به دنبال ساحل امن برای کشتی وزارت نفت

 این مهم به ویژه برای انتخاب بهترین‌ها در برخی از وزارتخانه‌های مهم مانند؛ وزارت نفت با توجه به اهمیت آن در حوزه اقتصادی، سیاسی و... در شرایط تحریمی کنونی به شمار می‌آید. قطعاً تخصص و دانش و علم و تجربه مدیریت وزیر نفت آینده در مورد ظرفیت‌های موجود کشور در این حوزه چنانچه همراه با توانمندی دیپلماسی مناسب سیاسی باشد می‌تواند ضمن رعایت ملاحظات مدنظر  حاکمیت، در تعامل با بخش‌های اقتصادی – سیاسی دیگر کشورها، آورده خوبی برای کشور و منافع ملی – مردمی به همراه داشته باشد. قطعاً در این مسیر استفاده از تجارب افراد صاحب نظر و ژنرال‌هایی که در دولت‌های قبل نقشی برجسته در کشور ایفا کرده‌اند می‌تواند در کنار مدیرانی جوان و پویا مسیر را برای مقابله با آنچه اکثر وزرای نفت پیشین از آن تحت عنوان «مافیای نفت» یاد کرده‌اند، هموار و مناسب سازد.

شرط تحقق وعده شفاف سازی

به گزارش آرمان ملی، «نفت» همواره از مهم‌ترین حوزه‌ها در توسعه اقتصادی کشور به شمار می‌آید که البته اکثر اوقات تحت نفوذ لابی و رانت‌ها از سوی افراد و سازمان‌هایی خاص قرار دارد که اکثر وزرا از حضور آنها در وزارت نفت سخن گفته‌اند که البته اندکی بعد از حضور صدای اعتراض آنها تحت فشارهای همین گروه‌ها، روبه خاموشی گراییده است. اما تشدید تحریم‌ها از یک سو و منابع غنی ایران در این حوزه از سوی دیگر باعث شده همواره نگاه‌ها معطوف این بخش باشد و بسیاری از طرح‌ها و پروژه‌ها با ابهاماتی چند همراه باشد. اما قطعاً کاهش صادرات مواد خام، توسعه صادرات همزمان با کشف میدان های جدید نفت و گاز و ارتقای سطح توانمندی‌های کشور در بخش پتروشیمی از جمله رویکردهایی به شمار می‌آید که  ضرورت حضور فردی آگاه و قدرتمند به جریان‌های اقتصادی – سیاسی داخلی و بین‌المللی را کاملاً مبرز می‌سازد. اینکه سهم صادرات بیشتر باشد یا سهم فرآورش در داخل، خود سیاست گذاری جداگانه را به دنبال دارد و هر گزینه‌ای که انتخاب شود به نحوی متفاوت، برنامه‌های توسعه و آینده اقتصاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برنامه صادرات نفت خام، ارز لازم برای توسعه سایر بخش‌های اقتصادی را تامین می‌کند و ایجاد پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌های جدید و یا توسعه مراکز نفتی قدیم، بخش نفت و گاز را بزرگتر می‌سازد. بازار صادرات نفت خام و بازار صادرات فرآورده‌های نفتی با هم متفاوت است و بازاریابی آنها، تخصص‌های خاص خود را می‌طلبد. انتخاب هر کدام از این راهبردها، ماموریت‌های متفاوتی را ایجاد می‌کند و نتایجی به همراه دارد که ارزیابی آن‌ها انتخاب بهینه را در مسیر توسعه برجسته می‌سازد.

بر اساس این گزارش؛  در حقیقت انتخاب فردی با تجربه در حوزه نفت و گاز و .... به تنهایی برای در دست گرفتن فرمان این وزارتخانه کفایت نمی‌کند، بلکه انتخاب مدیری جوان با پشتوانه ژنرال‌هایی در مقام مشاور خواهد توانست با سیاستی مناسب سفینه پرتلاطمی تحت عنوان وزارت نفت را به سرمنزل مقصود در راستای اهداف از پیش تعیین شده، با توجه به چالش‌های داخلی و بین‌المللی هدایت کند. اعتراف اکثر کارشناسان و حتی وزرای دوره‌های پیشین مبنی بر وجود یک مافیای بزرگ در صنعت نفت، نیاز به انتخاب وزیری لایق و کاردان دارد تا بتواند وعده پزشکیان دال بر«شفاف‌سازی انرژی کشور» را عملیاتی کند. چرا که پیش از این نیز شاهد بودیم که بیژن زنگنه، وزیر وقت نفت، در ابتدای کار از وجود رانت‌های کلان در این حوزه خبر داد، اما چندی بعد به دلایلی پیگیری‌ها در این حوزه خاموش شد، هر چند وی اخیراً در پاسخ به اتهام زنی‌ها علیه خود درخواست مناظره برای افشاگری‌هایی درباره «کرسنت» کرد اما گویا این بار نیز این امر در سایه ابهامات قبلی، خاموش باقی خواهد ماند. دولت جدید باید در نظر داشته باشد که امروز مافیاهایی به اسم بخش خصوصی دنبال پروژه هستند که باید از ریشه دواندن آنها در نفت جلوگیری کنند، باید در نفت صحنه شفاف شود، مقاصد فروش نفت، فروشندگان و قیمت آن مشخص و شفاف اعلام شود، همچنین باید مطمئن باشیم که پول فروش نفت به کشور بازگردانده می‌شود. اینکه در حال دور زدن تحریم هستیم و به بهانه اینکه تحریم تداوم دارد اقدامات نفت را شفاف‌سازی نکنیم یا FATF را به بهانه دور زدن تحریم قبول نکنیم اوضاع نفت قابل حل نیست، باید اقتصاد خرد و کلان و‌ به ویژه اقتصاد انرژی شفاف شود و در این صورت است که سرمایه و‌ فناوری وارد نفت می‌شود.

