شرق کشور در غبار

هدررفت اب که عمدتا و با درصد بالایی در بخش کشاورزی به وقوع می پیوندد، نبود امکانات، زیرساخت ها و عدم به روز رسانی آن ها، فرسوده و مستهلک بودن سیستم آبیاری کشاورزی، هدررفت آب ناشی از سیلاب ها آن هم به دلیل نبود زیرساخت های مناسب، کشیدن آب های زیرزمین و از بین بردن همه سفره ها، و بسیاری کوتاهی های دیگر در کنار بودجه ای که به هیچ عنوان جوابگوی این همه مصیبت زیست محیطی نیست، زمین های خشک و بایری در گوشه گوشه ایران پدید آورده تا با وزش بادهای موسمی، منشا ریزگردها و ذرات شن و غباری باشند که این روزها در کنار گرمای طاقت فرسا و بی آبی، جان شهروندان را خاصه در مناطقی مثل زاهدان و زابل و برخی نقاط دیگر در شرق کشور به لب برسانند.

خشکسالی‌های اخیر و افزایش سطح غبار خیزی در شرق و جنوب شرق کشور و غرب کشور‌های افغانستان و پاکستان سبب افزایش فراوانی و شدت وقوع پدیده‌های خاکدار در این پهنه وسیع شده است

طوفان به پا خاست

بادهایی که تحت عنوان ۱۲۰ روزه در ایران شهرت یافته اند، از جمله بادهای محلی ایران هستند که بخش شرقی کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهند؛ کارشناسان می گویند که وجود رسوبات ریزدانه باعث شده تا با وزش بادهای ملایم به حرکت درآمده و زمینه مناسبی برای طوفان‌های گرد و خاک و ماسه فراهم کنند. طوفان هایی که تا به حال، تاکنون خسارات زیادی بر منطقه سیستان تحمیل کرده و امنیت شهرها و روستاها را تحت تاثیر قرار داده اند  همچنین مشکلات و معضلات متعددی از جمله مهاجرت مردم و خالی شدن روستاهای منطقه از سکنه، پُر شدن انهار، رودخانه‌ها و مخازن طبیعی چاه نیمه‌ها، گسترش بیماری‌های مختلف به ویژه چشمی، تنفسی و ریوی(سیستان در رتبه نخست بیماری سل قرار دارد)، بسته شدن راه های ارتباطی و لغو و تاخیر پرواز هواپیماها و غیره را به وجود آورده اند.

در روزهای اخیر، تشدید سرعت وزش باد‌های ۱۲۰ روزه در شرق باعث شده برخی مناطق خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی در غبار ناشی از وزش این باد‌ها فرو برده و دید را تا حد قابل توجهی در این مناطق کاهش داد. کارشناسان، معتقدند که «خشکسالی‌های اخیر و افزایش سطح غبار خیزی در شرق و جنوب شرق کشور و غرب کشور‌های افغانستان و پاکستان سبب افزایش فراوانی و شدت وقوع پدیده‌های خاکدار در این پهنه وسیع شده است.»

در روزهای گذشته کارشناسان محیط زیست همچنین خبر داده اند که میزان غلظت آلاینده ها به ۱۰ برابر حد مجاز رسیده.  مدیر کل هواشناسی سیستان و بلوچستان در این زمینه گفته: میزان بیشترین غلظت آلاینده‌ها در زاهدان ۱۴۵۰ میکروگرم بر مترمکعب بوده است که تقریبا ۱۰ برابر حد مجاز است.

اما ایسنا هم به نقل از مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان، خبر داده که سرعت توفان در زابل به ۱۱۵ کیلومتر بر ساعت رسیده.  محسن حیدری، توضیح داده: گرد و غبار حاصل از این توفان ، شعاع دید افقی را به ۱۵۰۰ متر کاهش داد.

به گفته او:  در شهرستان زهک بیشینه سرعت باد به ۸۸ کیلومتر بر ساعت رسید و دید افقی را در ایستگاه هواشناسی تا ۱۰۰۰ متر کاهش داد.

