مطالبات نفتی پس از تنفیذ رسمی

تشکیل کابینه دولت چهاردهم که مدتی است با شکل گیری کمیته راهبری ایجاد شده و گزینه‌های مختلفی برای آن پیشنهاد شده است، از مهم‌ترین فرآیندهایی به شمار می‌آید که می‌تواند کارنامه دولت در پایان دوره چهارساله حضور خود در قوه مجریه را درخشان یا پرابهام سازد. به گفته کارشناسان؛ وزارت نفت از مهم‌ترین حوزه‌هایی به شمار می‌آید که با توجه به گستردگی و درآمدزا بودن آن با توجه به چالش‌های پیش‌رو با وجود تحریم‌ها و اهرم‌های فشار داخلی، می‌تواند علاوه بر افزایش منابع ارزی – ریالی کشور، به دیگر بخش‌های اقتصادی کشور نیز سامان دهد. به کار گرفتن دیپلماسی سیاسی – اقتصادی مناسب در این وزارتخانه از سوی وزیر نفت آتی، ضرورتی است که می‌تواند به خوبی سهم ایران از منابع نفت وگاز ایران در میادین مشترک با همسایگان را افزایش دهد و از سوی دیگر تلاش برای رفع تحریم‌ها و... فرصت سرمایه‌گذاری خوبی برای به روزرسانی و نوسازی پالایشگاه‌ها و... ایجاد کند تا با فرآوری منابع نفت و گاز از خام فروشی جلوگیری کرده و به این ترتیب با افزایش صادرات، درآمدهای ارزی کشور را رشد دهد. همچنین به باور صاحب‌نظران وزیر نفت آینده باید برخورداری از دانش و تخصص کافی در صنایع بالادستی و اِشراف به دیپلماسی نفت و انرژی در سطح جهانی، با وجهه و حضوری مقتدرانه، جایگاه مطلوب پیشین ایران در مجامع بین‌المللی نفتی چون اوپک و... را احیا و بهبود بخشد. در این زمینه با هدایت الله خادمی، نماینده ادوار مجلس گفت‌وگو کرده‌ایم که در  ادامه می‌خوانید.

اهمیت وزیر نفت در هر دولتی بیش از حوزه‌های دیگر در ترکیب کابینه رئیس‌جمهور محسوب می‌شود. اولویت وزیر نفت دولت چهاردهم پس از تایید اعتبار چه باید باشد؟

در حال حاضر وزارت نفت و وزارت نیرو پاشنه آشیل کشور شده و قطعاً موفقیت یا شکست هر کدام از این دو بازتاب وسیعی در کارنامه رئیس‌جمهور خواهد داشت و ناکامی‌های احتمالی حتماً به اقتصاد و حوزه‌های دیگر در کشور در سطح کلان وارد خواهد کرد و ناترازی‌ها در این بخش باعث ایجاد بحران در کشور خواهد شد. به نظر من فردی که به عنوان وزیر نفت دولت چهاردهم برگزیده خواهد شد، باید توان این را داشته باشد که در 5 ماه نخست حضور خود اقدامی عاجل در خصوص بهره برداری از میدان نفتی آرش انجام دهد و بسیار مطلوب است با انتقال دستگاه‌های حفاری در این میدان نفتی، بهره برداری از این میدان نفتی مشترک کویت و عربستان را عملیاتی سازد، از این رو بسیار ضروری است که وزیر نفت آینده با سیاست‌گذاری‌های صحیح در میدان نفتی فرزاد الف و ب، حفاری و بهره برداری را شروع کند، خوشبختانه دستگاه‌ها و تجهیزات ایرانی برای بهره برداری از این میادین، مستقر را خلیج‌فارس مهیای انجام کار هستند و آمادگی بهره برداری نفت و گاز از این میدان تا حدود یک میلیارد مترمکعب گاز در روز از این میدان وجود دارد و به این ترتیب مشکل ناترازی موجود نیز حل خواهد شد و امیدواریم از این طریق مشکلات فعلی در این زمینه به صورت عاجل حل شود و در درازمدت باید به سمت تولید گاز با سیاست‌گذاری و برنامه ریزی‌های طولانی مدت حرکت کنیم.

تغییرات اقلیمی و ناترازی انرژی به ویژه گاز و برق در کشور از جمله مشکلاتی است که کشور و صنایع و تولید را با چالش‌های بسیار مواجه کرده است. وزیر نفت دولت پزشکیان چه اقدامی در این راستا می‌تواند انجام دهد؟