فرزین سوادکوهی، کارشناس انرژی، درباره ویژگی‌های مهم وزیر نفت در دولت چهاردهم گفت: این مبحث نیاز به کنکاش و دقت بالایی دارد. اما واقعیت امر این است که صنعت نفت ایران، به‌عنوان اصلی‌ترین تامین‌کننده بودجه کشور در حال کار است و از اهمیت و ویژگی خاصی برخوردار است. از این رو، طبیعتاً  مدیریت  این وزارتخانه نیاز به فردی دارد که بسیار کارآزموده و در عین حال به روابط حوزه بین‌الملل مسلط باشد. یعنی علاوه بر اینکه در این صنعت تجربه‌های لازم و ایده‌های منجر به توسعه را در نظر می‌گیرد، باید در حوزه تعاملات بین‌الملل نیز تسلط کافی داشته باشد. او افزود: وزیر نفت صندلی بسیار خاصی نسبت به وزرای دیگر کابینه دارد. یعنی وزیر نفت باید ویژگی‌های بسیار خاصی داشته باشد که این موضوع، انتخاب چنین شخصی را چالش‌برانگیزتر می‌کند. طبیعتاً اگر در ایام اخیر نیز شاهد اختلافاتی در این زمینه هستیم، عمدتاً به همین دلیل شکل گرفته است. متاسفانه شاید سهم‌خواهی‌های جریان‌های سیاسی در حوزه صنعت نفت، این موضوع را به اختلال بیندازد. اما واقعیت امر این است که رئیس‌‌جمهوری منتخب باید دقت بسیار زیادی برای انتخاب وزیر نفت داشته باشد.او درباره اهمیت آگاهی وزیر نفت به تمام حوزه‌ها گفت: مساله صرفاً نفت نیست و وزیر نفت باید مسلط به تمام بخش‌ها باشد. سهم وزارت نفت در ناترازی‌هایی که در حوزه انرژی مشاهده می‌شود بسیار بالاست. در واقع چه در ایجاد این ناترازی‌ها و چه در زمینه برطرف کردن آنها نقش بسزایی دارد. شاخه‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد؛ برای مثال در زمینه گاز کشور با مشکلات اساسی روبه‌روست. صادرات گاز علناً وجود ندارد و بسیار دردآور است که سهم صادرات ما در زمینه گاز زیر دو درصد است. در حوزه پالایش و پخش نیز مشکلات متعددی وجود دارد. برای مثال تامین سوخت برای ناوگان حمل‌ونقل با چالش بزرگی مواجه شده است. همچنین خود حوزه نفت نیز دچار مشکلات بسیاری است. به‌ عنوان نمونه همچنان در مساله تعاملات بین‌المللی فقط یک مشتری برای نفت وجود دارد و به خاطر محدودیت‌ها و مشکلات تحریمی وزیری باید انتخاب شود که از پس این مشکلات برآید.از طرف دیگر، صنعت پتروشیمی نیز یک صنعت بسیار گسترده و سودآور است. اگر  مدیریت درستی بر وزارت نفت نباشد، پتروشیمی نیز دچار ضرر و زیان می‌شود و رنگ توسعه را نیز نخواهد دید. وزیر نفت باید چندوجهی باشد و به تمامی حوزه‌های نفتی تسلط داشته باشد. در عین حال وزیر نفت باید یک اقتصاددان باشد و اقتصاد امروز ایران را بشناسد. وزیر نفت باید مشکلات را لمس کرده باشد تا بتواند با به‌ کار گرفتن متخصصان این حوزه‌ها، مشکلات را تا حدودی از پیش پا بردارد.