خیلی نگرانیم!

امسال هم هنوز تابستان نرسیده آتش‌سوزی از جنگل‌ها لرستان و در نیمه سوم خرداد ماه شروع شد؛ آتشی که در سطح جنگل‌ها و مراتع استان رخ داده بود و توسط همیاران طبیعت، اطفا شد. روزهای آخر خرداد هم فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی خوزستان گفت: از ابتدای امسال تا کنون ۶۵ حریق در جنگل‌ها و مراتع استان رخ داده. دوم تیرماه هم منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان، اعلام کرد که 5/73هکتار جنگل و مرتع استان از ابتدای امسال تا ۲۲ خرداد دچار حریق شده بود در حالی‌که این آمار به شکل بسیار فزاینده‌ای در ۳۱ خرداد به حدود ۱۳۰۰ هکتار رسید. همان تاریخ، مدیرکل مدیریت بحران استانداری لرستان گفت: تلاش برای مهار آتش در مراتع مناطق تیلکش پلدختر و سرکن کوهدشت ادامه دارد و ۲ بالگرد باهدف اطفای حریق به منطقه اعزام شده است.

گرما، نگرانی، آتش و کمبود بالگرد

با شدت‌گرفتن گرما و افزایش آتش‌سوزی‌های موردی به‌ویژه در مناطق زاگرس‌نشین، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، نگرانی خود را از افزایش این قسم آتش‌سوزی‌ها اعلام کرده و از همکاری با وزارت دفاع برای تامین بالگردها خبر داده است.

کارشناسان محیط زیست و دوستداران طبیعت همواره کمبود و نبود تجهیزات و بالگرد را از دلایل طولانی‌شدن اطفای حریق جنگل‌های دانسته و می‌گویند اگر تجهیزات و بالگرد به اندازه کافی در دسترس بود در همان ساعات اولیه آتش‌سوزی خاموش می‌شد و گسترش نمی‌یافت.

محیط زیست می‌گوید بروز آتش‌سوزی در مناطق مختلف به‌ویژه نقاط صعب‌العبور یکی از دغدغه‌های سازمان اوست از این رو تامین بالگرد برای اطفای حریق یکی از الزامات چنین شرایطی است که در این راستا سازمان تعامل خوبی با وزارت دفاع کرده تا در صورت نیاز در کمترین زمان ممکن بالگرد را به منطقه حریق اعزام کنند.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در این باره به ایرنا، گفته است که امسال آتش سوزی در مناطق مختلف بسیار جدی است و آن‌ها مکاتبات مکرری را با نهادهای مرتبط انجام و تیم‌هایی را در استان‌ها تشکیل داده‌اند، آمادگی لازم در استان‌ها وجود دارد اما چون امسال رویش فصل بهار خیلی زیاد بود قطعا تعداد آتش‌سوزی‌ها افزایش خواهد داشت و به علت وجود علف با بروز رعد و برق هم آتش می‌گیرد و جاهایی که دسترسی راحت باشد و نیروها بتوانند سریع خودشان را به محل برسانند خیلی جای نگرانی ندارد چون با همگرایی که ایجاد شده و با رویکردی که در این چند سال در زمینه جلب مشارکت جوامع محلی در موضوع اطفای حریق اتفاق افتاده و همکاری خوبی که به ویژه در ۲ سال گذشته از مردم سراغ داریم، خیلی نگران نیستیم یعنی ممکن است تعداد آتش سوزی‌ها بیشتر باشد اما در مورد جاهایی که دسترسی راحت‌تر است همکاری مردم باعث می‌شود سطح آتش سوزی بالا نرود و سریع قابل اطفا شود.

به‌گفته حسن اکبری عمده نگرانی درباره جاهایی‌ است که دسترسی دشوار دارند و گفته: خیلی نگرانیم و احتمال می‌دهیم که در این مناطق سطح آتش‌سوزی‌ها افزایش یابد، البته این نگرانی در ارتفاعات صعب العبور بیشتر است؛ چون ممکن است اصلا امکان دسترسی به آن مناطق وجود نداشته باشد یا اینکه چندین ساعت مثلا بیش از پنج ساعت پیاده‌روی داشته باشد که در این فاصله هم گستره آتش افزایش می‌یابد و هم اینکه زمانی که نیروها بعد از این همه ساعت پیاده‌روی دیگر توانی برای خاموش کردن آتش ندارند، یعنی زمان طلایی اطفا حریق از دست می‌رود.

