نوشداروی بیماری مزمن بورس

 میانگین ارزش معاملات در روز گذشته در حالی روی سطح هزار و 700 میلیاردی قرار گرفته است که 300 میلیارد تومان خروج پول اتفاق افتاده است. در راستای پیش بینی بورس روز پایانی هفته معاملاتی، می‌توان انتظار ادامه روند منفی بازار را داشت. برخی از کارشناسان معتقدند، نوسانات بازار سرمایه در ایران دلایلی فراتر از رخدادهایی مقطعی مانند ترور اسماعیل هنیه و ... دارد، تغییر حال بورس نیاز به تغییرات زیرساختی با سیاست گذاری های صحیح و عدم مداخله مستقیم دولت نیاز دارد تا شاید با خوبتر شدن حال بورس، شرایط برای آشتی کردن مردم با این بازار نیز فراهم شود.

تجمع اعتراض آمیز فعالان بازار سرمایه

به گزارش آرمان ملی، اخیراً جمعی از فعالان بازار سرمایه با تجمع مقابل سازمان بورس خواستار گفت و گو با رئیس سازمان بودند که به دلیل مخالفت وی این امر ممکن نشد. اما در نهایت این افراد توانستند با معصومی خانقاه گلایه های خود را مطرح کنند و خواستار این شدند که هدایت این بازار را بیش از این به پایین هدایت نکنند. به گفته تجمع کنندگان؛ نحوه معاملات در روز چهارشنبه و شنبه باعث شد سهامداران در صندوق‌ها دو منفی 10 درصدی بخورند که درواقع منفی 20 درصدی است. بعد هم تبدیل بازار به وضعیتی مانند گروگان‌گیری مالی به دلیل محدودیت دامنه نوسان رخ داد که ازجمله مسائل مطرح‌شده در جلسه بود. ما بر این باور بودیم که تصمیم‌گیری درباره محدودیت دامنه نوسان مناسب نبوده و راه‌حل بهینه‌ای برای حل این مشکل وجود داشته است. ما پیشنهاد دادیم که دامنه نوسان بازبماند اما حجم مبنا به میزان 10 برابر افزایش یابد. این امر به سهامداران اجازه می‌داد در صورت نیاز مالی، سهام خود را بفروشند و همچنین از طرف دیگر، از ایجاد فشار مالی شدید جلوگیری می‌شد که البته مورد موافقت قرار نگرفت.

به دنبال روزن امید برای بهبود حال بورس

بورس اوراق بهادار تهران (TSE) تحت تاثیر تنش ها در ایران و همچنین رخدادهای انتخاباتی آمریکا قرار گرفته و بازار با نوسانات قابل توجهی در ارزش برخی از سهام مواجه بوده است. باوجود تزریق مالی به بورس پس از شهادت اسماعیل هنیه، باز هم بورس آنچنان که باید و شاید جان نگرفته است. هر چند برخی از حوزه ها مانند خودروسازی، مواد غذایی و...با تلاش دولت برای حضور بهتر و سرمایه گذاری مطلوب، وضعیت بهتری پیدا کرده اند، اما همچنان در بررسی کلی، بورس جانی ندارد. این وضعیت به ویژه در بخش هایی چون؛ بانکداری، صنایع نفت قابل مشاهده است. به گفته کارشناسان تغییر نکردن بورس در این بخش ها بیشتر تحت تاثیر تحولات سیاسی و تاثیرگذاری آن در بازار نفت حاصل شده است که باعث کاهش قیمت نفت و اُفت ارزش سهام مرتبط با نفت و شرکت های دولتی نفتی شده است. اما همچنان برخی از صاحبنظران امیدوارند با اتخاذ سیاست گذاری های صحیح از سوی دولت چهاردهم و پتانسیل های موجود در بازار سرمایه، بازار سرمایه نسبت به تنش های منطقه انعطاف پذیری بیشتری نشان دهد و وضعیت این بازار در کشور بهبود یابد.

