پزشکیان باید مانع دخالت سیاستمداران در حوزه فرهنگ و هنر شود

این در حالی است که حوزه فرهنگ و هنر و به خصوص سینما و تئاتر در سال های اخیر با ناکارآمدی های جدی در زمینه مدیریتی مواجه بوده اند و به همین دلیل سینمای امروز ایران از تولید آثار فاخر و ماندگار فاصله گرفته است.«آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی شرایط فرهنگی کشور و به خصوص سینما و تئاتر با جبار آذین، منتقد و مدرس سینما گفت وگو کرده است.آذین معتقد است:« نداشتن دانش وتخصص بعضی منصوبان سیاسی وفرهنگی واقتصادی تحمیلی ورفاقتی براین تلخی ها وناعدالتی ها افزوده است. دراین میان، فرهنگ و هنر و رسانه از قالب وجایگاه ورویکردملی ومردمی خود خارج شده وبه دلیل یکه تازی اربابان سیاست و سرمایه و رفاقت به دو نوع هنر و فرهنگ؛ رسمی وسفارشی، وملی ومردمی تقسیم وتبدیل شده است. به تبع آن هنرمندان و آثارهنری هم تکه تکه شده اند. به رغم داشتن هنرمندان ملی وچند اثر ملی، ما فاقد هنروسینمای ملی هستیم.به علل معضلات مورداشاره وکوتاهی ها،بی توجهی هاوبی دانشی ها، ایران صاحب صنعت سینما نیست وجای آن رانوعی بازارمکاره اشغال کرده است». در ادامه ماحصل این گفت وگو را می خوانید.

*با توجه به پیروزی پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری وضعیت سینما و تئاتر کشور چه تغییراتی خواهد کرد؟

پیروزی آقای پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری کشور را درآستانه تغییرات دربرخی اموراجتماعی،سیاسی و اقتصادی و فرهنگی قرار داده است. اگرچه براین باورم که آقای پزشکیان ویاهرکس دیگر که برکرسی ریاست جمهوری حتی با اهداف مترقی ومتعالی و رویکردمردمی تکیه زند، به دلیل تخریب ها و مشکلات موجود درعرصه های مختلف بویژه هنر و فرهنگ که طی چندین سال از سوی برخی نامدیران وبی هنران و دخالت سیاستمداران به پیکره جامعه هنری تزریق شده کار سختی در پیش خواهد داشت. در شرایط قدرتمندی منافع طلبان ومنافقان نفوذی درکشوروهجمه ها و سنگ اندازی های حزبی این وری ها وآن وری ها،هیچ رئیس جمهوری نمی تواند دست به اقدامات اساسی و بنیادی درکشور زند و ایران را از چنگ هیولای تضادها و شکاف ها و فشارهای طبقاتی و جولان بی عدالتی درکشوربه یاری ملت وکارشناسان، رهایی بخشد. با این وجود امیدوارم که باوجدان ها،باشرف هاوباشعورهاودلسوزهابه رئیس جمهورمنتخب کمک کنند تا دست کم اوضاع مملکت و فرهنگ و هنروهنرمندان ومردم ازاین هم که هست، سخت تر نشود و حداقل های انگیزه برای ادامه زندگی را از همگان نگیرد.

*چرا پزشکیان نمی تواند اقدامات اساسی و بنیادین در زمینه فرهنگ و هنر به وجود بیاورد؟برای این مهم چه رویکردی باید در پیش بگیرد؟

اوضاع فرهنگ وهنربه موازات و متاثرازاوضاع بد وتلخ ونابسامان کشوردرعرصه های اقتصاد و مناسبات اجتماعی که حاصل آن، فاصله گرفتن مردم و حاکمیت از یکدیگر بوده است. انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری و میزان مشارکت در آن به خوبی این موضوع را عیان کرد.من معتقدم اگر رنجش ها و بی عدالتی ها و فقرو ناداری ها و مشکلات معیشتی وغلط های دولت های پیشین ولجاجت فشارنمی آورد تا قشر هایی از مردم به ناچار برای ورود مجدداصلاح طلبان به حوزه سیاست، روی آورند، وخامت اوضاع بیشترجلوه می کرد.واقعیت ناگوار اینکه،نامدیریتی ها و منافع طلبی ها وسوءاستفاده ها ازبیت المال و انحصارگرایی ها، سبب ایجاد و گستردگی شکاف های طبقاتی شده است.

