لابی برای گذر بدون تلفات

لیستی که رونمایی و انتشار آن با برخورد سخت مخالفان و انتقادات تند همراه بود و بسیاری به پزشکیان خرده گرفتند که چرا باید چنین نفراتی را بر‌ای کابینه انتخاب کند. چه اینکه اگر 4 نفر یعنی سیدعباس عراقچی برای وزارت امور خارجه، محمدرضا ظفرقندی برای وزارت بهداشت، عبدالناصر همتی برای وزارت اقتصاد و احمد میدری برای وزارت کار را کنار بگذاریم شاهد خواهیم بود که هیچیک از وزرای 15 گانه با شعارها و اظهارات رئیس‌جمهور و انتظارات و توقعات جامعه و سیاسیون و حمایت رئیس‌جمهور قرابت و همخوانی ندارد. اتفاقا نکته نیز همینجاست که اگر قرار بود نهادهای دیگری با فشار برای رئیس‌جمهور کابینه بچینند و وزیر معرفی کنند پس این همه تشکیل کارگروه و شورای راهبری و ساعت‌ها برگزاری جلسه و بررسی نزدیک به 1000 چهره مختلف بر‌ای تصدی وزارتخانه‌های مختلف از چه رو بوده است. امری که بسیاری معتقدند اتفاقا استعفای محمدجواد ظریف از سمت معاونت راهبردی رئیس‌جمهور نیز به همین جهت بوده است که آن طور که باید و شاید در ماجرای چینش کابینه نظرات و رویکردهایش اهمیت لازم داده نشده است. چنانکه خود او نیز در متن استعفایش می‌نویسد از نوزده وزیری که معرفی شدند 3 نفر نامزد نخست 6 نفر نامزد دوم یا سوم و یک نفر نامزد پنجم کمیته‌ها و یا شورای راهبری بودند. فقط 3 نفر از وزرای پیشنهادی جزو نفرات اول لیست ارائه شده ما به رئیس‌جمهور بود. این یعنی 9 نفر خارج از شورای راهبری که خود رئیس‌جمهور منصوب کرده بود حال با فشار توصیه، سفارش یا... به کابینه راه یافته‌اند. اتفاقا نکته هم اینجاست که برخی وزرای پیشنهادی رئیس‌جمهور با وعده‌ها و اظهاراتش همخوانی ندارند. مثلا پزشکیان همواره در طی تبلیغات یا مناظرات به مساله برچیدن گشت ارشاد یا کور و سیاه‌بودن طرح نور اشاره کرده بود و از لزوم برخورد درست و سالم با دختران و زنان صحبت کرده بود، اما گزینه‌ای که برای وزارت کشور معرفی کرده از موافقان این طرح است. لذا آیا با اسکندر مومنی می‌توان مطالبات اجتماعی جامعه از رئیس‌جمهور را سامان بخشید؟ یا استاندارانی هماهنگ و همراه با دولت انتخاب کرد؟ یا در مورد وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش که انتقادات بسیاری به رئیس‌جمهور بابت انتخاب علیرضا کاظمی وارد شده است. قدر مسلم رئیس‌جمهور نیز باید بداند که کابینه‌اش باید برآیند و برآوردی از رویکردها و نوع نگاه‌‌هایش به حوزه‌های مختلفی باشد که جامعه بابت آن تفکرات، نظرات و رویکردها رای داده است. همان‌طور که خاستگاه وی یعنی جریان اصلاحات نیز تبعا انتظار ندارد که وی نفراتی با رویکردهای ضد اصلاح‌طلبانه در کابینه و دولتش به کار گیرد.

