شورای حکام گره مذاکرات را کورتر کرد

این در حالی است که ایران اعلام کرده در چارچوب موافقت‌نامه پادمان جامع تاکنون با آژانس همکاری کاملی کرده است و تمام مواد و فعالیت‌های هسته‌ای ایران به طور کامل به آژانس اعلام گردیده و توسط آژانس راستی‌آزمایی شده است. در این قطعنامه پیشنهادی اروپایی‌ها همچنین ادعا شده که ایران تعهدات خود در زمینه پادمان‌های پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را نقض کرده است. ایران نیز در این‌باره اعلام کرده جمهوری اسلامی ایران به طور کامل به تعهدات خود از جمله موافقت‌نامه پادمان جامع پایبند بوده و تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا آژانس بتواند به طور مؤثر فعالیت‌های راستی‌آزمایی خود را در ایران انجام دهد.«آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی دلایل و پیامدهای صدور این قطعنامه با حسن بهشتی پور، تحلیل گر روابط بین الملل گفت وگو کرده که در ادامه می خوانید.

*شورای حکام آژانس بین المللی انرژی هسته ای به قطعنامه پیشنهادی آلمان ، انگلیس و فرانسه علیه ایران رأی مثبت داد.دلایل این تصمیم در شرایط کنونی چیست و چه پیامدهایی ممکن است به همراه داشته باشد؟

واقعیت این است که متن این قطعنامه بیش از آنکه تاثیری در تحولات آینده داشته باشد بیشتر یک مانور سیاسی از سوی کشورهای صاحب نفوذ در شورای حکام بود تا نشان دهند همچنان سیاست غلط گذشته را می خواهند ادامه دهند. سیاستی که در عمل در توافق اخیر ایران با گروسی مدیرکل آژانس اخلال به وجود خواهد آورد. ماه گذشته در جریان سفر گروسی به تهران دو طرف توافق کردند به تلاش های خود بر اساس توافق مبنایی اسفند 1401 ادامه دهند. اکنون شورای حکام با این رای در عمل به جای پشتیبانی از توافق گروسی با ایران در عمل پیام منفی برای طرف ایرانی ارسال کرد آن هم ایرانی که در شرایط برگزاری انتخابات جدید ریاست جمهوری است. اگر با دقت اسامی 35 کشور عضو شورای حکام را با هم مرور کنیم با در نظر گرفتن آنکه در اجلاس روز چهارشنبه بیست کشور به قطعنامه ضد ایران رای مثبت و 12 کشور رای ممتنع و تنها دو کشور روسیه و چین رای منفی دادند و یک کشور هم در رای گیری شرکت نکرد؛ می توان به نکات تحلیلی دقیق زیر برسیم.نخست اینکه کشورهایی آلمان ، فرانسه و انگلیس که خود پیشنهاد دهنده قطعنامه بودند به همراه متحدان ضد ایرانی آنها یعنی آمریکا ، استرالیا، کانادا، اوکراین و دیگر اعضای اتحادیه اروپا مانند دانمارک، هلند، فنلاند، بلغارستان و اسپانیا این 12 کشور انتظار می رفت که رای مثبت به قطعنامه بدهند اما هشت کشور دیگر کدام کشورها بودند؟ ژاپن و کره جنوبی بطور قطع به دلیل سیاست های همسو با آمریکا جزو همین کشورها بودند.دوم اینکه بین کشورهای همسایه ایران رای کشورهای ارمنستان ، ترکیه و قطر و عربستان بسیار اهمیت داشت. چرا این کشورها به قطعنامه رای مخالف ندادند؟ چرا سیاست ایران درمورد نزدیک شدن هر چه بیشتر روابط با همسایگان در این مورد پاسخ مثبت نداد؟ واقعا چرا ما حتی نتوانستیم همسایگان خود را قانع کنیم اقدام‌های ایران در صنعت هسته ای صرفا صلح آمیز است.

