بهبود معیشت مردم با تحریم ممکن نمی شود

 این امر می تواند با ایجاد موافقت نامه های تجاری با سایر کشورها، ارتقای تجارت دوجانبه و افزایش همکاری های اقتصادی محقق شود. جذب سرمایه گذار خارجی، توسعه مبادلات تجاری، افزایش صادرات، رونق مذاکرات و تفاهم نامه های اقتصادی، ارتقای منافع اقتصادی کشور و .... از جمله شاخص هایی به شمار می آیند که در سایه دیپلماسی مطلوب صورت می گیرد. اما صاحبنظران بر این باور هستند، برخی از رایزنی ها و اقدامات جهت ارتقای سطح همکاری ها در سال های اخیر به دلیل تحریم نتیجه ای به همراه نداشته است، چرا که اکثر کشورها حتی کشورهای دوستی مانند چین و روسیه به دلیل واهمه از جرایم نقض تحریم های اعمال شده علیه ایران، از برقراری روابط تجاری – بازرگانی با کشور حتی با وجود ادعای روابط دوستانه و سیاسی خوب، سرباز می زنند . این امر به ویژه در خصوص الحاق ایران به سازمان های بریکس و شانگهای با وجود سروصدای زیاد محقق شدن، قابل مشاهده است. چرا که کشور چین به عنوان قدرتمندترین عضو این سازمان ها به طور شفاف اعلام کرد که با برقراری روابط تجاری – مالی با ایران منافع ملی خود را به خطر نمی افکند . از این رو به نظر می رسد رفع تحریم ها در دولت چهاردهم و تاکید نامزدهای ریاست جمهوری بر برقراری روابط مطلوب دیپلماتیک در حد استانداردهای بین المللی به منظور رفع تحریم ها می تواند راهگشای رفع چالش ها و مشکلات اقتصادی – معیشتی مردم و ... در کشور باشد . در رابطه با فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک گفت و گو کرده ایم. وی معتقد است:« بهبود روابط ایران با برخی از کشورهای منطقه پس از کشمکش های فراوان در سالیان اخیر نیز هر چند اقدامی مثبت تلقی می شود، اما آن هم نتوانست آورده ای در خصوص توسعه روابط تجاری یا تفاهم نامه های اقتصادی مطلوب برای ایران به همراه داشته باشد. توسعه همکاری با کشورهای دیگر بر اساس اصول بین المللی زمانی که در راستای توسعه منافع اقتصادی، سیاسی و ... باشد می تواند رابطه ای سالم و در جهت منافع کشور تلقی شود، بر این اساس توسعه روابط با کشورهای دیگر باید با انجام کارهای تحقیقاتی و کارشناسی و مبتنی بر آنچه در دنیای کنونی شکل می گیرد، انجام شود». این گفت وگو را در ادامه می خوانید.

• افزایش تورم، گرانی ها، وضعیت دشوار معیشتی مردم، کسادی بازار و ... از جمله رویکردهایی به شمار می آید که هر سال در مقایسه با سال قبل، دشوارتر می شود، به نظر شما حلقه مفقوده ای که باعث می شود باوجود تمام تلاش و اعلام آمار و ارقامی دولت ها که حکایت از رشد و توسعه دارد، همچنان وضعیت اقتصادی به مرحله ثبات نمی رسد، چیست؟

