، سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی مورد ارزیابی قرار گرفتند.مسئولیت کارگروه فرهنگی برعهده رضا صالحی امیری، وزیر فرهنگ دولت حسن روحانی بود. وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، وزارت فرهنگ و وزارت گردشگری در این کارگروه تعریف شدند.کارگروه اجتماعی نیز به ریاست علی ربیعی، وزیر کار دولت حسن روحانی تشکیل شد و نامزدهای تصدی مناصب معاونت زنان، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت بهداشت و بنیاد شهید در این کارگروه مورد ارزیابی قرار گرفتند.مسئولیت کارگروه زیربنایی شامل وزارتخانه‌های نفت، نیرو، جهاد کشاورزی، ارتباطات و راه و شهرسازی نیز برعهده علی عبدالعلی‌زاده وزیر مسکن دولت سیدمحمد خاتمی گذاشته شد.

در نتیجه ریاست کارگروهی که وزیر کشور را انتخاب کرده برعهده محمد جواد ظریف بوده و شاید به همین دلیل نیز بوده که ظریف پس از اعلام نهایی وزرای پیشنهادی از سمت خود استعفا کرد.این در حالی است که در متن استعفای محمدجواد ظریف به صورت تلویحی به انتخاب مومنی به عنوان یکی از دلایل کناره‌گیری از دولت چهاردهم اشاره شده است .

مهم ترین گزینه های که برای وزارت کشور مطرح بود مجید انصاری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بود. البته نام هایی مانند مصطفی پورمحمدی و علی یونسی نیز پیرامون این وزارتخانه مطرح بودند.

مجمع روحانیون مبارز و سید محمد خاتمی تلاش هایی را برای حضور انصاری در این سمت انجام دادند. این در حالی است که مجید انصاری مورد تایید سیدحسن خمینی از حامیان جدی پزشکیان در انتخابات نیز بود.

واقعیت این است که انتخاب وزیر کشور دولت پزشکیان بیش از آنکه در اختیار کارگروه باشد در اختیار کسانی قرار داشته که در چارچوب گفتمان اصلاح طلبی نمی گنجیدند. با این وجود به دلیل اینکه پزشکیان دولت خود را وفاق ملی نام نهاده است شرایطی فراهم شد که افراد و گروه های سیاسی دیگر در تعیین وزرا و به خصوص وزیر کشور نقش داشته باشند.منتقدان نیز با توجه به نزدیکی مومنی به قالیباف و اهمیت انتخاب استانداران و فرمانداران از سوی وزیر کشور این وزارتخانه پاشنه آشیل دولت می دانند.

سابقه آشنایی مومنی با پزشکیان در دانشگاه تبریز

در اینکه چرا مومنی به عنوان وزیر کشور معرفی شد گمانه زنی های زیادی است اما در این موضوع که آیا رویکردی که مومنی در پیش می گیرد با رویکرد پزشکیان همخوانی دارد یا خیر یک موضوع کلیدی است. مومنی خود درباره نحوه آشنایی با پزشکیان گفته است:« هیچ‌کس بنده را به آقای پزشکیان معرفی نکرد بلکه آشنایی بنده با آقای پزشکیان به زمان گذشته و در دانشگاه تبریز بازمی‌گردد؛ ازاین‌رو آقای پزشکیان بنده را برای سمت وزارت کشور در نظر گرفت».

برخی اما معتقدند پزشکیان، شخصاً مومنی را به عنوان وزیر کشور انتخاب کرده و حتی معاون اجرایی اش قائم پناه تا لحظه آخر از این انتخاب خبر نداشته است. علت این انتخاب نیز به دوران دانشجویی پزشکیان و مومنی در دهه 60 برمی گردد.