هر پنج کشور عضو بریکس در شورای حکام آژانس عضو هستند . با اینکه ایران سال گذشته رسما عضو گروه بریکس شد، اما از این میان فقط روسیه و چین رای منفی دادند به راستی چرا هند ، برزیل و آفریقای جنوبی مانند این دو کشور رای منفی به قطعنامه ندادند؟

*چرا این اتفاق رخ داد؟ این کشورها به چه دلیل به این قطعنامه رأی منفی ندادند؟

به جز این کشور ها و از بین گروه کشورهای اسلامی که ظاهرا روابط خوبی هم با ایران دارند کشورهای الجزایر، اندونزی، بنگلادش، بورکینافاسو رای منفی ندادند. واقعا نباید فکر کنیم چرا این کشورها هم در چنین موقعیت هایی از ایران حمایت نمی کنند؟ نکته دیگر اینکه هر پنج کشور عضو بریکس در شورای حکام آژانس عضو هستند . با اینکه ایران سال گذشته رسما عضو گروه بریکس شد، اما از این میان فقط روسیه و چین رای منفی دادند به راستی چرا هند ، برزیل و آفریقای جنوبی مانند این دو کشور رای منفی به قطعنامه ندادند؟ پس عضویت در چنین گروه هایی در کجا به کمک ایران می آید؟به غیر از کشورهایی که در قالب گروه‌های مختلف نام بردم آخرین مورد مربوط به کشورهای جنبش عدم تعهد است در قالب این گروه نیز انتظار می رفت کشورهایی نظیر اروگوئه ، پاراگوئه ، سنگاپور، کاستاریکا ، کنیا، نامیبیا به این قطعنامه رای منفی بدهند که بازهم بعضی رای مثبت و بعضی رای ممتنع دادند. اما کشوری که اصلا در رای گیری شرکت نکرد کدام کشور بود؟ خیلی تلاش کردم نام این کشور را در خبرها پیدا کنم متاسفانه موفق نشدم این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که شرکت نکردن در رای گیری در عرف سازمان های بین المللی نوعی مخالفت درجه دو محسوب می شود.

هرچه که بود باید اجازه نمی دادیم با صدور قطعنامه جدیدی سه صفحه دیگر در راستای تلاش برای پرونده سازی هسته ای علیه ایران می افزودند، از این جهت باید از وزارت امورخارجه و سازمان انرژی اتمی ایران گله‌مند بود که اقدام‌های موثر برای ممانعت از این سیاست که 22 سال است همه روابط خارجی ایران را تحت تاثیر منفی قرار داده است ، انجام ندادند.

*چرا در حالی که گروسی پس از سفر به تهران از وضعیت هسته ای ایران ابراز رضایت کرد و پس از آن نیز فعالیت های هسته ای ایران مثبت ارزیابی می شد چنین قطعنامه ای صادر شد؟

بله؛گزارش گروسی که چند روز پیش قرائت شد نشان می‌دهد ایران تمام چارچوب نظارتی آژانس در چارچوب پادمان را اجرا کرده و تخلفی در این زمینه گزارش نشده است.من فکر می کنم اروپا برای ایجاد فشار بیشتر بر ایران در جهت پاسخگویی به موضوعات باقی مانده بین ایران و آژانس درباره دو مکان این فضاسازی را انجام می‌دهد. متن قطعنامه به گونه‌ای است که خواهان نظارت بیشتر و نه ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت است، اما در هر صورت نکته مهم این است که هر نوع قطعنامه‌ای علیه ایران پرونده سازی است و نباید ساده با آن برخورد کنیم چرا که این‌ کشورها به واسطه این نوع قطعنامه‌ها مستندسازی می‌کنند و هر قطعنامه‌ای صادر شود علیه منافع ملی است.از سوی دیگر در ارتباط با صدور این قطعنامه بین آمریکا و اروپا اختلاف جدی وجود داشت. آمریکا به این دلیل مخالف صدور این قطعنامه بود که مذاکرات غیر مستقیمی با ایران دارد وبراساس این مذاکرات دو طرف پذیرفته‌اند که خواسته‌های هم را در عمل اجرا کنند. در نتیجه آمریکا نمی خواهد این روند را به هم بزند و قائل به این است که نباید قطعنامه‌ای صادر می شد چرا که موانع جدیدی در روند مذاکرات ایجاد می‌کند. به هر حال هدف اروپا ایجاد فشار سیاسی روی ایران است تا کشورمان را مجبور به پاسخ به موضوعات باقی مانده بین ایران و آژانس درباره دو مکان کرده و ایران به تعهدات برجامی‌اش برگردد. این در حالی است که ایران می‌گوید اول اروپا باید تعهدات خود را انجام دهد اما کشورهای اروپایی می خواهند تعهداتشان را انجام نداده و ایران را مجبور به انجام تعهدات کنند.

