تخریب میراث در بحبوحه انتخاب وزیر

 اتفاقی که در همین یکی دو روز اخیر و در حالی‌که دولت جدید مشغول معرفی وزرای جدید ازجمله وزیر میراث فرهنگی به مجلس است، رخ داد؛ جمعه ۱۹ مرداد در حالی‌که خبر رسید، عملیات تخریب شبستان داخلی مسجد تاریخی کارزون اصفهان با مداخله به‌موقع فعالان محلی و کنشگران میراث فرهنگی متوقف شده، رسانه‌های داخلی تصاویری از این مسجد منتشر کردند نشان می‌داد بخش‌هایی از شبستان داخلی و ورودی آن فروریخته‌ است.ماجرا از این قرار بود که روز جمعه اهالی محل با شنیده شدن صدای تخریب‌، میراث فرهنگی اصفهان را در جریان قرار دادند و یگان حفاظت به همراه شهرداری منطقه یک در محل حاضر و وارد مسجد شدند.خبرگزاری ایرنا به نقل از یک شاهد عینی، ادعا کرد که ۳۰ نفر از اهالی محل پشت در مسجد تجمع کردند اما درهای مسجد به روی اهالی باز نشد. هنگامی هم که یگان حفاطت میراث فرهنگی و شهرداری در محل حاضر شدند کاشی‌کاری محراب مسجد تخریب شده بود.

حیف بود این مسجد شاخص دوره معاصر را خراب کنند

نامش را بازسازی گذاشته اند آن هم برای مسجدی نسبتا معاصر اما با ارزش های تاریخی؛ سمیه ایمانیان، خبرنگار و فعال حوزه میراث فرهنگی داستان تخریب مسجد پهلوی «کازرونی» را اینطور برای ما شرح می‌دهد که « مربوط به دیروز و امروز نیست بنایی تاریخی که در اواخر پهلوی اول و اوایل پهلوی دوم به همت خانواده کازرونی و با هنر دستان معمار على أکبر کازرونی احداث شد اما از دست کم سه سال قبل زمزمه های تخریب و نوسازی این مسجد با وجود همه کاشی‌کاری ها و تزیینات تاریخی اش مطرح شدند.»

به گفته این خبرنگار در طرح هایی که جسته و گریخته از همان ابتدا برای نوسازی مسجد به گوش مردم بومی محله عباس آباد اصفهان به گوش می رسید گویا هیات امنای مسجد قصد داشتند احتمالا با الگو قرار دادن هیات امنای مساجد تاریخی در تهران مانند مسجد «سلمان»» همت» و حتی «قندی» در پایتخت که به واسطه نبود مدیریت در میراث فرهنگی تهران فقط بخشی به نام مسجد و بقیه با کاربری زمین های تجاری نوسازی شدند این مسجد هم با کاربری پارکینگی سالن ورزشی و آمفی تئاتر تخریب و دوباره سازی شود. اما مالکان مسجد کازرونی که هنوز ورثه خاندان کازرونی هستند از روزهای ابتدایی این زمزمه ها اعلام کردند از این طرح اطلاع ندارند و احتمالا اعضای هیات امنا اصرار به این کار دارند همان سه ماه قبل هم میراث فرهنگی به رسانه های استان اصفهان اعلام کرده بودهیچ مجوزی برای تخریب و نوسازی این مسجد صادر نکرده است.

ایمانیان می‌افزاید: مسجد کازرونی که امروزه درست روبه روی کلیسای حضرت لوقا، بیمارستان عیسی ابن مریم و موزه ملی هنرهای اصفهان قرار دارد امروز به عنوان دوره گذار معماری و تاریخ در امنطقه عباس آباد اصفهان معرفی می شود بنایی تاریخی و ارزشمند که احتمالا خواب افزایش تراکم هم برایش دیده اند خوابی که اگر به واقعیت بپیوندد بخشی از حافظه تاریخی اصفهان را به راحتی از بین می برد. از همان زمان هم دغدغه کارشناسان میراث تبدیل سرنوشت این بنای تاریخی به مساجد تاریخی مانند «روضاتی» در خیابان طالقانی اصفهان بود که مدتی قبل آنها را از دم تیغ تیز تخریب و توسعه گذراندند.اما در ماه‌های نخست امسال زمانی که بار دیگر این زمزمه ها مطرح شدند این بار کارشناسان پیشکسوت میراث پا به میدان گذاشتند که مرتضی فرشته نژاد یکی از آنها بود که در روزهای پایانی خرداد به ایرنا گفته بود: به ما گفتند که می خواهند تغییراتی در مسجد کازرونی بدهند رفتیم و دیدیم که می خواهند بنا را از ریشه بکنند؛ او درباره نشانه های تاریخی این مسجد ارزشمند هم توضیح داده بود این مسجد نمونه معماری مسجد سازی در قرن اخیر است. هرچند که مقداری تغییراتی در مسجد داده شده اما می توان آن را مرمت کرد و تغییرات را به حالت اول برگرداند؛ در مسجد کازرونی معمار آنقدر مسلط بوده است که مثل معمار مسجد شیخ لطف الله استاد محمدرضا اصفهانی، قبله را گردانده است بدون اینکه مشکل شرعی پیش بیاید و باید گفت معمار خیلی خوب بنا را طراحی کرده است؛ باید این معمار و مسجدی که نشانه اسلامیت و معنویت است گرامی داشته شود. حیف است که این مسجد شاخص دوره معاصر را خراب کنند.

