خط قرمزی در ارتباط ایران با اروپا وجود ندارد

به نظر می‌رسد پزشکیان از بعد عمومی رسانه موفق عمل کرده و توانسته پیام مثبتی از ایران به جهان مخابره کند که دولت وی در جهت حل مسائل و موضوعاتی همچون تحریم با حفظ سه اصلی اساسی که همواره در سیاست خارجه ایران وجود داشته آمده، آماده مذاکره است. اخیرا نیز وی در ارتباط با گسترش روابط دولتش با اروپا سخنانی را اعلام کرده که بر اساس آن می‌توان امید داشت که در آینده شاهد مذاکراتی بین ایران و اروپا در ارتباط با مسائل و چالش‌های مشترک دو طرف از جمله مسائلی مانند پرونده هسته‌ای باشیم. آرمان ملی برای بررسی نوع نگاه پزشکیان در ارتباط با جهان با علی بیگدلی، استاد دانشگاه و کارشناس روابط بین‌الملل به گفت‌وگو پرداخته است. وی معتقد است:«خط قرمزی در ارتباط ایران با اروپا وجود ندارد و بنده بارها اعلام کرده‌ام که ایران برای عبور از شرایط کنونی باید به دنبال توسعه روابط خود با اروپا باشد. اروپا همواره یک پایگاه ارتباطی سنتی برای ایران بوده و هر مقدار ایران از اروپا فاصله بگیرد ؛ تروئیکا به آمریکا نزدیک‌تر خواهد شد و این موضوع نفعی برای ایران ندارد. اروپا بعد از  خروج ترامپ از برجام تعهداتی نسبت به ایران داشت که برخی اختلافات موجب شد آنها نیز تعهدات خود را عملیاتی نکنند » در ادامه این گفت وگو را می‌خوانید.

*پزشکیان در سخنرانی‌های اخیر خود تلاش کرده به جهان پیامی ارسال کند که خواستار گفت‌وگو برای حل مسائل است، آیا او می‌تواند در این مسیر موفق عمل کند؟

واقعیت آن است که بر اساس نوع نگاهی که در ارتباط با سیاست‌های آمریکا در منطقه و نسبت به ایران وجود دارد. همواره در کشورمان در طول حدود 40 سال گذشته نگاه ضد آمریکایی حاکم بوده است. این اصل به اصلی اساسی در سیاست خارجه ایران تبدیل شده است و این موضوع باعث شده نگاه ایران به شرق در سیاست خارجه تقویت شود. از همان سال‌های اول انقلاب سفرهای مسئولین کشور به کوبا، کره، ونزوئلا و کشورهای دارای گرایش ضد آمریکایی بود. بعدها هم مشاهده کردیم که عدم استرداد شاه از آمریکا موجب شد برخی در ایران سفارت آمریکا  را تسخیر کنند و این مورد سیاست شرق‌گرایانه ایران را تشدید کرد زمان آقای خاتمی و روحانی تلاش شد که گسترش رابطه با غرب در دستور کار قرار گیرد و مشاهده کردیم که در 2015 برجام شکل گرفت اما 2018 ترامپ آن را لغو کرد و مجددا شاهد بودیم که بعد از این مرحله هم نگاه ایران به غرب و اروپا تیره شد و در حال حاضر نیز همین تیرگی وجود دارد و آقای پزشکیان فعلا باید در همین فضا کار کنند تا شرایط تغییر در سیاست خارجه ایجاد شود.

*فکر نمی‌کنید ترامپ و خروج او باعث شد که ایران دیگر اعتمادی به غربی‌ها نداشته باشد؟

 البته. اما این نکته را در نظر بگیرید که ترامپ اعلام کرده بود که تمام مشکل ما با ایران در برجام خلاصه نمی‌شود و باید با ایران گفت‌وگو کرد اما چون سیاست خارجه کشورمان یک مبنا اساسی دارد با او مذاکره نشد و ترامپ نیز از برجام خارج شد. در آن زمان هم جواد ظریف اعلام کرده بود که تنها در مورد هسته‌ای صحبت خواهد کرد.

*اکنون هم پزشکیان قائل به توسعه روابط با اروپاست در مورد رابطه با آمریکا خطوط قرمز روشنی وجود دارد. این خطوط قرمز در ارتباط با اروپا چگونه است؟

خط قرمزی در ارتباط ایران با اروپا وجود ندارد و بنده بارها اعلام کرده‌ام که ایران برای عبور از شرایط کنونی باید به دنبال توسعه روابط خود با اروپا باشد. اروپا همواره یک پایگاه ارتباطی سنتی برای ایران بوده و هر مقدار ایران از اروپا فاصله بگیرد ؛ تروئیکا به آمریکا نزدیک‌تر خواهد شد و این موضوع نفعی برای ایران ندارد. اروپا بعد از بیرون  خروج  ترامپ از برجام تعهداتی نسبت به ایران داشت که برخی اختلافات موجب شد آنها نیز تعهدات خود را عملیاتی نکنند.

*چرا رابطه ایران با اروپا با وجود اینکه آنها دائما می‌گفتند که به برجام پایند هستند  تیره شد؟

 مسائل مختلفی به وجود آمد که باعث آن اختلافات شد از جمله اینکه آنها توقع داشتند ایران سطح غنی سازی خود را افزایش ندهد اما ایران در برابر اقدام غیرحقوقی ترامپ تصمیم گرفته بود که هم بر تعداد سانتریفیوژهای خود بیفزاید و هم اینکه سطح غنی سازی خود را افزایش دهد. این موارد و حادثه اوکراین و برخی موارد دیگر باعث شد اروپا به آرامی در جبهه آمریکا قرار گیرد و در برابر ایران تلاش کرد به روسیه و چین نزدیک شود.

