حماسه حضور در بدرقه یار خراسانی

چه اینکه نمود این اندوه را می‌توان در تشییع پیکرهای شهدا در شهرهای مختلف مشاهده کرد. اما حضور تاریخی مردم در شهرهای مختلف به خصوص شهرهای تهران، مشهد، تبریز، زنجان، نجف آباد و مراغه که آمده بودند با شهدای خود وداع کنند از صحنه‌هایی بود که نه تنها رسانه‌های داخلی که خارجی‌ها هم نتوانستند از دیدن آن چشم پوشی کنند و متعجب از این سیل جمعیت حضور مردم را گزارش کردند. پیکر شهدا در چند منزل توقف و تشییع شد و در نهایت در زادگاه‌های خودشان به خاک سپرده شد.

* اولین منزل؛ تبریز

پس از انتقال پیکر شهدا از محل حادثه به سپاه عاشورای استان تبریز صبح سه‌شنبه تبریز نخستین منزلی بود که مردمش با رئیس‌جمهور شهید و سایر همراهان وداع می‌کردند. وداع باشکوهی که از محل میدان شهدا تا مصلای تبریز ادامه یافت. خیل انبوه مردمی که برای شهدای خدمت آمده بودند به حدی بود که در قاب تصاویر هم جا نمی‌گرفت و مردم تبریز برای آخرین بار وداعی تاریخی با رئیس‌جمهور، وزیر خارجه، امام جمعه و استاندار شهیدشان و همچنین کادر پرواز داشتند؛ وداعی که نه تنها رسانه‌های داخل که رسانه‌های بین‌المللی را نیز متحیر از این همه عشق و محبت کرده بود. تبریزی‌ها با حضور گسترده خود نشان دادند که قدردان زحمات شهدای خود هستند و حضور در آیین تشییع کمترین کاری بود که می‌توانستند در قبال این شهدا انجام دهند. در ادامه کاروان پیکر شهدای خدمت پس از تشییع مردم ولایی آذربایجان  راهی پایتخت شد.