*مشکلات حوزه فرهنگی را بیشتر مدیریتی می دانید؟

بله،مشکلات مدیریتی و انتخاب مدیران ناکارآمد یکی از مهم ترین چالش های این حوزه است. نداشتن دانش وتخصص بعضی منصوبان سیاسی وفرهنگی واقتصادی تحمیلی ورفاقتی براین تلخی ها وناعدالتی ها افزوده است. دراین میان، فرهنگ و هنر و رسانه از قالب وجایگاه و رویکرد ملی ومردمی خود خارج شده وبه دلیل یکه تازی اربابان سیاست و سرمایه و رفاقت به دو نوع هنر و فرهنگ؛ رسمی وسفارشی و ملی ومردمی تقسیم وتبدیل شده است. به تبع آن هنرمندان و آثارهنری هم تکه تکه شده اند. به رغم داشتن هنرمندان ملی وچند اثر ملی، ما فاقد هنروسینمای ملی هستیم.به علل معضلات مورداشاره وکوتاهی ها،بی توجهی هاوبی دانشی ها، ایران صاحب صنعت سینما نیست وجای آن رانوعی بازارمکاره اشغال کرده است .ازسوی دیگر وحدت نظر و رویه در تولید و نمایش و پخش و نظارت قانونمند وهدفمند متعالی واستاندارد بر آثار هنری و سینمایی وجود ندارد وخانواده های هنری کشورپراکنده ودچار زد و خوردهای سلیقه ای وگروهی هستند وبه صورت ملوک الطوایفی وجزیره ای فعالیت می کنند. همچنین اغلب تشکل ها ونهاد های مدعی فعالیت های فرهنگی نیزبه متولی قانونی فرهنگ وهنرمملکت یعنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بی اعتناهستند وضعیت هنروفرهنگ سامان لازم راندارد.این امر دربستر فقر وفساد اقتصادی دامن گسترده ودرتولیدات فرهنگی وهنری وسینمایی ومحصولات صداوسیماوسینما و...خود را نمایانده است. به همین دلیل نیز معتقدم پزشکیان ودوستان و یاران صادق وافرادمساله داری که برای کسب مقام وثروت زیر علم اوگردآمده اند وجمع اضدادقابل انفجارراساخته اند، با تصاویری عریان ازواقعیت های اجتماعی و زندگی مردم ایران وجامعه هنروفرهنگ روبه روهستند.نکته مهم اینکه ،هرگونه تغییرات بنیادی برای زدودن فقروفساد ازجامعه وهنر وفرهنگ وسینما وصداوسیما وعدالت گستری و... به معماری ومعماران نوین ومنطبق با فرهنگ جامعه وهمسوباتحولات جهانی نیازدارد.