موضوع بعدی در این زمینه تنوع بخشی در سبد انرژی به ویژه در حوزه منازل است که با توجه به تغییرات اقلیمی و تغییرات آب وهوا، ضروری است دولت چهاردهم باید تغییراتی را در این زمینه انجام دهد چرا که یکی از محدودیت‌ها منابع انرژی در کشور در حوزه گاز به ویژه در فصل زمستان ایجاد می‌شود و متاسفانه اقدامات صورت گرفته در این زمینه تاکنون موفقیت آمیز نبوده است و در تولید و رفع نیازهای کشور برای گاز موفق نبوده‌ایم و از این رو بحران انرژی در حوزه‌های مختلف ایجاد شده است که نیاز به تمهیدات لازم از سوی وزیر نفت دولت چهاردهم برای حل مشکل دراین بخش دارد و قطعاً با رفع مشکل در تنوع بخشی به تامین انرژی منازل، متعادل ساختن عرضه انرژی به بخش صنایع نیز بهبود خواهد یافت. در این زمینه لازم است اقدامات اکتشافی در حوزه‌های نفت و گاز در خشکی و آب افزایش یابد. در میادین خشکی مانند میدان نفتی آزادگان که با عراق مشترک هستیم نسبت به تعیین تکلیف حدود 28 میدان تعیین تکلیف جدی به عمل آوریم، بنا بر اخبار منتشره این 28 میدان IPC بوده و بهره برداری از بسیاری از آنها به دلایل مختلف با مشکلاتی مواجه شده است که باید وزیر نفت آینده با برگزاری جلسه‌هایی نسبت به رصد وشناسایی مشکلات اقدام کند تا پروژه‌های نیمه کاره یا جدید در این زمینه تعریف وعملیاتی شود و دستگاه‌های حفاری جدید برای انجام عملیات جدید در این مناطق مستقر و آماده کار شوند.

در حال حاضر وزارت نفت و وزارت نیرو پاشنه آشیل کشور شده و قطعاً موفقیت یا شکست هر کدام از این دو بازتاب وسیعی در کارنامه رئیس‌جمهور خواهد داشت و ناکامی‌های احتمالی حتماً به اقتصاد و حوزه‌های دیگر در کشور در سطح کلان وارد خواهد کرد و ناترازی‌ها در این بخش باعث ایجاد بحران در کشور خواهد شد

نیروی انسانی و به‌کارگیری نیروهای متخصص و نگهداری آنها در این حوزه یکی از چالش‌های سال‌های اخیر است که منجر به کاهش کارآمدی در این زمینه شده است. اولویت‌های وزیر نفت در این بخش چه باید باشد؟

رسیدگی به نیروی انسانی در وزارت نفت از چالش‌هایی به شمار می‌آیند که پیش از این در این وزارتخانه وجود داشته است و فعالان در این بخش از آن به عنوان مطالبه و دغدغه خود از وزیر نفت دولت چهاردهم یاد می‌کنند و امیدوارند که این مشکل در دولت آقای پزشکیان مورد توجه واقع شود. آموزش نیروی انسانی و ارتقای سطح دانش فنی آنها که در سال‌های اخیر از استانداردهای روز دنیا در سال‌های گذشته عقب مانده است، اقدامات لازم به منظور جذب و پایداری حضور نیروهای متخصص و کارآمد در حوزه‌های مورد فعالیت آنها رویکردی است که از اهمیتی خاص به ویژه در سکوها و مخازن به دلیل اهمیت و خطرناک بودن و ضرورت بر برخورداری از صنایع روز‌های تک و... کاملاً محسوس است و مطلوب است وزیر نفت آینده به طور جدی به این مقوله بنگرد، تا فاصله دانش و حضور فناوری‌های نوین با سطح استاندارد روز دنیا را کاهش دهد، چرا که اگر این فاصله به تدریج افزایش یابد، با هدررفت منابع انرژی، فوران چاه‌ها و کندی پیشرفت پروژه‌ها مواجه می‌شویم که برخلاف منافع ملی – مردمی محسوب می‌شود.

با وجود برخورداری از منابع غنی نفت و گاز در کشور، همچنان با مشکلات بسیاری در این زمینه  روبه‌رو هستیم و درآمد مناسبی از این محل حاصل نمی‌شود. چه اقداماتی باید سرلوحه برنامه‌های وزیر نفت منتخب در دولت چهاردهم قرار گیرد؟

