دولت وفاق ملی از شعار تا واقعیت

 رویکرد دیگر نیز تشکیل دولت فراجناحی، وحدت ملی و از این قسم مفاهیم بوده است که منتخب ملت بر پایه توانایی‌های افراد؛ نه نگرش سیاسی آنها به گزینش و چینش کابینه و کارگزاران خود مشغول شده است. هر دو این روش‌ها نیز در دولت‌های اول تا سیزدهم به کار گرفته شده و به تناوب و فراخور تحولات داخلی و بین‌المللی عملکرد موفق، کمتر موفق یا به طور کل ناموفقی را از خود بر جای گذاشته‌اند. با این حال گرچه برخی بر این باروند که با یک نگاه تفکر و جریان نمی‌شود کشور را اداره کرد؛ اما مساله دولت حزبی و جناحی از یک جهت قابل توجیه است و آن اینکه همه چیز از نوع سیاست‌ها، راهبردها، تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات اجرایی و عملکردها از یک جریان و آبشخور هدایت می‌شود و مشخص می‌شود که این دولت چه میزان بر پایه وعده‌های داده شده و حرکت بر اساس نگاه جریانی و جناحی توانسته عملکرد موفقی داشته باشد. به‌عنوان نمونه اگر دولت‌های هفتم و هشتم سیدمحمد خاتمی و نهم و دهم محمود احمدی‌نژاد را مقایسه کنیم در دولت اصلاحات؛ خاتمی کارگزاران خود را از چهره‌های کاردان و توانای اصلاح‌طلب انتخاب کرد و عملکرد 8 ساله این دولت در رشد اقتصادی 8 درصد و رشد صنعتی 11 درصد و... نشان داد که دولت بر آمده از یک جریان هم می‌تواند موفق باشد. اما در طرف مقابل دولت احمدی‌نژاد هم بود که با  درآمد افسانه‌ای ارزی و بالاترین سرانه فروش نفت تاریخ کشور نتوانست عملکرد موفقی داشته باشد و در نهایت با رشد منفی 6 درصد اقتصادی دولت را تحویل داد. هر چند که دولت‌هایی مثل دولت سازندگی به ویژه دولت نخست مرحوم آیت‌ا... هاشمی رویکرد دوم را پیش گرفت و تلاش داشت در جایگاه دولتی فراجناحی عمل کند و افراد توانا از جناح‌های مختلف را به کار گیرد. رویکردی که حسن روحانی نیز بیشتر در دولت اول خود به کار بست. حال اینکه امروز مسعود پزشکیان به‌عنوان رئیس‌جمهور منتخب نیز درصدد است تا همین رویه را پیش بگیرد و دولت وحدت و وفاق ملی شکل دهد. پزشکیان در بخشی از صحبت‌های خود در جمع اعضای ستادهای مردمی خود می‌گوید:«ما باید کابینه وفاق ملی انتخاب کنیم و کاری کنیم وفاقی که از آن حرف می‌زدیم و شعار اینکه کشور با یک گروه و جناح اداره نمی‌شود را محقق کرده و پایبند شویم که نکند یک گروه و دسته و جناح شویم. باید کابینه‌ای شکل دهیم که افراد باتجریه، باعلم و صادق در آن باشند و کابینه‌ای تشکیل دهیم تا به سمت سیاست‌هایی که رهبری تعیین کرده‌اند، حرکت کنیم.» حال اما نکته اینجاست که به لحاظ واژه‌شناسی وفاق در معنی ارتباط، همدلی، هماهنگی، همراهی و در جامعه‌شناسی به معنای توافق عمومی در مورد مساله‌ای به کار می‌رود. اما با این حجم از تشتتی که در جریان‌های سیاسی وجود دارد چگونه می‌توان بدون هیچ حرف و حدیثی دولت وفاق ملی شکل داد. آن هم در شرایطی که دلواپسان، تندروها و رسانه‌هایشان دائما مشغول سمپاشی علیه منتخب ملت و اطرافیانش هستند.

*ایستادگی مقابل سهم‌خواهان

انتظارات از مسعود پزشکیان بسیار بالاست و هر کسی از ظن خود فکر می‌کند که باید یا خودش در دولت چهاردهم باشد و یا در امر چینش کابینه و مدیران ثاثیر‌گذاری داشته باشد و به بیان ساده‌تر سهم‌خواهی کنند. این نوع نگاه در مورد همه جریانات و برخی افراد که ذیل آن جریان تعریف می‌شود صدق می‌کند. کسانی‌که چندی است به مجاهدین شنبه معروف شده‌اند. طیفی که همواره کنار می‌ایستند و پس از پیروزی سر و کله‌شان برای تقسیم غنائم پیدا می‌شود. آب ندیده‌هایی که موقع پیروزی خود را آبی جلوه می‌دهند و حق نداشته را مطالبه کرده و بر سر سفره آفتابی می‌شوند. هر چند که رئیس‌جمهور منتخب برای حل این موضوع نیز چاره‌اندیشی کرد و شورای راهبری انتخاب وزرا را ایجاد کرد و در ذیل آن کار گروه‌هایی را برای پیشنهاد دادن وزرا به این شورا در حوزه‌های مختلف شکل داد که اکنون با اتمام پیشنهادها کارگروه‌ها منحل شده‌اند. اما با این حال به نظر می‌رسد که هنوز هم پزشکیان با معضل سهم‌خواهی‌ها و انتخاب نفرات مواجه است جایی که اخیرا گفته «انتخاب مسئولان به یک معضل تبدیل شده است. ما شعار انتخاب برتر داده‌ایم و به همه می‌گوییم کمک کنید و همه آدم‌های خودشان را معرفی می‌کنند و نمی‌دانم باید چه کنیم.» حال نکته اینجاست که رئیس‌جمهور منتخب همواره بر استفاده از کارشناسان تاکید داشته و گفته از وجود کارشناسان در دولت خود بهره خواهد برد، اما در این مسیر باید بر همه مناسبات فردی، سیاسی و جریانی چشم ببندد و صرفا به تشکیل کابینه‌ای کارآمد متشکل از کارشناسان فکر کند.

* دولت را شرکت سهامی نکنید

بسیاری بر این باورند که اگر دولت سیزدهم نتوانست موفق عمل کند به این دلیل بود بیش از اینکه بر مبنای توانمندی، کارآمدی و کار کارشناسی کارگزاران خود را انتخاب کند بیشتر بر مبنای رویکرد‌های جناحی و جریانی و مناسبتی دست به انتخاب زد تا جایی که دولت سیزدهم با اعطای امتیازاتش به یک شرکت سهامی ماند. خطری که دولت پزشکیان را هم تهدید می‌کند. لذا پیشنهاد می‌شود که منتخب ملت در راستای تشکیل یک دولت قوی، کارآمد، متخصص و متعهد توصیه‌ها، سفارشات و مناسبات غیرموثری که بیشتر از تلاش برای روی کارآمدن دولت کارآمد باشد سویه سهم‌خواهی دارد را کنار بگذارد و اجازه ندهد که افراد؛ چه مجاهدان شنبه باشند؛ چه مجاهدان جمعه یا هر شخص و گروه دیگری دولت چهاردهم را مصادره و از آن شرکت سهامی بسازند. چرا که اگر خدای ناکرده شاهد چنین اتفاقی باشیم شعار دولت کارشناسان به محاق فراموشی می‌رود و جامعه را به رئیس‌جمهور منتخب بدبین خواهد کرد.