ایمانیان، توضیح می‌دهد که «از همان زمان هم میراث فرهنگی تلاش کرد ضعفش را در این زمینه جبران کند و اعلام کرد به واسطه داشتن همین ویژگی ها مسجد قابلیت ثبت در فهرست آثار ملی کشور را دارد و آن را پیگیری می کند.»

علیرضا خواجویی مسئول ثبت و حریم اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی اصفهان در آن زمان گفته بود: در این مسجد سه شاخصه واجد ارزش را برای ثبت در فهرست آثار ملی دارد یکی تدوام معماری ارزشمند گذشته که نشان دهنده یکپارچگی تاثیر پذیری و گذار از یک دوره تاریخی به دوره دیگر و مکمل مجموعه السناد و مدارک یک دوره تاریخی است دوم اینکه مسجد کازرونی نزد اهالی مورد توجه و علاقه خاص بوده و خاطرات جمعی یک نسل را در خود حفظ کرده است و سوم اینکه معمار بنا از آخرین نسل معماران مبرز گذشته بوده که دانش معماری را به صورت استاد شاگردی فرا گرفته و خود به مرحله استادی رسیده اند.

حالا و بعد از گذشت حدود سه ماه فعالان میراثی اصفهان گفته اند گویا هیات امنای اصفهان با چراغ سبز میراث فرهنگی اصفهان کار تخریب را شروع کرده‌اند و از صبح روز جمعه (۱۹) مرداد، مردم محله عباس آباد با در بسته مسجد کازرونی روبه رو شده اند و حتی به آنها اعلام شده که این مکان تا اطلاع ثانوی به دلیل تعمیرات تعطیل است.

یکی از مردم خیابان عباس آباد به خبرنگاران استانی گفته «چند کارگر صبح وارد مسجد کازرونی شدند و صدای تخریب با هیلتی از داخل بستان شنیده شد اما ما هیچ دسترسی به داخل مسجد نداشتیم با شنیده شدن صدای هیلتی و تخریب‌ها اهالی محل میراث فرهنگی اصفهان را در جریان این اقدامات قرار دادند و یگان حفاظت به همراه شهرداری منطقه یک در محل حاضر و وارد مسجد شدند.

خراب‌کردن سابقه خاطره جمعی یک شهر

یکی از اهالی محل درباره تخریب روز جمعه مسجد تاریخی اصفهان به خبرگزاری ایسنا گفته: «امروز ظهر وقتی به مسجد آمدم با صحنه خیلی دردناکی مواجه شدم و دیدم که کارگران مشغول تخریب‌اند، محراب مسجد و سطح جلو دیواره‌های داخلی شبستان را هم خراب کرده بودند.»

این کنشگر میراث فرهنگی ضمن یادآوری اهمیت و ارزش معماری مسجد کازرونی، افزوده: «خراب کردن مسجدی که سابقه ۸۰ ساله دارد و خاطره جمعی این شهر است چیزی جز جنایت یا بدفهمی نیست.»

او در ادامه تخریب بخش‌های زیادی از شبستان ازجمله کاشی‌ها، محراب و گچ‌بری‌ها را تایید کرده و گفت وقتی از آن‌ها پرسیدم چرا دارید مسجد را را تخریب می‌کنید، گفتند ما مجوز داریم.

از طرفی علی قربانپور، فرمانده یگان حفاظت اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان، در گفت‌وگو با ایسنا تایید کرده که تخریب‌کنندگان مجوز داشتند و این تخریب «فعلا» متوقف شده است.

او در پاسخ به این سوال که هیأت امنای مسجد کازرونی از چه نهادی مجوز تخریب داشته‌اند، گفت: «متاسفانه از میراث فرهنگی».خبرگزاری ایرنا هم به نقل از شهرام امیری، سخنگوی میراث فرهنگی اصفهان، مدعی شد که هیئت امنای مسجد کازرونی هیچ مجوزی از میراث فرهنگی نداشته‌اند.

ایرنا نوشت: درهای مسجد کازرونی صبح روز جمعه بسته و به اهالی محل اعلام شد که «این مکان تا اطلاع ثانوی به‌دلیل تعمیرات تعطیل است»‌.مسجد کازرونی یکی از معماری‌های معاصر اصفهان و متعلق به اوایل دهه ۳۰ شمسی است که کارشناسان پیشکسوت میراث فرهنگی تدوام معماری گذشته در کالبد این بنا را دلیل اهمیت آن می‌دانند.معماری دوره گذار و حفظ تداوم معماری گذشته در مسجد کازرونی، چرخش هنرمندانه شبستان این مسجد رو به قبله و همچنین کاشی‌کاری و خطاطی آن به خط نستعلیق از ویژگی‌های بارز این اثر تاریخی است.تمامی این ویژگی‌ها موجب شده است تا این اثر واجد ارزش تاریخی و ثبت در فهرست آثار ملی باشد. این مسجد در محله عباس‌آباد اصفهان و به دست علی‌اکبر کازرونی ساخته شده است.