تخریب محیط زیست؛ تخریب تاریخ

تعریض خیابان و دفن میراث تاریخی

روز پنجشنبه ۲۵ مرداد ۱۴۰۳، رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تربت حیدریه در خراسان رضوی خبر داد که بر اثر فرونشست زمین، بقایای آسیاب تاریخی در روستای قلعه‌نو این شهرستان پیدا شده.

گفته می شود پس از فعال شدن اعضای انجمن میراث فرهنگی این روستا تا به حال، چهار اثر تاریخی در داخل روستا شناسایی شده است. علی محمدی در خصوص این بنای جدید، توضیح داده که بقایای آسیاب تاریخی از زیر یکی از خیابان‌های روستای قلعه‌نو شهرستان تربت حیدریه، کشف شده است.

بنا به اظهارات رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان تربت‌حیدریه؛ قسمتی از خیابان مذکور، قبلاً نشست کرده بود همچنین قدیمی‌های روستاها هم تایید کردند که در گذشته آسیابی در این منطقه بوده که پس از برداشت‌هایی که صورت گرفت، سقف و بقایای آسیاب کاملاً مشهود شد.

این مسئول میراث فرهنگی گفته که اکنون در حال انجام کارهای تکمیلی، آواربرداری و احیای مجدد آن هستیم و تلاش می‌شود هرچه سریع‌تر این بنا را از زیر خاک بیرون بیاوریم.

کارشناسان، می گویند بنای تاریخی کشف شده، مربوط به دوران قاجاریه است و در گذشته هم پنج حوض انبار کشف شده که اکثراً مربوط به همان دوره بوده است. محمدی درباره قدمت تاریخی روستای قلعه‌نو هم توضیح داده که گرچه در روستای قلعه‌نو آثاری از دوران صفویه داریم اما بیشتر معماری مربوط به دوره قاجاریه و اوایل پهلوی است، به عنوان یکی از قلعه‌های دارای چهار برج بوده و آب انباری به جز این آسیاب نیز تاکنون شناسایی شده است.

اما این آثار قابلیت تبدیل شدن به یک جاذبه گردشگری را دارند: این را رئیس اداره میراث فرهنگی تربت حیدریه گفته با باین اینکه؛ تاکنون کارهای مرمتی و احیای دو بنا انجام شده و به زودی یکی به مرکز فرهنگی تبدیل خواهد شد.

به گفته محمدی: ۱۶ روستای شهرستان دارای جاذبه‌های تاریخی و گردشگری شاخص هستند که این آثار می‌تواند در روستاها تحولی در حوزه گردشگری ایجاد کنند؛ در سرای امین هم حوض انباری با معماری خاص کشف شد که اکنون به جاذبه زیبایی تبدیل شده و افراد بسیاری از آن بازدید داشته‌اند. حتی مغازه‌داران این مکان نیز معماری فضا را به صورت سنتی اجرا کردند.

روستای قلعه نو یکی از روستاهای تاریخی و قدیمی شهرستان بوده که به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان تربت‌حیدریه، هنوز بقایای برج تاریخی، آب انبار و آسیاب در ضلع جنوبی روستا مشهود است. همچنین در راستای معرفی بهتر روستا، اقامتگاهی بوم‌گردی همراه با موزه مردم شناسی ایجاد شده که با استقبال گردشگران و مسافران است.

اما نکته ای که در صحبت های رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان تربت‌حیدریه بیشتر مورد توجه قرار می گیرد، این است که به گفته او: این آسیاب متاسفانه در سالیان قبل بر اثر تعریض خیابان قسمتی از آن تخریب و مدفون شده بود.

گره خوردگی تاریخ و محیط زیست

همانطور که مشاهده شد، تعریض خیابان و بی دقتی به ساخت و ساز ها می تواند  میراث فرهنگی را به فنا دهد و می تواند علاوه بر تاریخ محیط زیست را هم به نابودی بکشاند.

اتفاقا همین چند روز پیش بود که خبر رسید در سال گذشته، ۳۱۴ هکتار از پوشش‌ گیاهی تهران با تغییر کاربری از بین رفته است.

سامانه «سهم» (سیستم هوشمند مشاهدات ماهواره‌ای) شرکت دانش‌بنیان «تیزنگر»، تغییرات پوشش گیاهی و فضای سبز تهران را در فاصله ۲۰ مرداد ۱۴۰۰ تا ۲۰ مرداد ۱۴۰۳ شناسایی کرده است. گزارش این سامانه نشان می‌دهد که ۶ هزار و ۲۶۰ هکتار از پوشش گیاهی تهران در معرض تنش شدید و نابودی قرار گرفته است و ۳۱۴ هکتار با تنش بالای پوشش‌ گیاهی و تغییر کاربری از بین رفته است.

سال های طولانی می شود که ما خود به دست خود دست به تخریب محیط زیست و در کنار آن از بین بردن آثار تاریخی و میراث فرهنگی و اصالتمان زده ایم.

زمانی که به روزسازی سیستم های آبیاری در بخش کشاورزی برایمان خارج از اهمیت بوده و سفره های آب زیرزمین مان را به باد داده ایم تا زمین خشک شده و فرو بنشیند و زمانی که به قیمت ساخت و سازهای جدید میزاث تاریخی مان برایمان بی اهمیت بوده، یک فرونشست و یک تخریب می تواند تخریب دیگرمان را عیان کند.