پزشکیان دست به چرخش استراتژیک خواهد زد

بایدن با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس، به دستاورد‌های دولت خود اشاره کرد و نوشت معتقد است که کناره‌گیری او منافع حزب دموکرات و آمریکا را تامین می‌کند. در این پیام، بایدن دستاورد‌های خود در حوزه‌های مختلف اجتماعی، سلامت و امنیت را برشمرده و عنوان کرده است: «در طول سه سال و نیم گذشته، ما پیشرفت بزرگی را به‌عنوان یک کشور رقم زده‌ایم و امروز آمریکا قوی‌ترین اقتصاد در جهان است. ما سرمایه‌گذاری‌های تاریخی در بازسازی کشور خود داشته‌ایم. در این بیانیه آمده است: درحالی‌که هدف من انتخاب دوباره بود، اما معتقدم بهترین منفعت برای حزب و کشور، کناره‌گیری من و تمرکز بر انجام وظایف خود به عنوان رئیس‌جمهور در مدت باقی‌مانده خواهد بود.» این در حالی است که از کامالا هریس، معاون اول بایدن و گاوین نیوسام، فرماندار کالیفرنیا به عنوان محتمل‌ترین گزینه‌های نامزدی حزب دموکرات نام برده می‌شود. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی پیامدهای کناره گیری بایدن از انتخابات با دکتر محسن جلیلوند، تحلیل گر روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید.

*با کناره گیری بایدن از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شرایط انتخابات به چه سمتی پیش خواهد رفت؟آیا این کناره گیری در نهایت به سود ترامپ تمام خواهد شد؟

واقعیت این است که احتمال پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بالاست. حتی یکی از رسانه‌های معتبر آمریکا نیز عنوان کرد که سازمان اطلاعات روسیه عنوان کرده که ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آینده به پیروزی خواهد رسید. به همین دلیل نیز در شرایط کنونی شانس پیروزی ترامپ در انتخابات آینده بالاست. به همین دلیل برخی کشورها از جمله کشورهای اروپایی و حتی ایران تقریبأ به این نتیجه رسیده‌اند که ترامپ دوباره به قدرت می‌رسد و به همین دلیل رویکردی در پیش گرفته‌اند که بتوانند در مقابل سیاست‌های احتمالی وی پاسخ مناسبی داشته باشند. البته در فضای سیاسی آمریکا چیزی قابل پیش بینی نیست اما نامزد حزب دموکرات که به احتمال زیاد خانم هریس خواهد بود به اندازه‌ای قوی نیست و واز اقبال بالایی برخوردار نیست که بتواند ترامپ را شکست بدهد. در نظرسنجی‌هایی که صورت گرفته نیز تاکنون ترامپ هم از بایدن بالاتر بوده وهم از کامالا هریس. به همین دلیل نیز باید احتمال پیروزی ترامپ را با توجه به سیاست‌های خاصی که دارد زیاد دانست.

*هنوز حزب دموکرات به صورت رسمی کامالا هریس را به عنوان نامزد نهایی خود معرفی نکرده است. آیا این احتمال وجود دارد که فرد دیگری از سوی حزب دموکرات به عنوان نامزد نهایی معرفی شود؟

در شرایط کنونی دموکرات‌ها به جز کامالا هریس روی گاوین نیوسام، فرماندار کالیفرنیا نیز مانور زیادی می‌دهند و این احتمال وجود دارد که وی نیز یکی از گزینه‌های جدی حضور در انتخابات باشد. با این وجود اخبار رسیده حکایت از این دارد که به احتمال زیاد خانم هریس به عنوان نامزد نهایی حزب دموکرات معرفی خواهد شد. نکته دیگر اینکه خانواده کلینتون و باراک اوباما به عنوان بزرگان حزب دموکرات نیز از کامالا هریس حمایت کردند و به همین دلیل به احتمال زیاد هریس نامزد نهایی حزب دموکرات خواهد بود. به هر حال هریس در مدتی که معاون رئیس‌جمهور آمریکا بوده در کاخ سفید رفت و آمد داشته و با امور کاخ سفید آشنایی دارد. هر چند برخی عنوان می‌کنند معاون رئیس‌جمهور آمریکا در عمل کاره‌ای نیست اما به هر حال هریس از این مزیت برخوردار بوده است.