*در هر صورت شعارهایی از سوی پزشکیان اعلام شده و برخی نیز توقع دارند این شعارها در ارتباط با لغو تحریم‌ها عملیاتی شود آیا ممکن است زمینه عملیاتی نشدن این شعارها وجود داشته باشد؟

 واقعیت ان است که سیاست خارجه ایران یک سیاست ثابت است و البته رئیس‌جمهور می‌تواند بر آن اثر بگذار منتها باید بتواند زمینه‌های آن را فراهم کند. البته رئیس‌جمهور در ملاقات با کانون‌های تصمیم‌گیر در سیاست خارجه ناچار است انتظارات را کاهش دهد و بر روی ریل سیاست‌های عمومی کشور حرکت کند. پزشکیان هم چاره‌ای ندارد جز اینکه نظر خود را بدهد و درعرصه عملیاتی نیز در ارتباط با آن بکوشد اما اینکه تا چه اندازه موفق خواهد شد در این ارتباط به موفقیت‌هایی دست یابد بستگی به آن دارد که نهادهای تاثیر‌گذار اثر بگذارد.

*سیاست نظام همواره در عرصه سیاست خارجی ثابت بود اما خاتمی و روحانی توانستند به اروپا و بسیاری از کشورها بر اساس منافع ملی ارتباط بگیرند آیا با وجود این سیاست‌های ثابت پزشکیان هم می‌تواند بر نوع ارتباط ایران در سیاست خارجه اثر بگذارد؟

 اکنون البته ایران در شرایط مطلوب اقتصادی قرار ندارد و این احتمال هم وجود دارد که همین نفتی که اکنون می‌فروشیم را در صورت پیروزی ترامپ نتوانیم بفروشیم از این رو بعید نیست که همه ساختارهای تصمیم گیر احتمالا به دنبال این باشند که از فشارهای تحریم رهایی یابند. از سوی دیگر 50 درصد از مردم هم در انتخابات شرکت نکردند و این مورد احتمالا مورد توجه تصمیم گیران قرار خواهد گرفت. در چنین شرایطی بعید نیست که تصمیمی برای تغییر گرفته شود.

*چه چالش‌هایی در عرصه سیاست خارجه از نظر پزشکیان وجود دارد و احتمال می‌دهید وی به دنبال راه حل برای کدام یک باشد؟

 آقای پزشکیان بارها اعلام کرده است که 3 چالش در عرصه سیاست خارجی وجود دارد یکی برجام است. دیگری اف‌ای تی اف و آخری هم مساله تحریم‌های غیر برجامی است و ایران برای اینکه در معرض پیشرفت قرار بگیرد باید این سه مشکل توسط سیاستمدارانش حل و فصل کند. پزشکیان باید در این ارتباط تلاش کند و نهادهای تصمیم‌گیر را راضی نماید که به سمت حل این سه مساله حرکت کنند. در این صورت شاهد موفقیت‌هایی در دولت وی خواهیم بود.

*درگذشته و در دوران آقای رئیسی به دنبال گفت‌وگو‌های غیرمستقیم با آمریکا و توافقات نانوشته‌ای بودیم آیا می‌توان مشکلات را از این کانال حل کرد؟

 اگر قرار بود آن کانال دستاوردی برای ایران داشته باشد در همان زمان باید آثار آن را مشاهده می‌کردیم. بنابراین باید به صورت ریشه‌ای مسیر مذاکراتی با اروپایی‌ها را در نظر بگیریم تا سه مساله‌ای که اعلام شد حل یا تعدیل شود. زمانی که شبکه‌های جهانی بانکی به سمت و سوی ایران بسته شده نمی‌توان تقاضای سرمایه‌گذاری سایر کشورها را داشت. بنابراین بدون تصویب اف‌ای تی اف نمی‌توان مسائل اقتصادی کلان را حل کرد آقای پزشکیان در مناظره انتخاباتی خود اعلام کرد در شرایط کنونی و با وجود تحریم‌ها شاید بتوانیم ارتزاق کنیم اما اگر به دنبال توسعه هستیم باید مشکلات کشورمان با جهان خارج را رفع کنیم. واقعیت آن است که آن مسیر که در زمان دولت قبل در دستور کار بود به نتیجه نرسیده  است. باقری اخیرا اعلام کرده به دنبال مذاکره غیر مستقیم هستیم اما سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مذاکرات را رد کرده از این رو می‌توان گفت آن سیاست اکنون دیگر قابل پیگیری نیست و ایران باید از فرصت کنونی استفاده کند و نوع نگاه خود در ارتباط با کشورهای جهان را تغییر دهد. در این صورت است که می‌توان بر مشکلات فائق‌ آید.نیازی هم نیست که به دنبال گفت‌وگو با آمریکا باشیم قبل از هر کاری باید به دنبال اصلاح روابط خود با اروپا باشیم. اگر ایران بتواند با اتحادیه اروپا رابطه بهتری پیدا کند در نهایت این مورد بر نگاه آمریکا به ایران هم اثر می‌گذارد.