- رشد نیافتگی و محقق نشدن برنامه های اقتصادی در کشور گره کوری است که از طریق توسعه ارتباط با دیگر کشورهای منطقه و فراتر از آن گشوده می شود و قطعاً حذف تحریم ها در این میان نقش مهمی ایفا می کند، چرا که فقط داشتن ارتباط با دیگر کشورها کمکی به بهبود معاملات و مراودات تجاری – اقتصادی نمی کند، اگر تحریم ها حذف یا حداقل کمرنگ نشوند هر قدر هم با دیگر کشورها روابط گسترده ای داشته باشیم، نمی توانیم بهره ای از این ارتباطات در راستای توسعه اقتصادی ببریم، این امر نه تنها درباره کشورهای اروپایی و ... بلکه در باره کشورهای دوست و منطقه نیز صادق است، کشورهایی مانند چین، روسیه و حتی کشورهای منطقه حتی با وجود الحاق ایران به پیمان هایی چون؛ شانگهای، بریکس و ... به صورت شفاف اعلام کردند که منافع ملی خود را با برقراری روابط تجاری با ایران با وجود حضور این کشور در پیمان های مذکور به مخاطره نمی افکنند، چرا که هر لحظه امکان دارد مشمول جرایم نقض تحریم های علیه ایران قرار گیرند. بهبود روابط ایران با برخی از کشورهای منطقه پس از کشمکش های فراوان در سالیان اخیر نیز هر چند اقدامی مثبت تلقی می شود، اما آن هم نتوانست آورده ای در خصوص توسعه روابط تجاری یا تفاهم نامه های اقتصادی مطلوب برای ایران به همراه داشته باشد. توسعه همکاری با کشورهای دیگر بر اساس اصول بین المللی زمانی که در راستای توسعه منافع اقتصادی، سیاسی و ...باشد می تواند رابطه ای سالم و در جهت منافع کشور تلقی شود، بر این اساس توسعه روابط با کشورهای دیگر باید با انجام کارهای تحقیقاتی و کارشناسی و مبتنی بر آنچه در دنیای کنونی شکل می گیرد، انجام شود.

• مهمترین و اصلی ترین اقدامی که دولت باید در این راستا به منظور بهبود شرایط و حرکت در مسیر رشد و توسعه انجام دهد چیست و اصلی ترین اقدام دولت چهاردهم و هیات دولت در این راستا چه باید باشد؟

- مهمترین کاری که دولت ها برای بهبود شرایط اقتصادی، سیاسی و ... باید انجام دهند که البته دولت چهاردهم نیز باید مدنظر قرار دهد این است که در مسیری حرکت کند تا تحریم ها علیه ایران حذف شود و استراتژی های اتخاذ شده کشور ضمن حفظ ارزش ها و تفاهم ملی باید نه تنها به شکل شعاری بلکه واقعی در راستای توسعه همه جانبه کشور انجام شود. در شرایط کنونی رئیس جمهور آینده دیگر نمی تواند بگوید اقتصاد و توسعه و ثبات اقتصادی و معیشت مردم را بدون توجه به تحریم پیش می برم، چرا که پایه و اساس توسعه و رشد