افزایش ضریب برداشت از منابع نفت وگاز باید افزایش یابد، چرا که در صورتی که با ضرباهنگ کنونی برای برداشت از این منابع حرکت کنیم، در آینده بخش اعظم منابع نفت و گاز خود را به دلیل عدم امکان بهره وری و استحصال در زیر زمین از دست خواهیم داد، احداث پالایشگاه‌های جدید باید در صدر و اولویت برنامه‌های وزیر نفت آتی باشد، تا بتوانیم توصیه مقام معظم رهبری مبنی بر ممانعت از خام فروشی را در کشور عملیاتی کنیم و از سوی دیگر بتوانیم معضل ناترازی بنزین که به از بین رفتن منابع ارزی کشور نیز منتهی می‌شود، پایان دهیم. اما متاسفانه در حال حاضر با وجود منابع غنی انرژی نفت وگاز در کشور منابع ارزی بسیاری برای واردات گاز وبنزین را در شرایط دشوار تحریمی از دست می‌دهیم، بنابراین بسیار مهم است رئیس‌جمهوری دولت چهاردهم با تمرکز بر سیاست‌های رفع تحریم و الحاق به FATF، بستر مناسبی برای وزیر نفت آینده برای افزایش سرمایه‌گذاری خارجی و همچنین دعوت از سرمایه‌گذاران ایرانی خارج از کشور فراهم آورد تا جریان پالایشگاه سازی در کشور ایجاد و سرعت یابد. ساخت پالایشگاه‌هایی مانند پالایشگاه آبادان و دیگر پالایشگاه‌ها که مازوت زیادی تولید می‌کنند نیز باید ارتقا و بازسازی شوند تا میزان آلودگی‌ها در کشور کاهش یابد و مانع از تحمیل هزینه‌های اضافه و ضرر و زیان اقتصادی برای مهار آن شویم و از طرف دیگر شاخص عوامل تهدیدکننده سلامت مردم نیز کمتر شود. قطعاً با بازسازی و نوسازی پالایشگاه‌ها میزان عوامل تخریب کننده محیط زیست نیز کاهش پیدا می‌کند و سطح ایمنی در کشور درحوزه نفت و گاز به سطح استانداردهای جهانی در میادین نفت و گاز نزدیک می‌شود، در این زمینه می‌توان با الگوبرداری از کشورهای موفق در این زمینه عملیات اجرایی آن را در دولت چهاردهم آغاز کنیم که البته قطعاً این پروسه و فرآیندها در 5 ماهه نخست از شروع دولت جدید توسط وزیر نفت کلید بخورد تا به تدریج به مراحل پایانی آن بعد از 5 ماه نیز نزدیک شویم. قطعاً چنانچه وزیر نقت از سیاست مداری و تدبیر لازم برخوردار باشد می‌داند که مطالبه 200 تا 300 میلیارد دلار از رئیس‌جمهور در مرحله نخست برای اجرای پروژه‌های موجود در این زمینه، اقدامی نامعقول و غیرممکن است، در حقیقت وزیر نفت باید با رایزنی و اقدامات موثر بتواند سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را به کشور هدایت کند تا مشکلات موجود کاهش یابد. چرا که مطالبه اعتبار مالی 200 تا 300 میلیارد دلاری از دولت برای بهبود وضعیت انرژی از دولت، پیش از این در دولت سیزدهم نیز تکرار شده و نتیجه‌ای به دنبال نداشت که ادعایی اشتباه و در مسیر راحت طلبی باشد که با دراختیار داشتن این مقدار از منابع مالی، انجام کار برای هر کسی ممکن و ساده باشد، اما پیش بینی و پیشبرد برنامه‌ها در این زمینه نیاز به مهندسی و تمهیداتی خاص دارد که نیاز به فردی باتجربه و کارآمد به عنوان وزیر دارد. در حقیقت پیشبرد پروژه‌های نفتی با اجرای فازبندی‌های مناسب می‌تواند با دراختیار گرفتن سرمایه‌ای کمتر از مبالغ یاد شده به صورت پلکانی انجام شود و با سرمایه‌گذاری کمتر در مرحله نخست، پلکانی برای اجرا در مراحل بعدی باشد. وزیر نفت ایران باید با دراختیار داشتن دیپلماسی اقتصادی – سیاسی موفق به بازگرداندن ‌شأن ایران در میادین ومجامع بین‌المللی مانند اوپک و... باشد و جایگاه تا حدی از دست رفته ایران کشورمان را مجدداً احیا کند. بدیهی است وزارت نفت نیاز به وزیری دارد که کارشناسان و افراد فعال در بدنه این وزارتخانه با اطمینان از قدرت و تخصص و اقتدار او آماده فرمانبری با طیب خاطر نسبت به توانمندی‌های او، وی را بپذیرند. آگاهی و اشراف وزیر نفت دولت چهاردهم به صنایع بالادستی در حوزه وزارت نفت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و وزیر نفت آینده حتماٌ باید کسی باشد که از صنایع بالادستی نفت سابقه حضور مفید داشته باشد چرا که وزیر با سابقه حضور در صنایع پایین دستی امکان و آگاهی حضور در وزارت نفت را نخواهد یافت، چرا که تبحر از چگونگی انجام کار در حوزه حفاری و اکتشاف شرط لازم برای پذیرش وزارت در حوزه نفت است، به این ترتیب شرکت‌های چون؛ شرکت ملی نفت، شرکت ملی حفاری، حوزه‌هایی هستند که به اموری چون اکتشاف در حوزه صنایع بالادستی نفت می‌پردازند و تبحر وزیر در این بخش‌های می‌تواند ماهرانه در عرصه وزارت نفت برنامه ریزی و سیاست‌گذاری‌های مناسب و تخصصی داشته باشد. از این رو بودن فردی در بدنه وزارت نفت شرط لازم و کافی برای احراز منصب وزارت در این زمینه نیست و تاکنون به تجربه ثابت شده است که وزیر نفت بدون تجربه در صنایع بالادستی کارنامه موفقی نبوده است.