«آرمان ملی» گزینه‌های دبیری شورای عالی امنیت ملی را بررسی می‌کند؛
احیای برجام به دست کهنه‌کار سیاست؟
آرمان ملی- حمید شجاعی: پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری جدای از اینکه نشان داد با وجود تبلیغات گسترده جریان حامی سعید جلیلی از دولت گرفته تا برخی رسانه‌ها مردم به‌دنبال تغییر در رویکردها، راهبردها و روندها هستند و به همین دلیل نیز به کاندیدای تحول‌خواه در جهت تغییر در جهت مثبت و حل مشکلات کشور رای دادند؛ نمایشگر این بود که با روی کارآمدن دولت جدید قطعا کارگزارانی با نوع نگرش‌های متفاوت از دولت پیشین روی کار خواهند آمد و در این میان بیش از همه اسامی نفراتی که چه در کابینه در قالب هیأت وزیران مطرح می‌شوند و چه افرادی که در معاونت‌ها و رؤسای سازمان‌ها قرار می‌گیرند برای همه جالب توجه خواهد بود که قرار است چه کسانی و بر کدام سمت‌ها تکیه بزنند.
با این حال با وجود جایگاه‌های مختلفی که در دولت وجود دارد و بحث‌های بسیاری هم روی آن می‌شود چندین بخش و منصب از دولت وجود دارد که به لحاظ سیاسی نشان‌دهنده نوع نگاه و تفکر حاکم بر دولت است و رئیس‌جمهور بر اساس نوع نگرش سیاسی خود افراد را برای این سمت‌ها مشخص و انتخاب می‌کند. سمت‌هایی از قبیل وزارت کشور، وزارت اطلاعات، وزارت فرهنگ و ارشاد، وزارت امور خارجه، وزارت آموزش و پرورش، و وزارت علوم؛ اما یکی از جایگاه‌های مهمی که شاید کمتر در این تقسیم‌بندی‌ها و دسته‌بندی‌ها به آن اشاره شود جایی به‌نام شورای عالی امنیت ملی(شعام) است که در نوع خود دست کمی از یک وزارتخانه ندارد. جایگاهی که گرچه رئیس آن رئیس‌جمهور است، اما دبیر آن از سوی رئیس‌جمهور انتخاب و با تایید رهبری منصوب می‌گردد. جایگاه و وظایف دبیری شعام نیز کاملا مشخص است، اما آنچه تفاوت ایجاد می‌کند نوع نگاه و نگرش شخص دبیر شعام است. تفاوتی از حسن روحانی تا سعید جلیلی و از علی لاریجانی و علی شمخانی تا علی‌اکبر احمدیان. البته نقش دبیر شورای عالی امنیت ملی در اتفاقات جامعه یا فضای بین‌المللی به‌خصوص برخی مذاکرات بیشتر به چشم می‌آید. مثلا حسن روحانی در دولت سیدمحمد خاتمی در جایگاه دبیر شورای عالی امنیت ملی همزمان که مسئولیت مذاکرات هسته‌ای را برعهده داشت در تحولات 18 تیر سال 78 نیز به فراخور زمان ایفای نقش کرد. علی لاریجانی در دولت احمدی‌نژاد به دبیری شعام منصوب شد و مذاکرات هسته‌ای را با خاویر سولانا، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش برد و پس از مدتی به‌دلیل اختلاف با احمدی‌نژاد استعفا داد. پس از وی سعید جلیلی بر کرسی دبیری شعام نشست و مسئولیت مذاکرات را برعهده گرفت که رهاورد او نیز 6 قطعنامه شورای امنیت و 9 قطعنامه شورای حکام علیه ایران بود. اما با روی کارآمدن دولت حسن روحانی علی شمخانی به دبیری شعام برگزیده شد که عملکرد موفقی داشت و همین امر باعث شد تا در دولت مرحوم رئیسی نیز به کار خود ادامه دهد و بتواند با میانجی‌گری چینی‌ها روابط قطع شده 7 ساله با سعودی‌ها را احیا کند و برخی دیگر از کشورهای منطقه را نیز با ایران به صلح و آشتی برساند. با این حال پس از چندی او نیز کنار رفت و علی‌اکبر احمدیان از فرماندهان سپاه به دبیری شعام رسید که البته در دوره وی جز برخی دیدارهای دیپلماتیک با مقامات برخی کشورها اتفاق خاصی رخ نداد. حال باید دید با روی کارآمدن دولت مسعود پزشکیان چه کسی بر کرسی دبیری شعام تکیه خواهد زد.