این مقام سازمان محیط زیست تاکید کرده است که در این‌گونه مواقع به بالگرد نیاز است اینکه بالگرد کار انتقال نیروها را انجام دهد یا با آب پاش در روند اطفای حریق سرعت ایجاد کند که متاسفانه در این زمینه نقص‌هایی وجود دارد، البته هماهنگی‌هایی انجام شده و مکاتباتی صورت گرفته است همچنین با وزارت کشور جلسه‌ای در این زمینه برگزار شد، دولت با جدیت پیگیر است اما امیدواریم که کوتاه شدن فرایند و بروکراسی برای تامین بالگرد اتفاق بیفتد در غیر اینصورت اگر فاصله زمانی که برای بالگرد درخواست می‌کنیم تا زمانی که می‌رسد همین‌طور طولانی باشد جای نگرانی دارد، چون هرچه از فاصله شروع آتش سوزی می‌گذرد گستره آن وسیع‌تر و خاموش کردن آن دشوارتر می‌شود، این نگرانی جدی وجود دارد ما هم تلاشمان را می‌کنیم که مشکلات خیلی حاد نباشد.

اکبری با بیان اینکه بالگرد را وزارت دفاع تامین می‌کند، توضیح داده است که وزارت دفاع یک رابط دارد که در زمان بروز آتش‌سوزی با آن رابط مکاتبه صورت می‌گیرد، البته آنها هم از لحاظ پشتیبانی مشکلات خودشان را دارند، تامین هزینه‌ها بالاست، ما هم سعی کردیم این مشکلات را پیگیری و مطالبه گری کنیم، برخی بالگردها نیاز به تعمیرات دارند که باید هزینه آنها تامین شود.

او اظهار امیدواری کرده که مساله تامین بالگرد برای اطفای حریق توسط وزارت دفاع به شکلی بتواند ساماندهی شود، قاعدتا سازمان برنامه و بودجه باید به کمک آنها برود، البته همکاری وزارت دفاع از بابت اینکه پاسخگوی ما باشند بسیار خوب بود، در ساعات مختلف با آنها تماس می‌گیریم همکاری می‌کنند اما یک سری مشکلاتی دارند که سازمان برنامه باید برای آنها مرتفع کند تا بتوانند به این وظیفه خطیر رسیدگی کنند ما هم به جدیت این مساله را پیگیری می‌کنیم.

چطور می‌توان مانع‌ سوختن جنگل‌ها در آتش شد؟

پدر بلوط ایران  که ۴۰ سال از عمرش را در زمینه آتش سوزی‌ها و راهکارهای پیشگیری و مقابله با آن فعالیت کرده‌، می‌گوید: پیشگیری مهم‌ترین و موثرترین راهکار در خصوص آتش سوزی‌ها است وگرنه زمانی‌ که آتش روشن می‌شود مجهزترین امکانات را هم داشته باشیم بخشی از طبیعت، درختان و مراتع از بین می‌رود.

مظفر افشار که به بهانه آتش‌سوزی‌های زاگرس و لرستان سوژه گفت‌وگوهای رسانه‌ای بوده، ایجاد آتش‌بر یکی از راهکارهای مناسب و بدون هزینه‌ای می‌داند که در مهار آتش‌سوزی‌ها تاثیر بسیار زیادی دارد که برای اجرای آن می‌توان از نیروهای بومی استفاده کرد. پدر بلوط ایران ادامه می‌دهد که آتش برها بهتر است در فصلی که گیاهان و علف‌ها هنوز سبز هستند ایجاد شود مثلا در استان لرستان بهتر است که اسفندماه صورت گیرد.

او تالکید می‌کند: عرض خط آتش بر باید حدود ۲ متر باشد تا اگر آتش از پایین سرایت کرد آن خطی که تراکتور ایجاد کرده آتش از آن عبور نکند و به سمت بالا زبانه بکشد.