*در شرایطی که کناره گیری بایدن شانس پیروزی ترامپ را افزایش می‌دهد کناره گیر بایدن کار صحیحی بود؟

شرایط انتخابات آمریکا به شکلی است که دموکرات‌ها کار دیگری به جز کناره گیری بایدن نمی‌توانست انجام بدهند. نکته مهم در این زمینه این است که اگر بایدن به عنوان رئیس‌جمهور مستقر از ترامپ شکست می‌خورد برای حزب دموکرات افت بیشتری داشت و پیامدهای سیاسی منفی به همراه داشت. این در حالی است که اگر این اتفاق برای هریس رخ بدهد پیامدهای کمتری برای حزب دموکرات خواهد داشت. به همین دلیل بایدن باید کناره‌گیری می‌کرد و این بهترین تصمیمی بود که وی و حزب دموکرات گرفتند. این در حالی است که وی از توانایی کافی برای مدیریت آمریکا نیز برخوردار نبود و این وضعیت را بارها نشان داده بود.

*هریس برای پیروزی در انتخابات چه چالش‌هایی در مقابل ترامپ خواهد داشت؟

هریس باید این واقعیت را بپذیرد که چالش‌های زیاد و سنگینی در مقابل ترامپ برای پیروزی در انتخابات دارد و در مسیر بسیار سختی قرار گرفته است. اتفاق دیگری که در روزهای اخیر رخ داده و به سود ترامپ تمام شد سوءقصد به جان وی بود که این شائبه را بین افکار عمومی آمریکا ایجاد کرده که وی فرد شجاعی است و برخی برای اینکه به قدرت نرسد تصمیم به حذف فیزیکی او گرفته‌اند. ترامپ در شرایط کنونی از محبوبیت زیادی نیز بین افکار عمومی جامعه برخوردار است. به همین دلیل باید عنوان کرد که به احتمال زیاد ترامپ رئیس‌جمهور بعدی آمریکا خواهد بود. خانم هریس در گذشته قاضی بوده و پس از آن نیز سناتور بوده است. در واقع کسی که وارد دستگاهی قضائی می‌شود بیشتر سوال می‌کند اما کسی که وارد قوه مجریه می‌شود باید پاسخگو باشد. تاکنون خانم هریس در کنفرانس خبری شرکت نکرده که بتواند افکار عمومی را با سخنان خود اقناع کند. مردم آمریکا نیز به این نکته اذعان دارند که رئیس‌جمهور باید نسبت به عملکرد خود پاسخگو باشد در حالی که خانم هریس از چنین شرایطی برخوردار نیست.

*مسعود پزشکیان با شعار تعامل با جهان و لغو تحریم‌ها در ایران به قدرت رسیده است. در شرایطی که ترامپ دوباره در آمریکا به ریاست جمهوری برسد دولت پزشکیان با چه چالش‌هایی مواجه خواهد بود؟

من معتقدم این تحلیل در ایران و بین تصمیم گیران جامعه وجود داشت که به احتمال زیادی ترامپ در انتخابات آینده آمریکا به پیروزی خواهد رسید و به همین دلیل بهتر است کسی در ایران به قدرت برسد بتواند دفع شر کند. هدف این بود که رئیس‌جمهوری در ایران روی کار بیاید که دارای پشتوانه اجتماعی بالایی باشد. این وضعیت در سال1392 و درباره حسن روحانی نیز وجود داشت. با این وجود50 درصدی که در انتخابات حضور پیدا نکردند از بسیاری جهات حائز اهمیت هستند. دولت و حاکمیت نیز باید به این نکته باور داشته باشند که در مرحله اول 60 درصدی که در انتخابات حضور پیدا نکردند دارای دغدغه‌هایی هستند که باید مرتفع شود و در غیر این صورت کشور با چالش مواجه خواهد شد. البته در شرایط کنونی این احتمال وجود دارد که در برخی مسائل دست به یک چرخش استراتژیک بزند.