اقتصادی بر اساس تعاملات بین المللی شکل می گیرد و ترسیم چشم انداز مطلوب اقتصادی، اجتماعی هر کشور در سایه توسعه مناسب روابط دیپلماتیک مطلوب در حوزه های مختلف ایجاد می شود. علاوه بر این، رفع گرانی و بهبود سفره و معیشت مردم با تحریم ممکن نمی شود، چرا که باید با توجه به شواهد و واقعیات ها سیاست ها و برنامه ریزی های خود را انجام دهیم، و این واقعیات با خروج هر فرد از خانه و مراجعه به فروشگاه ها و مغازه ها و ... کاملاً قابل مشاهده است. در حال حاضر میزان تورم بیداد می کند. حال چگونه می توان گفت افزایش قیمت ها و خلاء کنترل و نظارت در بازار ناشی از تحریم ها نیست؟ قطعاً هر دولتی که روی کار باشد، تحریم ها، مانع از فعالیت بهینه و استفاده مطلوب از ظرفیت های موجود در حوزه انسانی، اقتصادی و ... می شود، به این علت اولین اقدام رئیس جمهور آینده بدون شعارزدگی باید به مسئله تحریم بپردازد. لذا باید به سمتی حرکت کنیم که با گذشت سال‌ها اعمال فشار و تحریم بر مردم، اوضاع به سمت ثبات پیش برود. البته نامزدهای انتخاباتی هم تفکرات متفاوتی دارند. به‌عنوان مثال طیفی وجود دارند که اگر در انتخابات ریاست‌جمهوری آتی پیروز شوند، مجدداً باب گفت‌وگوها را می‌گشایند و در مقابل اگر طیف دیگری پیروز شود احتمالا روابط جمهوری اسلامی ایران با اروپا بدتر از وضعیت کنونی خواهد شد و حتی ممکن است، مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا که براساس نظر مقامات وزارت خارجه کشورمان در جریان است، قطع شود که همین مساله می‌تواند بر اقتصاد به صورت مستقیم، تاثیر بگذارد. در این میان موضوع همسایگان و مساله حوزه پیرامونی ایران در سیاست خارجی هم باید مدنظر دولت آینده و حتی نامزدهای انتخاباتی قرار بگیرد اما این به خروجی انتخابات مربوط است و باید دید که چه شخصی از این کارزار انتخاباتی پیروز بیرون می‌آید. مساله همسایگان و حوزه پیرامونی اساساً یک پرونده دوطرفه است. در برهه‌ای امکان دارد که تهران بخواهد، روابطش را با یکی از همسایگان یا دولت‌های منطقه‌ای گسترش دهد که مثال عینی آن را هم می‌توان روابط ما با عربستان سعودی و ترمیم این مناسبات دانست. همین حالا بحث گفت‌وگو با بحرین و اردن برای بهبود روابط هم مطرح است. از سوی دیگر طرف مقابل هم ممکن است درخواست گسترش و بهبود روابط داشته باشد اما برای آنها مهم است که چه شخصی در تهران پیروز می‌شود و همین حالا انتخابات ایران را به دقت زیر نظر دارند.