به گزارش باشگاه خبرنگاران، محسن حیدری توصیه کرده به نکات بهداشتی و استفاده از ماسک در زمان غبار آلود شدن هوا توجه شود. از تردد غیر ضروری بیماران تنفسی، افراد سالخورده و کودکان، در زمان غبار آلود شدن هوا خودداری شود. احتیاط در تردد‌های جاده‌ای و محافظت از گلخانه‌ها و محصولات توصیه می‌شود و از کار در ارتفاعات جدا پرهیز کنید.

ساکنان این استان ها بیشتر مراقب باشند

رئیس مرکز اطلاعات و کنترل ترافیک پلیس راهور فراجا روز گذشته از وزش باد و گردوخاک در جاده‌های پنج استان کشور خبر داد. سرهنگ احمد شیرانی در گفت‌وگویی که با ایسنا، داشت با اشاره به اینکه در برخی از محورهای استان‌های قم، مرکزی، اصفهان، کرمان و سیستان و بلوچستان وزش باد و گرد و خاک اعلام شده است، به رانندگان توصیه کرد که در هوای بارانی، حتما از برف پاک کن خود استفاده کنند. همچنین هنگام گردوخاک نیز بهتر است با بستن شیشه‌ها، مراقب چشمان خود باشند تا دید آنها محدود نشود و با خودروی جلویی، فاصله طولی مناسب را رعایت کنند.

چه می شود کرد؟

کارشناسان از دیرباز و طی سالیانی که محیط زیست کشور به تدریج رو به وضعیت بحرانی خود گذاشته، راهکارهایی ارائه داده اند که در اینجا به تعدادی از آن ها تحت عنوان

راهکارهای مدیریتی و اجرایی مقابله به طوفان های گردوغبار به نقل از تسنیم اشاهر می کنیم؛

راهکارهای مدیریتی عبارت است از: توسعه روش های آبیاری کم مصرف، ترویج رقم های زراعی با مصرف کم ومقاوم به خشکی، نظارت مستمر بر میزان آب قابل تخصیص به کشاورزی در هر دشت و تدوین برنامه نظارت فصلی و برخط و برنامه های مدیریت مصرف، آموزش و فرهنگ سازی به منظور افزایش سطح آگاهی و مشارکت مستقیم مردم در مدیریت منابع آب در واحد دشت و حوزه های فرعی، توسعه اجرای طرح های آبخیزداری در آبخیزهای بالادست به منظور استحصال آب و افزایش ظرفیت نگهداری آب در زمین و کسر سهم تبخیر در حوزه میانی و پایین دست، اجرای طرح های آبخوانداری و سدهای زیرزمینی جهت نگهداشت آب در پروفیل خاک و آبرفت با توجه ویژه به حقابه تالاب ها و آبگیرهای پایین دست، استفاده از روش های نوین حفظ رطوبت در پروفیل خاک سطحی و استفاده از آن در ایجاد باغات دیم، تدوین روش های علمی مدیریت دام در مرتع با لحاظ ظرفیت چرا و حساسیت خاک های هر منطقه، استفاده از روش های نوین دام متمرکز و قرق زمین های حساس به فرسایش و تولید کننده گردوغبار.

همچنین راهکارهای اجرایی نیز عبارت است از؛ توجه به طرح های اجرایی مدیریت آب در فصول بارش جهت افزایش رطوبت زمین و ایجاد پوشش گیاهی، تنظیم سیستم های سازه ای رهاسازی حقابه تالاب ها و نظارت برخط اجرای آن، تنظیم مدیریت چرای ویژه متناسب با وضعیت هر سال آبی، جهت حفظ رطوبت و پوشش های یکساله ایجاد شده جهت حفظ استحکام خاک با جلوگیری از ورود دام به اراضی حساس، استفاده از مالچ های مختلف در تثبیت موقت زمین در فصول مرطوب، نهال کاری و کشت گیاهان مقاوم به گرما و باد با استفاده از توان جوامع محلی با تاکید بر استفاده از گونه های بومی، تهیه طرح های مشارکتی جهت استفاده از توان جوامع محلی در اجرای طرح های مدیریتی تدوین شده. کارشناسان، ذکر این نکته را حائز اهمیت می‌دانند که نخستین گام در مقابله با پدیده گردوغبار اصلاح روش‌های مدیریتی آب به خصوص آب زیر زمینی و سایر منابع یک حوزه است که می‌تواند نقش موثری در کاهش شدت گردوغبار داشته باشد.