متن قطعنامه به گونه‌ای است که خواهان نظارت بیشتر و نه ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت است، اما در هر صورت نکته مهم این است که هر نوع قطعنامه‌ای علیه ایران پرونده سازی است و نباید ساده با آن برخورد کنیم چرا که این‌ کشورها به واسطه این نوع قطعنامه‌ها مستندسازی می‌کنند و هر قطعنامه‌ای صادر شود علیه منافع ملی است.از سوی دیگر در ارتباط با صدور این قطعنامه بین آمریکا و اروپا اختلاف جدی وجود داشت

*صدور این قطعنامه چه تغییراتی در روند مذاکرات ممکن است به وجود بیاورد؟

براساس اظهارات رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، توافقی بین ایران و آژانس به‌وجود آمده بود اما با حادثه‌ای که برای رئیس‌جمهوری و همراهانشان پیش آمد این توافق به حالت تعلیق درآمده است.با این وجود مذاکرات اعلام نشده یا به‌عبارتی محرمانه بین ایران و آمریکا در عمان وجود داشته است و طرف آمریکایی منتظر است تا نتایج آن مشخص شود. این در حالی است که کشورهای اروپایی علیه ایران قطعنامه صادر کردند. ایران در حال همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و گفت‌وگوها و کارهای مقدماتی‌ای را هم شروع کرده‌اند. این در حالی است که در شرایط کنونی صدور قطعنامه جدید جز اینکه گره را کورتر کند نتیجه دیگری در برندارد. ایران همکاری‌های خود را با آژانس ادامه می‌دهد و نکته این است که نظارت‌های آژانس هم متوقف نشده است. حتی در آن دوران که تهدیدهای اسرائیل علیه ایران وجود داشت، گروسی اعلام کرد ناظران ما همچنان در تهران هستند. بنابراین نظارت آژانس کمافی‌السابق ادامه دارد و جایی برای نگرانی در این زمینه نیست. توافقی نانوشته بین ایران و آمریکا به‌صورت غیرمستقیم به‌دست آمده و چون تروئیکای اروپا خارج از این توافق بوده، در حال فشار آوردن هستند که آنها هم مشارکت داده شوند و نقش‌آفرینی کنند. چون مشکل و طرف اصلی ما آمریکاست و ما باید مشکلات‌مان را با طرف آمریکایی حل کنیم و اگر در این راستا موفق شویم، تروئیکای اروپا در این زمینه آنقدر قدرت مانور ندارند که بتوانند کارشکنی کنند و با صدور قطعنامه علیه ایران اقداماتی را انجام بدهند. اما به‌نظرم ایران می‌تواند همزمان گفت‌وگوهایش را با تروئیکا هم شروع کند و از طریق سفیر ایران در وین رایزنی‌هایی با آنها داشته باشد و آنها را متقاعد کند که فعلا در این شرایط انتقالی بهتر است دولت جدید در ایران روی کار بیاید تا پس از آن بتوان درباره آینده تصمیم گیری کرد. در مورد اینکه آیا اختلاف آمریکا و تروئیکا بر سر صدور قطعنامه به انتخابات آمریکا برمی‌گردد، باید بگویم که سیاست خارجی در توازن‌بخشی انتخابات آمریکا نقش اندکی دارد. مردم آمریکا بیشتر در مسائل داخلی مشکل دارند، ازجمله درگیری‌های بین ترامپ و بایدن، سیاست‌های اقتصادی و… و مسائل بین‌المللی کمتر بر رأی آمریکایی‌ها تأثیر دارد. دغدغه آمریکا الان این است که بتواند بحران غزه و منطقه را مدیریت کند.