*گزینه دبیری شعام
همچنان که برای کابینه دولت پزشکیان گمانه‌زنی‌های مختلفی صورت می‌گیرد و هر کسی از ظن خود اسامی نفراتی را مطرح می‌کند؛ برای دبیری شورای عالی امنیت ملی نیز نفراتی مدنظر هستند که از قضا از میان 2 نفر یکی برای این منصب انتخاب شود. علی لاریجانی نخستین و محتمل‌ترین گزینه‌ای است که به نظر می‌رسد پزشکیان برای شعام در نظر دارد. لاریجانی از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۷ به‌عنوان نماینده رهبری در شورای عالی امنیت ملی فعالیت داشت و از آن سال تا خرداد ۱۳۹۹، به‌عنوان رئیس مجلس شورای اسلامی عضو شورا بود. همچنین وی ۱۰ سال ریاست بر سازمان صدا و سیما را نیز در کارنامه خود دارد. نفر بعدی که گمانه‌زنی‌هایی در خصوص وی نیز مطرح است علی شمخانی است که در دولت میرحسین موسوی از شهریور 67 تا شهریور 68 وزیر سپاه و از مرداد 76 تا شهریور 84 وزیر دفاع دولت سیدمحمد خاتمی بود. شمخانی همچنین از شهریور 92 تا خرداد 1402 در دولت روحانی و رئیسی دبیر شورای عالی امنیت ملی بود و پس از آن نیز از خرداد 1402 تاکنون با حکم رهبری به‌عنوان عضو مجمع تشخیص و مشاور سیاسی رهبری منصوب شده است. اما مهم‌ترین دستور کاری که دبیر شورای عالی امنیت ملی در دولت چهاردهم خواهد داشت، پرونده هسته‌ای خواهد بود؛ لذا لاریجانی احتمالا از این بابت نامش مطرح می‌شود که در این موضوع از جمله افراد مسلط به شمار می‌رود و البته مهمتر، قدرت لابی و چانه‌زنی اوست که لاریجانی به این توانایی‌اش شهره است. نکته دیگر در رابطه با لاریجانی، عدم درگیر‌بودنش با مسائل حاشیه‌ای مرتبط با تحریم‌ها و رویکرد تعاملی او در زمان مذاکرات هسته‌ای منجر به توافق برجام است. البته ممکن است برخی ردصلاحیت او برای ریاست‌جمهوری را به‌عنوان مورد منفی لاریجانی به حساب بیاورند، اما هرچند بحث و انتقادات زیادی به تصمیم شورای نگهبان می‌توان وارد کرد ، اما طبق گفته‌های همیشگی شورایی‌ها، اگر یک نفر برای ریاست‌جمهوری تایید نشود، به معنای نداشتن صلاحیت برای پست‌های دیگر نیست.
* احتمال بالای انتصاب لاریجانی
نکته مهمتر در انتخاب دبیر شورای عالی امنیت ملی بحث ارتباط موثر و مثبت رئیس‌جمهور با آن فرد است و از این نظر هم به نظر می‌رسد با توجه به سوابق روابط مثبت و موثر پزشکیان با لاریجانی در سال‌های حضور در مجلس و نگرش‌های میانه روی لاریجانی؛ پزشکیان نظر مثبت‌تری روی او داشته باشد همچنین با توجه به جمیع جهات و همین‌طور حضور همزمان و گفت‌وگوی پزشکیان و لاریجانی در مراسم عزاداری شب تاسوعا در امامزاده صالح تهران که دومین ملاقات رسانه‌ای و اعلام شده دوطرف از زمان پیروزی پزشکیان به حساب می‌آید، احتمال انتصاب علی لاریجانی برای کرسی دبیری شورای عالی امنیت ملی بیش از قبل شده است.
ارسال نظر