دانشگاهیان توسعه کشور

رسالت دانشگاهیان بسیار مهم و تاثیرگذار است البته ضرورت دارد که همگی نسبت به این رسالت مهم باور داشته باشیم. مسئولیت اجتماعی دانشگاهیان این است که پا به پای آموزش مباحث تخصصی، می‌بایست به تربیت و پرورش بینش و توسعه سواد اجتماعی و بصیرت سیاسی دانشجویان که مدیران آینده این مملکت خواهند بود اهتمام ورزیم و به آنها درس انسانیت، آزادگی، عشق به مردم، عشق به میهن، فهم درست پدیده‌ها، مطالبه‌گری، خویشتن‌داری، مسئولیت‌پذیری و پاسخگو بودن را یاد دهیم و به آنها چگونه اندیشیدن را بیاموزیم و نه اندیشه های مختلف را. به عنوان معلمی خدمتگزار علاقه مند هستم به این پرسش پاسخ دهم که یک معلم دانشگاه چگونه می‌تواند نقش فعالانه در پیشرفت و توسعه کشور خود داشته باشد؟ نخست، باید پذیرفت که پیشرفت و توسعه کشور در گام نخست امری درونزاست در عین حال می‌بایست از ظرفیت‌های بین‌المللی بهره‌مند شد. دوم، هر اقدامی اصلاحی چه از بالا به پایین و چه از پایین به بالا از طرف نخبگان علمی بدون بسترسازی و آماده کردن شرایط و افکار عمومی برای یک تغییر و تحول اساسی به احتمال زیاد بدون نتیجه خواهد ماند. سوم، شرط آماده‌سازی جامعه، افزایش آگاهی عمومی و با سواد شدن عموم مردم است که این اولین قدم برای مردم سالاری یا همان نهادینه کردن فرایندهای مردم سالاری و به دنبال آن پیشرفت و توسعه تدریجی در کشور است. به نظر می‌رسد هر انسان متفکر، اندیشمند و فرهیخته دانشگاهی جهت کمک به پیشرفت و توسعه کشور در کنار وظایف آموزشی و پژوهشی خود، می‌تواند: ترجیح منافع و مصالح کشور و اکثریت جامعه بر منافع و موقیعت فردی و اطرافیان خود. حمایت از سیاست‌های درست، نصحیت کارگزاران حکومت و انتقاد از سیاست‌های هزینه‌زا و غیرعلمی آنها به صورت صریح، شفاف، سازنده، منصفانه و به همراه ارائه راهکارهای علمی قابل انجام. حضور تمام وقت در محیط کار و کار شبانه‌روزی، امیدآفرینی و انگیزه بخشی به جوانان. آموزش شهروندان و جلب اعتماد آن‌ها و اقناع افکار عمومی در موارد مورد نیاز به عنوان مرجع علمی و بی طرف. نهادسازی و حضور در نهادهای مدنی و تشویق عموم مردم به حضور در نهادهای خصوصی غیردولتی برای دستیابی به یک جامعه مدنی قدرتمند. گفتمان‌سازی بین حاکمیت و جامعه و ترویج باور حل چالش ها جهت دستیابی به خواسته‌ها با گفت وگو و مذاکره. صبوری و خویشتن‌داری در برابر سختی‌ها و ناملایمت‌ها، باورپذیری تغییرات و اصلاحات تدریجی با ایستادگی و پافشاری به خواسته های عقلانی در دستیابی به اصلاح امورات جهت پیشرفت و توسعه همه جانبه و متوازن کشور. تلاش برای رفع موانع فرهنگ علمی و نهادینه شدن فرهنگ دانش بنیانی در تمامی موضوعات حکمرانی اعم از دانش، فناوری، آموزش، مدیریت، اقتصاد و سیاست. دانشگاهیان برای اینکه همچنان مرجع باشند و به عنوان الگوی موفق و خیرخواه همه در نظر گرفته شوند می‌بایست هر تغییری را از خود شروع کنند و موارد فوق را در رفتار و گفتار خود نهادینه کنند تا اعتماد مردم را جلب کنند. اعتماد اولین قدم برای همراهی و همکاری است و بدون اعتماد هر حرکتی با سوءظن همراه خواهد بود. عدم درک متقابل بین جامعه و سیاستگذار و اعمال سیاست‌های غیرکارشناسانه یک طرفه پیامدهای جبران‌ناپذیری به همراه خواهد داشت. دانشگاهیان باید در این شرایط حساس نقش تاریخی خود را به نحو احسن انجام دهند و اعتماد هر دو طرف را جلب کنند و از ناهمواری مسیر نهراسند و برای انجام یک کار بزرگ و تاریخی به صورت فعالانه ایفای نقش کنند. در پایان لازم می دانم به این نکته مهم تاکید کنم: به جای اینکه نیرو و انرژی خود را صرف تخریب و حذف همدیگر کنیم به ساختن و آباد کردن کشورمان تمرکز و همکاری کنیم، به جای اینکه از پای همدیگر بکشیم دست یکدیگر را برای همکاری و اتحاد بگیریم و به جلو حرکت کنیم و به جای اینکه دست روی دست بگذاریم و منتظر منجی برای برون رفت از چالش های اساسی کشور بمانیم باید تک تک ما منجی جامعه و کشورمان باشیم.

*علی حسین رضایان

رئیس دانشکده مهندسی علوم زیستی دانشگاه تهران