* معامله با قالیباف؟

معمول است که برخی از روسای جمهور برای اینکه بتوانند راحت‌تر از مسیر مجلس و رای اعتماد نمایندگان عبور کنند طی لابی‌های پشت پرده‌ای با روسای مجلس یک یا چند عضو کابینه را به وی می‌دهند تا رئیس هم در جریان جلسه رای اعتماد کابینه را به سلامت از بهارستان به سمت پاستور عبور دهد. اتفاقی که در دولت‌های حسن روحانی و مرحوم رئیسی نیز شاهد آن بودیم. در دولت روحانی به‌رغم تلاش‌های بسیار اصلاح‌طلبان برای انتخاب چهره‌ای اصلاح‌طلب برای وزارت کشور که قلب تپنده دولت است در یک لابی پشت پرده روحانی این وزارتخانه را به لاریجانی سپرد و چهره مورد وثوق و مدنظر او یعنی رحمانی فضلی را برای وزارت کشور معرفی کرد و  آن دولت به سلامت از مجلس گذشت. در دولت رئیسی نیز شاهد حضور 2 تن از نمایندگان مجلس در کابینه ارائه شده از سوی رئیس‌جمهور به مجلس بودیم. چنانکه احسان خاندوزی برای وزارت اقتصاد و سیدجواد ساداتی‌نژاد برای وزارت جهاد کشاورزی معرفی شدند و به همین جهت کابینه رئیسی نیز بدون کوچک‌ترین مشکلی از پیچ بهارستان عبور کرد. حال نوبت به دولت چهاردهم و مجلس دوازدهم رسیده و گویا نوبت معامله پزشکیان و قالیباف است. لذا همان رویکرد سابق نیز به گونه‌ای پیش می‌رود. با مروری روی اسامی وزرای پیشنهادی نام 2 نماینده به چشم می‌خورد. احمد دنیامالی برای وزارت ورزش و جوانان و غلامرضا نوری قزلجه برای وزارت جهاد کشاورزی که انگار قرار است مثل دولت قبل از مجلس به دولت بروند. به نظر می‌رسد در مورد دولت و مجلسی فعلی نیز پزشکیان و قالیباف در مورد 3 گزینه پیشنهادی یعنی اسکندر مومنی وزیر پیشنهادی کشور که در دوران حضور قالیباف در نیروی انتظامی از همکاران وی بود؛ احمد دنیامالی از چهره‌های نزدیک به قالیباف که در انتخابات نیز پشت وی بود برای تصدی وزارت ورزش و جوانان و نوری قزلجه را برای تصدی وزارت جهاد کشاورزی به پزشکیان داده است. جالب اینکه از همان روزهای اول برای وزارت ورزش چهره‌های موفق و نام آشنایی مثل محمد دادکان یا امیررضا خادم مطرح می‌شدند و حال شده که از بین این همه چهره نام آشنا احمد دنیامالی از بیرون از شورای راهبری به رئیس‌جمهور پیشنهاد شده جای تامل دارد. حال باید دید مواجهه دولت و مجلس در مورد کابینه چگونه پیش خواهد رفت و این بده بستان‌ها تا چه میزان درست و شفاف خواهد بود.

* نهی رهبری از حضور نمایندگان در دولت

نمایندگان بارها از حضور و سودای رفتن از بهارستان به پاستور نهی شده‌اند. چنانکه مقام معظم رهبری در دولت قبل به این مساله اشاره کردند که نباید شرایطی فراهم شود که نمایندگان بخواهند سودای حضور در دولت را داشته باشند و گفتند: «یکی از آسیب‌ها این است که نماینده از اول که وارد مجلس می‌شود نقشه رسیدن به فلان پست اجرایی را در سر خودش بپروراند.» جالب اینکه این سخن رهبری در مجلس یازدهم و دوازدهم و دولت سیزده و چهاردهم نیز شنیده شد و شاهد هستیم هنوز هم نمایندگان عطای حضور در پست نمایندگی را به قصد حضور در دولت به لقای آن می‌بخشند. اتفاقی که یکبار در دولت رئیسی تجربه شد و ناکارآمدی آن اثبات شد اما مشخص نیست که چرا دولت پزشکیان دوباره می‌خواهد تجربه ناموفق را دوباره تجربه کند.