*آیا این ظرفیت را در پزشکیان و کابینه آینده اش مشاهده می کنید؟

پزشکیان و اطرافیان او،جدا از نیت هایشان،اهل تحولات بزرگ و ساختاری نیستند واگر هم بودند، مخالفان و دوست نماهای منافق ، نفوذی هاهزاررنگ و....نمی گذاشتند و نخواهندگذاشت که اتفاقی مبارک وملی ومردمی در حوزه های مختلف کشوروفرهنگ وهنررخ دهد.در واقع اگرقرارباشد،فرهنگ وهنرکشور متحول شود،این تحول باید دربخش های زیرساخت ها،ساختارها،مدیریت ،اجرا ومناسبات وتولید و ارائه اجرایی گردد که درشرایط کنونی این مهم به سرانجام نیکو نخواهد رسید.بدون تردید منافع داران وسنگ اندازان وکوتاه نظران و کاسبان و منحرفان وحاسدان، مانع تحقق آن خواهند بود.با این وجود،کابینه دولت پزشکیان بویژه وزیر فرهنگ و ارشاد آن چنانچه ازمتخصص های متعهد و وفادار به آرمان ها و ارزش های ملی و دینی و مردمی تشکیل شوند ودرانجام وظایف خودصادق وسالم ومومن و استوارباشند ورهنمودهای مقام معظم رهبری ونیازو فرهنگ مردم راآویزه گوش سازند وسفارش وتحمیل و تهدید برای سپردن میزها وصندلی ها وتریبون ها،دست های پزشکیان را نبندد و خود اوهم تسلیم فشارها نگردد و دلسوزان خردمندعرصه های هنروفرهنگ،به یاری او برخیزند،شاید اندکی ازمصایب ملی وفرهنگی کاسته شود.صدالبته اهالی هنروقلم ازپزشکیان،انتظار انقلاب ومعجزه ندارند،چون می دانند که در زمانه یکه تازی بی عدالتی،ناجوانمردی وسرمایه سالاری وشهرت وثروت طلبی وبسته بودن درهای فعالیت های سالم وسازنده فرهنگی به روی هنرمندان ومنقدان مستقل و رسانه ای های متعهد وبازبودن آن به روی کاسبان و بی هنران وقلم وهنرفروشان ،این امورشدنی نیست.با این وجود او و دوستان سلامتش، دست کم می توانند در گزینش و گماردن وزرا و معاونان و مدیران سالم وصادق و صالح وقطع ید برخی فاسدان و کاسبکاران فرهنگی و هنری، نقش تاثیرگذار ایفا کنند.همانگونه که شهید جمهوردربرخی امورموفق به انجام آن شد.درهرحال خانواده متفرق و فقر زده و زخم خورده هنر وفرهنگ ورسانه، امیدواراند،چنانچه حال خود وهنر وفرهنگ و زندگی شان ومملکت در دولت چهاردهم به علت محاصره وتهدید وفشاربه پزشکیان توسط جریان های سیاسی واقتصادی قدرت طلب و سهم خواه وبرخی کاسبان هنری ومافیای سینما و خیل مشکلات،خوب نمی شود،بدترازاین نشود.

*پزشکیان چه میراثی را در زمینه فرهنگی و هنری به ارث می برد؟

آنچه در دولت باعث نگرانی برای آینده سینمای کشور بود انحصارگرایی و جهت گیری است که تولید فیلم در کشور در پیش گرفته بود.سوال این بود که اگر قرار است بیشتر فیلم های تولید شده سینمای ایران در مسیر انحصارگرایی حرکت کند و فقط عده ای محدودی بتوانند فیلم بسازند بقیه هنرمندان کشور چه باید کنند؟ واقعیت این است که بسیاری از هنرمندان کشور به دلایل مختلف در سال های اخیر پشت در سینما مانده اند.بدون تردید اگر این افراد نیز می توانستند فیلم بسازند ما با سینمای غنی تر و پربارتری مواجه بودیم.در سال های اخیر فیلم های موسوم به ارزشی جلوه گری بیشتری داشت.به همین دلیل من معتقدم خطری که در شرایط کنونی سینمای کشور را تهدید می کند انحصارگری است که می تواند پیامدهای منفی برای سینمای کشور در آینده به وجود بیاورد. حرکتی که در زمینه تولید فیلم در کشور صورت گرفته کند است.سینمای ایران با توجه به ظرفیت های انسانی و محتوایی که دارد باید با سرعت بیشتر و دقیق تری در مسیر رشد و توسعه قرار داشته باشد.ما هنوز سینمای ملی در کشور نداریم و آنچه وجود دارد سینمای دولتی است.در دولت سیزدهم شعار مسئولان سینمایی تغییر ریل سینمای کشور بود.البته این ادعا در حد شعار باقی ماند و باعث کند شدن روند پیشرفت سینمای کشور شده است. به هر حال این شعار نیازمند تخصص و دانش و نیروی انسانی کارآمدتر است.مدیران سینما به دنبال این بودند که سینمای لیبرال را به سینمای مقاومت تبدیل کنند.این موضوع نیز باعث شده بسیاری از دستآوردهای سینما در سال های گذشته مغفول باقی بماند و بسیاری از شعارهایی که درباره تغییر ریل سینما داده می شود در عمل محقق نشود.