چرا حال بورس خوب نمی شود؟

این گزارش حاکی است؛ تحریم‌ها، تورم، کاهش سرمایه گذاری، کاهش اعتماد مردم به بورس و کاهش انگیزه برای حضور در این بازار در سال های اخیر از اصلی ترین عواملی به شمار می آید که مانع از دمیده شدن جان دوباره به بورس می شود، به گفته صاحبنظران افزایش تورم و کاهش ارزش ریال باعث شده تا مردم برای حضور در بازار سرمایه رغبت کمتری داشته باشند، البته عدم شفافیت و حکمرانی بازار سرمایه هم باعث عدم اعتماد سرمایه گذاران شده است.

کارشناسان بازار سرمایه بر این باور هستند؛ چارچوب نظارتی در ایران پیچیده و اغلب نامشخص است و کار شرکت‌ها و تصمیم‌گیری آگاهانه را برای سرمایه‌گذاران دشوار می‌کند. علاوه بر این بازار سهام ایران نقدینگی محدودی دارد که خرید و فروش سریع و با قیمت منصفانه سهام را برای سرمایه گذاران دشوار می کند.

برای بهبود بورس ایران چه سیاست هایی لازم است؟

برخی از صاحبنظران در این حوزه راه اصلاح و بهبود بازار سرمایه را در تغییرزیرساخت ها دانسته ومی گویند؛ دولت ایران نیاز به اجرای اصلاحات اقتصادی برای کاهش تورم، افزایش سرمایه گذاری خارجی و ارتقای رشد اقتصادی دارد، از این رو برای افزایش اعتماد سرمایه گذاران، چارچوب نظارتی باید ساده و شفاف‌تر شود. همچنین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران باید شیوه های حاکمیت شرکتی خود را برای افزایش شفافیت و پاسخگویی بهبود بخشند و برنامه های آموزش سرمایه گذاران باید برای افزایش آگاهی و درک از بازار سهام بین شهروندان اجرا شود. بازار سهام ایران با چالش های مهمی از جمله تحریم های اقتصادی، تورم بالا و عدم شفافیت مواجه بوده است. برای بهبود بازار، دولت ایران نیاز به اجرای اصلاحات اقتصادی، ساده سازی چارچوب نظارتی و ترویج حاکمیت شرکتی دارد. برنامه های آموزشی سرمایه گذار و طرح های توسعه بازار نیز برای افزایش اعتماد سرمایه گذاران و جذب سرمایه گذاران بیشتر ضروری است. با وجود چالش ها، تحولات مثبتی در بازار وجود دارد و با سیاست ها و اصلاحات صحیح، بورس ایران می تواند در آینده بهبود پیدا کند و رشد کند.

اختلالات بازار سرمایه دلایلی فراتر از رخدادهای مقطعی دارد

احمد جبل عاملی، کارشناس اقتصادی در این باره گفت: آنچه در بازار بورس ایران اتفاق افتاده، در مکتب اقتصادی مالی با عنوان ریسک گریزی در جامعه شناخته می‌شود. پس از ترور اسماعیل هنیه نه تنها ایران بلکه بورس اروپا و آمریکا نیز ریزش سنگینی را تجربه کرد. اسرائیل هم با وجود تبلیغات داخلی قدرتمندی که نشان می‌دهد به کاری که انجام می‌دهند مطمئن هستند، التهاب بازار را تجربه کرد. سقوطی در بازار سهام ژاپن اتفاق افتاد که در چهار سال گذشته بی سابقه بود.حتی با انتشار خبر ترور اسماعیل هنیه قیمت بیت کوین ریزش پیدا کرد. وارن بافت، سرمایه ‌گذار مشهور آمریکایی، 49 درصد از سهام اپل به ارزش ۸۴ میلیارد دلار را فروخت. این رفتارهای ریسک گریز در میان مردم طبیعی است و در نهایت به هوشی جمعی منجر می‌شود.