ایران به بازدارندگی استراتژیک نزدیک شده است. هنگامی که یک کشور به بازدارندگی استراتژیک نزدیک می‌شود قدرت چانه زنی بیشتری در عرصه بین‌المللی پیدا می‌کند. با این وجود در شرایط کنونی نکته مهم این است که دولت پزشکیان بر سر چه موضوعی قرار است چانه زنی کند. رهبر انقلاب نیز در اظهارات اخیر خود عنوان کردند که مسأله ما در شرایط کنونی برداشتن تحریم‌ها نیست و بلکه مسأله خنثی کردن تحریم هاست. به همین دلیل دولت پزشکیان باید مشخص کند بر سر چه موضوع یا موضوعاتی قرار است با طرف غربی چانه زنی کند

*پزشکیان در چه زمینه‌های ممکن است دست به چرخش استراتژیک بزند؟

در شرایط کنونی این باور در ایران و عرصه بین‌المللی به وجود آمده که ایران به بازدارندگی استراتژیک رسیده است. اگر به سخنان کسانی مانند آقای خرازی دقت کنیم به این نتیجه می‌رسیم که ایران در حد یک پیچ گوشتی با رسیدن به مسأله هسته‌ای بیشتر فاصله ندارد. بلینکن، وزیر خارجه آمریکا نیز در روزهای اخیر عنوان کرد که ایران بین یک تا دو هفته به مسأله هسته‌ای بیشتر فاصله ندارد. این اظهار نظرها به خوبی نشان می‌دهد که ایران به بازدارندگی استراتژیک نزدیک شده است. هنگامی که یک کشور به بازدارندگی استراتژیک نزدیک می‌شود قدرت چانه زنی بیشتری در عرصه بین‌المللی پیدا می‌کند. با این وجود در شرایط کنونی نکته مهم این است که دولت پزشکیان بر سر چه موضوعی قرار است چانه زنی کند. رهبر انقلاب نیز در اظهارات اخیر خود عنوان کردند که مسأله ما در شرایط کنونی برداشتن تحریم‌ها نیست و بلکه مسأله خنثی کردن تحریم هاست. به همین دلیل دولت پزشکیان باید مشخص کند بر سر چه موضوع یا موضوعاتی قرار است با طرف غربی چانه زنی کند. اینکه در این میان چه امتیازهایی داده می‌شود و چه امتیازهایی به دست می‌آید بحث دیگری است. با این وجود آمریکا همچنان روی این موضع خود پافشاری خواهد کرد که ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند. من معتقدم چین و روسیه نیز زیاد راضی نیستند که ایران از وضعیتی که اکنون دارد گامی فراتر بگذارد و موازنه قدرت را در خاورمیانه به هم بزند.

*آیا شرایط بین‌المللی به سمتی در حال حرکت است که پزشکیان نمی‌تواند شعار لغو تحریم‌ها را محقق کند؟

یکی از مهم‌ترین دلایلی که صلاحیت پزشکیان تأیید شد تلاش برای روی کار آمدن چهره‌ای میانه رو در ایران برای کاهش تنش‌های بین‌المللی بود. با این وجود پزشکیان در مسیر سلبی قرار گرفته و نه ایجابی. حال اگر فرض بگیریم که تحریم‌ها همین امروز برداشته شود حداقل10 سال طول می‌کشد که وضعیت تحریم‌ها علیه ایران مانند سال1392 شود. اگر پزشکیان نتواند تحریم‌ها را لغو کند که کار بسیار سختی در این زمینه دارد این احتمال وجود دارد که پشتوانه اجتماعی خود را از دست بدهد. انتخابات مجلس اخیر و دور اول انتخابات ریاست جمهوری وحتی دور دوم میزان مشارکت مردم به اندازه‌ای بود که باید عنوان کرد سرمایه اجتماعی نسبت به گذشته با کاهش مواجه است. به همین دلیل نیز پزشکیان کار سختی در عرصه بین‌المللی خواهد داشت.