دولت جدید مذاکرات را آغاز کند

 مثلا توافق 25 ساله‌ای با چین داشتیم که در دولت آقای روحانی به تصویب رسیده بود اما با اینکه 3 سال و اندی از آن می‌گذرد هیچ اقدام موثری شاهد نبودیم که بر اساس توافقی که به عمل آمده و خیلی هم مهم بود و می‌توانست در توسعه کشور نقش داشته باشد حرکتی را ببینیم. حال برخی می‌گویند که تحریم بودیم اما شهردار تهران معتقد است که این حرف‌ها نیست و در سفری که انجام دادم 2 میلیون دلار قرارداد در رابطه با حمل و نقل (اتوبوس، خودرو، واگن و...) بسته است. این نشان می‌دهد که اگر فکر باشد و ابتکار باشد در تحریم هم البته نه چندان زیاد اما می‌توان کاری کرد. اما در نهایت آنچه ما در نتیجه کارنامه دیدیم خیلی موفقیت ملموسی نبود. البته در مورد همسایگان نیز کارهای مقطعی انجام شد. ایران 15 همسایه دارد که کارهای بزرگی می‌تواند با تک تک این همسایگان برنامه‌ریزی کرده و انجام دهد، اما این هم عملیاتی نشد. هر چند که یک تحرکات جزیی انجام شد. ایران با ترکیه همسایه است که سطح مبادلات افت کرد یا حتی با پاکستان که دارای 200 میلیون نفر جمعیت است نتوانستیم یک کار اساسی چند میلیاردی در زمینه صادرات، واردات انجام دهیم. البته نه اینکه بگوییم هیچ کاری در سیاست خارجی دولت سیزدهم انجام نشد. بالاخره توانستیم با وساطت چینی‌ها با عربستان رابطه را برقرار کنیم. اما دولت جدید باید کار و استراتژی خود را بر اساس نظام بین‌الملل و همسایگان ببندد. اولین کاری که باید صورت بگیرد مذاکرات جدی را با آمریکا و اروپا آغاز کند. دنیای دیپلماسی دنیای بده بستان است و بر اساس آن بتوانند توافقی را به سرانجام برسانند که تحریم‌ها برداشته شود و مساله FATF هم حل شود تا کشور خودش نه با واسطه‌ها و تنگی نفس بلکه مستقیم بتواند نفسی بکشد و با دنیا ارتباط داشته باشد و سیستم بانکی کشور کار کند و نفتش را به قیمت جهانی بفروشد و به قیمت جهانی وارد کند، واسطه‌ها و قاچاق حذف شود. لذا تا این مسائل حل نشود به نظر نمی‌رسد که بتوان خیلی کار بزرگی انجام داد. در ارتباط با همسایگان نیز به نظر می‌رسد که باید کارهای جدی را با تک‌تک همسایگان انجام دهیم. نمی‌توانیم فرمول خاصی برای 15 همسایه بنویسیم و همان را اجرا کنیم. هر کدام از این همسایگان ما ویژگی‌های خاصی دارند. مثلا در غرب ایران کشور عراق قرار دارد و در شرق پاکستان که با هر دو هم مناسبات تاریخی و فرهنگی داریم، اما آنچه که عراق می‌پسندد و ما می‌توانیم صادر کنیم اصلا نمی‌شود به پاکستان صادر کنیم. پاکستان خودش صادر کننده برخی میوه‌هاست و برخی درآمدهایش از این راه می‌آید. از طرفی عراق بر عکس است. پاکستان مصرف کننده انرژی و عراق صادر کننده انرژی است. لذا باید نشست و برای همه همسایگان برنامه‌ریزی و مشکلات را بررسی کرد و راهبرد خاصی را برقرار کرد و امتیاز داد و امتیاز گرفت. اینکه چه راه‌هایی را می‌توان در نظر گرفت؛ کالا در برابر کالا، کاهش تعرفه در برابر کاهش تعرفه، بخش خصوصی چگونه می‌تواند با تک تک این کشورها ارتباط برقرار کند. اینکه یک بخش خصوصی صرفا روی صادرات و بخش خصوصی دیگر روی واردات کار کند. لذا آن بخش که با عراق کار کند کمتر می‌تواند با پاکستان کار کند و آنکه می‌تواند با افغانستان کار کند کمتر می‌تواند فرضا با روسیه کار کند اینها همه باید در جزئیات کار علمی شود و از متخصصان استفاده شود تا کشور به تدریج بتواند نفس عمیق بکشد و تازه یک مدار توسعه ایجاد شود که در قبال آن سفره مردم رنگین شود و رضایت نسبی برقرار گردد.

*عبدالرضا فرجی‌راد

تحلیلگر مسائل بین‌الملل