اروپا به دنبال اعمال فشار علیه ایران
چندی پیش قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام علیه کشورمان صادر شد و روز گذشته نیز تروئیکای اروپایی طی نامه‌ای به شورای امنیت ایران را به نقض برجام و عدم انجام وظایف خود متهم کردند؛ اما نه در قطعنامه و نه در نامه 3 کشور اروپایی هیچ اشاره‌ای به اینکه شورای امنیت راجع به مساله ایران تصمیم‌گیری کند، نشده است و تنها اشاره‌ای که وجود داشته این بوده که قطعنامه 2231 در اکتبر سال آینده یعنی سال 2025 خاتمه پیدا می‌کند و بدین مفهوم است که چون برجام هنوز احیا نشده است این قطعنامه نیز اجرا نشده و به طور غیر مستقیم باید شورای امنیت تصمیم بگیرد و تحریم‌هایی که در آن 6 قطعنامه تحریمی لغو شده بود را برگرداند.
این نامه و قطعنامه می‌تواند مقدماتی باشد برای اینکه اتحادیه اروپا در گام‌های بعد تا یک سال آینده قبل از پایان ده سال قطعنامه 2231 بتواند مکانیسم ماشه را فعال کند. این مفهوم که ایران تعهدات خود را نقض کرده و اختلافات بر سر این موضوع حل نشده بدین معناست که اگر قرار باشد که مکانیسم ماشه فعال شود یا برجام احیا شود نیازمند این است که یک قطعنامه جدید از سوی شورای امنیت به نفع یا علیه توافق هسته‌ای ایران صادر شود. البته در هر صورت این قطعنامه به تصویب نخواهد رسید چرا که اگر به نفع باشد آمریکا و اروپا آن را وتو می‌کنند و اگر علیه باشد هم به احتمال فراوان چین و روسیه آن را وتو خواهند کرد. لذا عملا بدین مفهوم خواهد بود که قطعنامه 2231 باطل می‌شود و قطعنامه‌های قبلی فعال می‌شود. البته این تصمیمی سیاسی است و همچنان فرصت وجود دارد که آیا اروپا و آمریکا به این نتیجه برسند که بدون همکاری یا اجماع با دو قدرت دیگر دارای حق وتو یعنی چین و روسیه وارد چنین فضایی شوند یا اینکه با نوعی تعامل شرایط را پیش ببرند. الان به نظر می‌رسد که همه طرف‌ها منتظر چند مساله هستند. نخست اینکه آیا در این فاصله سیاست‌های ایران در پی انتخابات جدید تغییر خواهد کرد یا تغییری نمی‌کند؛ دوم اینکه ؛ بعد از انتخابات آمریکا چه اتفاقاتی خواهد افتاد و آیا ترامپ روی کار خواهد آمد یا دولت بایدن باقی می‌ماند و آیا اگر دولت بایدن باقی بماند علاقه‌مند است که برجام را از نو زمان بندی و احیا کند یا توافق جدیدی انجام دهد و سوم اینکه؛ جنگ غزه و جنگ اوکراین چگونه پایان پیدا کند. اینها مسائلی است که باید دید تا یک سال آینده وضعیت و سرنوشت‌شان به کجا خواهد انجامید. از سوی دیگر در خصوص نحوه برخورد آژانس با ایران باید اذعان داشت به دلیل اینکه خواسته‌ها و توافقاتی که داشته به نتیجه نرسیده و هم اینکه آژانس اگر چه کار کارشناسی می‌کند، اما طبیعتا تحت نظر شورای امنیت، اعضای دائم و خصوصا آمریکا و اروپایی‌ها عمل می‌کند و اینگونه نیست که آژانس کاملا مستقلانه تصمیم بگیرد. بنابراین گزارش آژانس جدای از اینکه یک گزارش کارشناسی است که با ایران به توافق نرسیده شدت و ضعف و طرحش در شرایط زمانی و مکانی بسته به شرایطی است که اروپا و آمریکا دارند لذا چون سیاست‌های اروپا رادیکال‌تر و نسبت به آمریکا تندتر شده و اروپا نگران جنگ اوکراین است که مبادا روسیه پیروز شود و دستاوردهای بیشتری داشته باشد و ایران در کنار روسیه قرار گیرد از تمام ابزارهای خود برای اعمال فشار به ایران و روسیه استفاده خواهد کرد.
*قاسم محبعلی
تحلیلگر مسائل بین‌الملل
ارسال نظر