این عده بر این باور هستند که پزشکیان دریافته که بخش مهمی از چالش های اجتماعی و سیاسی او، مستقیم یا غیر مستقیم به نیروی انتظامی مرتبط خواهد بود. احتمالاً او با خود چنین اندیشیده که بهتر است کسی را در رأس وزارت کشور بگمارد که در عین هماهنگی با رئیس جمهور، بر زیر و بم نیروی انتظامی آشنا باشد و بتواند سیاست های راهبردی دولت در این حوزه را به صورت تخصصی پیگیری کند. از این رو به مومنی رسیده که هم متخصص این عرصه است و هم معتمد 40 ساله شخص رئیس جمهور.

روایت قائم پناه از نحوه انتخاب مومنی

محمد جعفر قائم‌ پناه نحوه انتخاب مومنی را چنین روایت می کند:«دکتر پزشکیان گفتند خودم اسکندر مومنی را به عنوان وزیر کشور انتخاب کردم. با جمیع جهات دیدم بهتر از گزینه‌های دیگری است و این وزیر من خواهد بود نه وزیر شخص دیگری. برای من کار خواهد کرد نه برای شخص دیگری. این نکته خیلی مهم است برخلاف چیزی که دوستان مطرح می کنند بنابراین یکی از وزیرهایی که رئیس جمهور شخصاً انتخاب کرد سردار مومنی بود.در همین هنگام رئیس دفتر آمدند و گفتند که قرار بود که جواب بدهند، سردار مومنی گفتند که من نمی‌آیم و دکتر کمی فکر کرد. بلافاصله گفتم من با ایشان صحبت می‌کنم. به مومنی زنگ زدم و از آمدن اکراه داشت از او خواهش کردم به جد که حتما بیاید.

نظر وی این بود که من نظامی هستم و ممکن است برای دولت دکتر پزشکیان هزینه ایجاد کنم، بهتر است فرد غیر نظامی را انتخاب کنید.

انتخاب مومنی و پالس مثبت به اصولگرایان

مسعود پزشکیان بارها در سخنانش روی استفاده از همه ظرفیت های سیاسی کشور تأکید کرده بود و طبیعی بود که وی از برخی چهره های اصولگرای معتدل و قوی در دولت خود استفاده کند. این در حالی است که برخی اصلاح طلبان که در منتهی الیه چپ قرار می گیرند به همین میزان هم رضایت نداشتند و معتقد بودند دولت پزشکیان به دلیل اینکه از سرمایه اصللاح طلبی استفاده می کند می بایست از وزرای اصلاح طلب استفاده کند.حساسیت این گروه البته روی وزارتخانه هایی مانند کشور بیشتر از بقیه بود. با این وجود پزشکیان برخلاف دیدگاه این عده حرکت کرد و با انتخاب مومنی همه را غافلگیر کرد.هر چند این اتفاق می تواند یک پالس مثبت به اصولگرایان باشد اما این پالس مثبت می تواند به تزلزل در پایگاه اجتماعی دولت منجر شود. این در وضعیت در شرایطی که مومنی عملکرد ضعیف و یا برخلاف مشی اصلاح طلبی در وزارت کشور داشته باشد تشدید نیز خواهد شد.

برخی بر این باور هستند که پزشکیان دریافته که بخش مهمی از چالش های اجتماعی و سیاسی او، مستقیم یا غیر مستقیم به نیروی انتظامی مرتبط خواهد بود. احتمالاً او با خود چنین اندیشیده که بهتر است کسی را در رأس وزارت کشور بگمارد که در عین هماهنگی با رئیس جمهور، بر زیر و بم نیروی انتظامی آشنا باشد و بتواند سیاست های راهبردی دولت در این حوزه را به صورت تخصصی پیگیری کند. از این رو به مومنی رسیده که هم متخصص این عرصه است و هم معتمد 40 ساله شخص رئیس جمهور

محافظه کار،کم حرف،اما موفق

اسکندر مؤمنی متولد قائم‌شهر است و دارای دکترای امنیت ملی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم انتظامی است.