ریسک گریزی مردم

اتفاقاتی که پس از ترور اسماعیل هنیه در بازار بورس رخ داد تنها مختص ایران نیست و در مباحث اقتصادی به رفتارهای مالی بر می‌گردد. مردم فارغ از هر ملیت، فرهنگ و نژادی با کمی سواد اقتصادی در چنین شرایطی واکنش‌هایی نشان می‌دهند که ریسک گریز بودن را نشان می‌دهد. دلیل سقوط ارزش سهام در بازار بورس این است. تنشی که در 25 فروردین تجربه کردیم به این شدت نبود و این ریزش‌ها ثبت نشدند و افزایش نرخ ارز مثل امروز نبود. این وضعیت به معنی احساس متفاوت مردم در این روزها یا عقلانی‌تر شدن رفتارها نیست، مساله این است که با توجه به درک اقتصادی که در آن زیست می‌کنند، عمل کرده‌اند.

تنش در بورس

مردم کشور ما سواد مالی و اقتصادی آکادمیک و گسترده‌ای ندارند و الگوهای اقتصادی تکراری است، مردم همینقدر می‌دانند که ممکن است ایران درگیر جنگ شود یا با تحریم‌ها و محدودیت‌های مالی بین المللی روبروشود. زندگی مردم در چند دهه اخیر آن‌ها را به خوبی با سیگنال های اقتصادی آشنا کرده و باعث وقوع ریزش در بورس شده است. نمی‌توان گفت این دیدگاه منفی است زیرا می‌بینیم در کشورهای پیشرفته با متوسط سواد مالی بالاتر نیز چنین رفتارهایی از سرمایه گذار دیده می‌شود. ژاپن کشوری موفق است که سیاست‌هایی متفاوت از ایران دارد اما به دلیل ارتباط مالی تنگاتنگ بازرگانان و تجارش با اروپا و آمریکا تحت تأثیر این تنش قرار گرفته است. از سویی ایران مشکلات اقتصادی دارد که جدا از مسائل و اخبار سیاسی، تأثیر منفی خود را بر بازار به جا گذاشته‌اند. یکی از معادن شناخته شده آهن در یزد هفته گذشته بخش بزرگی از فعالیت‌های خود را کنسل کرده و دیگر استخراج نمی‌کند. طبق ادعای این معدن فروشی ندارد که هزینه‌هایش را تأمین کند. این شرکت یک نمونه از شرکت‌های ایران است.

اعتماد به بورس

سهام شرکت‌هایی که پذیره نویسی شده و در بورس به طور رسمی معامله می‌شوند، کارگاه‌های تولیدی و بنگاه‌های خدماتی هستند. تمامی این مجموعه‌ها در افت قرار دارند. ایران قبل از این تنش نیز شرایط خوبی نداشت و نمی‌توانیم بگوییم با برطرف شدن این تنش و کسب اطمینان نسبت به شرایط بازار و شرایط صنعتی، بورس به حالت عادی برمی گردد.ورشکستگی شرکت‌ها ربطی به تنش اخیر ندارد. اعتماد مردم به بورس فارغ از تنش‌های امروز، زمانی برمی گردد که رییس جمهور منتخب با توجه به چینش کابینه در جهت عمل به وعده‌ها در خصوص رفع تحریم‌ها و حل مساله اف ای تی اف برآید و مردم این حرکت‌ها را ببینند و شرکت‌ها سرپا و فعال شوند. در ان صورت بورس قوت می‌گیرد. بورس هر کشوری سلامت سنج اقتصاد آن کشور است. شاخص سلامتی هر اقتصادی با بورس اش سنجیده می‌شود. شاخص‌های بورس اروپا و آمریکا نیز در حال حاضر افت کرده است ولی این بورس‌ها در ماه‌های گذشته وضعیت نرمالی داشتند و بعد از این تنش باز به شرایط عادی بر می‌گردند.آیا با برطرف شدن تنش اخیر، مشکلات گمرکی و مصائب صادرات و واردات ایران حل و فصل خواهد شد؟ آیا موضوع اف ای تی اف پذیرفته و اجرا خواهد شد؟ آیا تحریم‌ها از میان برداشته خواهد شد؟ اگر این مسائل حل شود یا در مسیر حل آن قرار بگیریم بعد از گذر از این تنش شرایط برایمان عادی خواهد شد. و حتی زمینه موفقیت برای اقتصاد ایران وجود دارد. اما ما جدا از تنش اخیر مشکلات حل نشده‌ای داریم که اجازه نمی‌دهد پس از این اقتصاد و بورس به شرایط عادی برگردیم.