رفع گرانی و بهبود سفره و معیشت مردم با تحریم ممکن نمی شود، چرا که باید با توجه به شواهد و واقعیات ها سیاست ها و برنامه ریزی های خود را انجام دهیم، و این واقعیات با خروج هر فرد از خانه و مراجعه به فروشگاه ها و مغازه ها و ... کاملاً قابل مشاهده است. در حال حاضر میزان تورم بیداد می کند

• پیش بینی شما از وضعیت اقتصادی کشور در صورت ماندگار شدن تحریم ها یا حتی افزایش آن در صورت برنده شدن ترامپ در انتخابات در کشور چیست ؟

- با توجه به شرایط اقتصادی مهمترین پارامتری که نامزدهای انتخابی باید به آن اشاره کنند، سیاست ها و موضع آنها درخصوص تحریم و تلاش برای رفع تحریم است، چرا که با وجود تحریم ها و مشکلاتی مانند کسری بودجه، نبود سرمایه گذاری، تورم فزاینده و ... نمی توانیم موفق به عملیاتی کردن طرح های حتی خوب برنامه ریزان درکشور شویم. از سوی دیگر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز در پیش است و بر اساس شواهد ترامپ از شرایط نسبتاً خوبی در این انتخابات بهره می جوید و احتمال پیروز وی زیاد است که در این صورت شرایط برای ایران دشوارتر از قبل خواهد شد. تحریم علیه نفت ایران طی چند سال اخیر به دلایل مختلف زیاد شدید و جدی اِعمال نمی شد و از این رو منابع ارزی کشور حاصل از این کانال افزایش یافت، اما قطعاً این امر در صورت پیروزی قریب به یقین او در انتخابات کاهش خواهد یافت و وی فروش نفت ایران را بیش از گذشته تحت کنترل و رصد قرار می دهد و موانع صادرات نفت را بدون هیچ واهمه ای کمبود نفت بیشتر می کند، چرا که به اعتقاد وی استخراج نفت شل باید افزایش یابد و به بازار عرضه شود و به این ترتیب مشکلات کمتری در این زمینه وجود دارد. افزایش قیمت دلار یکی از رویکردهای دائمی در سال های گذشته است که با تشدید تحریم ها همواره افزایش یافته و تاثیر مستقیمی بر اکثر حوزه های اقتصادی نیز داشته و باعث افزایش قیمت دلار و به آن دنبال گرانی ها شده است، پروسه ای که باعث نارضایتی مردم از عوامل ایجاد آن می شود. مردم طی سالیان گذشته نشان دادند که همپای دولت بسیاری از مشکلات را تحمل کرده اند اما فشارهای معیشتی به قدری زیاد شد که خارج از تحمل زندگی مردم به ویژه اقشار آسیب پذیر شد، از سوی دیگر افزایش مشکلات و چالش ها نیز تا حدی افزایش یافت که مانع از این گردید تا دولت قول و قرارها وتعهدات خود در حوزه های مختلف را عملیاتی کند و به این ترتیب اعتمادها کاهش یافت. بر اساس شواهد و آمار موجود نرخ تولید ناخالص ملی ایران تا چند سال گذشته بالاتر از ترکیه، عربستان و برخی دیگر از کشورهای منطقه بود، اما هم اکنون این شاخص به نصف مقدار قبلی رسیده است و این به معنای آن است که ظرفیت های اقتصادی کشور کمتر شده است. در پاسخ به دلیل وقوع چنین رویکردی باید گفت؛ دلیل اصلی این وضعیت تحریم و فشارها و مشکلات جانبی آن بوده است که حتی با دور زدن تحریم ها و فروش نفت با تخفیف به مشتریان ثابتی چون چین و ... نتوانستیم جایگاه اقتصادی خود را با سرمایه گذاری، رونق مبادلات تجاری، افزایش تولید و ... حفظ کنیم.

• آیا الحاق ایران به پیمان هایی چون شانگهای و بریکس توانسته در رونق اقتصادی کشور کمک کند و می توانیم امید به این داشته باشیم که با اتکا به چنین رویکردهایی در آینده نزدیک به مقابله با تحریم ها برویم؟

- مانور ایران درباره پیوست ایران به شانگهای، بریکس در گذشته و یا الحاق کشور به پیمان هایی مشابه در آینده، تا کنون کمکی به بهبود وضعیت اقتصادی ایران نداشته و ندارد، چرا که هم اکنون می بینیم که پس از گذشت چند سال به پیمان شانگهای و عضو گروه بریکس شدن و امید به دلارزدایی و ... هنوز هیچ تاثیری در وضعیت اقتصادی ایران با وجود تحریم ها نداشته است، درحقیقت شانگهای یک سازمان ضدتروریستی است که برای برخی از کشورها مانند هند، توانسته آورده ای داشته باشد اما برای ایران با وجود گذشت چند سال از پیوست به آنها و وجود کشورهای دوست ایران مانند چین و روسیه، هیچ انتفاعی برای ایران نداشته است و می توان گفت تنها دستاورد آن برای کشورهای دیگر در این پیمان ها مانند چین بوده است که توانسته اند نفت را با تخفیف همچنان از ایران بخرند، هرچند این رویه درباره کشور روسیه نیز صادق است و دو کشور چین و هند نیز نفت روسیه را با تخفیف می خرند اما روسیه توانسته است با مدیریت مطلوب در عرصه داخلی و خارجی تا حد زیادی تحریم های اعمال شده را مدیریت کند. اما قطعاً این پیمان ها دستاوردی برای ایران به همراه خود نیاورده است و حتی باید گفت بریکس در حال حاضر ارزش مبادلات تجاری بالغ بر 1500 میلیارد دلار با اروپا و آمریکا دارد و قطعاً از منافع خود به خاطر ایران گذشت نخواهند کرد. علاوه بر این کشورهند نیز در رابطه ای تنگاتنگ و مطلوب با آمریکا و غرب است و در راستای حفظ منافع ملی کشور خود مبادلات بازرگانی و تجاری و مالی خوبی در این عرصه دارد .