وی پیش از آن نیز از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۴ به عنوان جایگزین محمد رویانیان در سمت ریاست پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا (پلیس راهور) مشغول به کار بود.

واقعیت این است که برخلاف تصویری که جریان‌های سیاسی مخالف، منتقدان و شبکه‌های مجازی در خصوص گزینه وزیر کشور با حجم بالا ارایه می‌کنند، سابقه و عملکرد گذشته مومنی در مناصب و موقعیت‌های مدیریتی که قرار داشته، با کمترین حاشیه و چالش مواجه بوده است. جدای از حضور مستمر و موثر در جنگ تحمیلی، عملکرد قابل دفاعی در زمان فرماندهی انتظامی و امنیتی شرق کشور برجای گذاشته و در عین حال در طراحی و اجرای طرح‌های نوآورانه و خلاقانه چه در نیروی انتظامی از جمله سامانه 110 و همچنین پلیس راهور مشارکت فعال داشته است . حضور در دولت دوازدهم به عنوان دبیر ستاد مبارزه با قاچاق مواد مخدر با حکم حسن روحانی رییس‌جمهور وقت هم تجربه و سابقه فعالیت اجتماعی او را تکمیل کرده است .این در حالی است که از مومنی به عنوان چهره محافظه‌کار و کم حرف نام برده می‌شود.

البته شخصیت فردی و اجتماعی مومنی به لحاظ کم حاشیه بودن و ضعف ارتباط رسانه‌ای در ایجاد چنین تصویری تاثیرگذار بوده است . اما واقعیت این است که با توجه به چالش‌هایی که کشور در حوزه اجتماعی و سیاسی در سال‌های اخیر با آن مواجه است خصوصا در حوزه حجاب و عفاف، مهاجرین، ناامنی و ناهنجاری‌ها و چالش‌های احتمالی در حوزه آب و محیط زیست، اسکندر مومنی از جمله افرادی است که با توجه به تجربه کاری در حوزه انتظامی و نظامی، برخوردار از دانش آکادمیک و دانشگاهی و همچنین آشنایی خوب با شرایط اجتماعی و سیاسی کشور، بهتر می‌تواند به دولت پزشکیان در امور محوله با بهره‌گیری از ظرفیت‌های دیگر ارکان قدرت و حاکمیت کمک کند . بنابراین شاید مومنی به لحاظ همه شرایط گزینه‌ای ایده‌آل برای دولت پزشکیان نباشد اما می تواند گزینه‌ای واقعی و موثر برای دولت باشد.

عملکرد مومنی به عنوان عیار دولت پزشکیان

واقعیت این است که پزشکیان چه بخواهد و چه نخواهد با انتخاب مومنی خود را در معرض تیغ تیز منتقدان قرار داده و شرایط به شکلی است که هر اقدام مومنی و وزرات کشور در صورتی که با رویکرد اصلاح طلبی و حقوق شهروندی مغایرت داشته باشد با واکنش های تندی نسبت به شخص رئیس جمهور مواجه خواهد شد و به همین دلیل پزشکیان خود را معرض یک آزمون پر ریسک قرار داده است. شاید اگر پزشکیان از یک گزینه اصلاح طلب با عملکرد ضعیف تر نسبت به مومنی هم استفاده می کرد تا به این اندازه مورد نقد قرار نمی گرفت اما تصمیم رئیس جمهور این بوده که با فردی در وزارت کشور امورات را جلو ببرد که نه تنها برای جریان های سیاسی ناشناخته است و بلکه برای افکار عمومی نیز شناخته شده نیست و بیشتر به عنوان یک نظامی مطرح بوده است.به همین دلیل نیز باید عنوان کرد پزشکیان عیار و سرنوشت خود را به چنین انتخاب های پرریسکی گره زده است. انتخابی که اگر عملکرد خوبی هم داشته باشد زیاد مورد پسند حامیان دولت نیست چه برسد به عملکرد متوسط و ضعیف.