به‌گفته افشار از طریق شوراهای روستاها می‌توان به موقع در پیشگیری از آتش سوزی‌ها اقدام کرد به شرطی که امکاناتی از قبیل کفش مخصوص و بنزین موتور آنها تامین شود، در مناطقی که مربوط به منابع طبیعی و محیط زیست است مثل سفید کوه لرستان می‌توان در هر روستایی به چند نفر از ساکنان موتور سوار روستاها تضمین داد که اگر این منطقه آتش سوزی رخ ندهد به شما حقوق پرداخت می‌شود.

او با تاکید بر اینکه افراد محلی را باید تشویق کرد، توضیح می‌دهد که بخشداری‌ها موثر هستند، در کنار جاده‌های خاکی برش‌ها و تیغ‌هایی باید انداخته شود زیرا در حاشیه راه‌ها برخی مواقع ته سیگاری باعث آتش سوزی مراتع و زمین‌های کشاورزی می‌شود.

او تاکید می‌کند: باید مسئولان ارشد استانی تلاش کنند و اعتباری اختصاص و هزینه شود زیرا با دست خالی نمی‌توان همه اقدامات را انجام داد، امروزه نیروهای مردمی و بومی باید دلگرم و حقوقی به آنها پرداخت شود تا با امیدواری و دلخوشی بیشتری مانع از آتش سوزی‌ها شوند.

پدر بلوط ایران می‌گوید: به کار گرفتن نیروهای بومی و محلی که نزدیکی با جنگل‌ها دارند نقش موثری دارد باید به مدت سه تا چهار ماه که اوج گرماست و خطر آتش سوزی وجود دارد حقوقی برای این افراد در نظر گرفته شود و با تامین وسایلی برای آنها در کنترل و پیشگیری از آتش سوزی‌ها بهره گرفت.

او با اشاره به اینکه قیمت هر درخت بلوط بالای ۵۰ ساله تا ۸۰ میلیارد ریال تخمین زده شده است، ادامه می‌‌دهد: درختی بلوطی که ۲ هزار سال قدمت دارد مشخص شده که چقدر می‌تواند اکسیژن ایجاد و در دفع سموم هوا نقش داشته باشد، در تامین آب‌های زیر زمینی موثر و چقدر مانع از فرسایش خاک می‌شود و بنا بر این موارد است که به صورت واقعی قیمت آن تعیین خواهد شد.

به‌گفته افشار وقتی درختان تنومند ما از بین بروند زیان‌های زیادی وارد می‌کند و ما باید به فکر آیندگان هم باشیم، تجربه من در طول سالیان زیاد نشان می‌دهد که هر جا که خط آتش بر ایجاد شده آتش سوزی رخ نداده است.

او با بیان اینکه لرستان دارای یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار جنگل و حدود یک میلیون هکتار مرتع است، می‌افزاید: حفاظت از این سرمایه نیروی عظیمی نیاز دارد که موثرین راه به همکاری گرفتن بخشداران و فرمانداری‌هاست و باید در هر روستایی که نزدیک جنگل است از نیروهای محلی کمک گرفته شود و آنها را با دریافت حقوق دلگرم کرد و کفش مورد نیاز و یا بنزین موتور افراد محلی تامین تا همکاری داشته باشند.

افشار با اشاره به اینکه زاگرس با یک هزار و ۳۰۰ کیلومتر طول و ۲۰۰ کیلومتر عرض ۱۱ استان را در خود جا داده است، یادآور می‌شود که زاگرس ۴۵ درصد آب شیرین کشور را تامین می‌کند که حدود ۷۰ درصد آن توسط جنگل‌های ما تامین می‌شود و اگر این جنگل‌ها را از دست بدهیم ۳۰ تا ۴۰ سال دیگر ما با بحران بی‌آبی شدید مواجه خواهیم شد.

او با تاکید بر اینکه پیشگیری مهم است، تصریح می‌کند: در عین حال نباید از نبود امکانات لازم غافل شد به عنوان مثال زمانی که آتش در بالای سفید کوه رخ می‌دهد در بهترین حالت چهار ساعت طول می‌کشد تا نیروها به بالای کوه برسند که در این مدت بخش عظیمی از منابع طبیعی و مراتع از بین می‌رود می‌شود ولی اگر بالگرد داشته باشیم با سرعت عمل بالاتری اقدام خواهد شد.