* از مهرآباد تا قم

پس از تشییع پیکر شهدا در تبریز؛ بعد از ظهر سه‌شنبه اول خردادماه پیکر شهید آیت‌ا... سید ابراهیم رئیسی و همراهان شهیدش(شهدای خدمت) جهت انتقال به قم وارد فرودگاه مهرآباد تهران شد. در همین راستا همزمان با ورود پیکر این شهدا به فرودگاه مهرآباد محمد مخبر سرپرست قوه مجریه و آیت‌ا... محسن قمی معاون ارتباطات دفتر مقام معظم رهبری به استقبال پیکر این شهدا رفتند و با نواخته شدن سرود ملی کشورمان و ادای احترام اعضای دولت و مسئولان کشوری و لشکری حاضر در مهرآباد به این شهدا، پیکر رئیس‌جمهور فقید کشورمان و همراهانش با مارش نظامی  روی شانه‌های دژبان ارتش جهت انتقال به خودروهای در نظر گرفته شده برای انتقال به قم و طواف در حرم حضرت معصومه (س)تشییع شد. در ادامه عصر روز سه شنبه پیکرهای مطهر پس از آنکه وارد شهر مقدس قم شدند به سمت حرم مطهر حضرت معصومه (س) انتقال یافتند و از سمت مدرسه مبارکه فیضیه این مدرسه‌ای که روزگاری آیت‌ا... رئیسی این عالم مجاهد برای تحصیل در آن رفت و آمد می‌کرد به سمت حرم مطهر بانوی بزرگ اسلام کریمه اهل بیت علیهم السلام راهی شدند. پیکرهای مطهر شهدا در صحن مدرسه فیضیه قم مورد استقبال شماری از علما و اساتید حوزه علمیه و شخصیت‌های حوزوی قرار گرفتند و در ادامه به سمت حرم بانوی کرامت انتقال داده شدند. در صحن امام هادی علیه‌السلام پیکرهای مطهر شهدای خدمت در حالی که خادمان حرم شمعدان در دست داشته و با گل به استقبال شهدا آمده بودند تا ضریح مطهر حضرت معصومه (س) آنان را بدرقه کردند. آخرین زیارت آیت‌ا... رئیسی و شهدای راه خدمت در حرم بانوی کرامت انجام شد و خادمان حرم پیکرهای مطهر را به ضریح اخت الرضا علیه‌السلام متبرک کردند. در مسیر خروج از حرم مطهر در مدرسه فیضیه آیت‌ا... سبحانی از مراجع تقلید شیعه در حالی که تازه برای وداع وارد مدرسه شده بود منصوری معاون اجرایی رئیس‌جمهور دستور داد تا پیکر مطهر شهید را نگه دارند تا این مرجع تقلید برای قرائت فاتحه و وداع بر سر پیکر این خادم ملت حضور یابد. پس از آن شهدای راه خدمت به سمت بلوار پیامبر اعظم انتقال داده شدند تا تشییع رئیس‌جمهور شهید و همراهانش از این بلوار ۸ کیلومتری تا مسجد مقدس جمکران آغاز شود. جمعیت از ابتدای بلوار پیامبر اعظم لبریز بود و خودروی حامل پیکرهای مطهر شهدا به سختی توانست به مسیر اصلی بلوار راه یابد. جمعیت با مشاهده پیکرهای مطهر رئیس‌جمهور شهید و همراهانش خود را به سمت خودرو رساندند و فریادها یا حسین (ع)و یا زهرا (س) در فضا طنین انداز بود. از مردم قم چنین استقبال و تشییع باشکوهی در بدرقه شهید حاج قاسم سلیمانی و فرماندهان جبهه مقاومت در همین بلوار پیامبر اعظم در سال 98به یادگار مانده و این تشییع بی‌نظیر و با شکوه نیز نشان از عمق ارادت ملت به خادمان واقعی خود به خصوص خادم‌الرضا علیه‌السلام است. در طول مسیر بلوار پیامبر اعظم ایستگاه‌های صلواتی و موکب‌های برپا بود و با آب و شربت از تشییع‌کنندگانی که از ساعت‌ها قبل برای آخرین دیدار با آیت‌ا... رئیسی در بلوار پیامبر اعظم تجمع کرده بودند پذیرایی می‌شد.

تهران؛ منزلگاه سوم

پس از تشییع پیکر شهدای خدمت در قم شامگاه سه شنبه پیکرها از قم به تهران باز گردانده شد تا در مصلای تهران مردم وداع‌های آخر خود را با شهدای خدمت انجام دهند و انبوه جمعیت در مصلی حاکی از علاقه ملت به شهدای خدمت بود. در همین راستا صبح چهارشنبه پیکر شهدا به دانشگاه تهران انتقال داده شد و مقام معظم رهبری بر پیکر شهدا اقامه نماز کرد. در پایان اقامه نماز بر پیکر این شهدا مقام معظم رهبری با در آغوش کشیدن فرزندان شهدا آنها را مورد تفقد قرار دادند. پس از اقامه نماز توسط رهبری، پیکر رئیس‌جمهور فقید کشورمان و همراهان جهت انتقال به مشهد و خاکسپاری در حرم رضوی در میان خیل انبوه عزاداران به سمت میدان آزادی تشییع شد. علاوه بر شخصیت‌های لشکری و کشوری ایران، اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس، شیخ نعیم قاسم معاون دبیرکل حزب‌ا... لبنان، اسامه حمدان عضو دفتر سیاسی حماس، و برخی از نمایندگان و شخصیت‌های بین‌المللی مقاومت اسلامی نیز در مراسم اقامه نماز و تشییع در دانشگاه تهران حضور یافتند. اقشار مختلف مردم با حضور در دانشگاه و پس از تکمیل ظرفیت آن، در خیابان‌های اطراف و منتهی به محل برگزاری مراسم به سوی میدان انقلاب و خیابان آزادی حرکت کردند. بخشی از مردم، پوستر رئیس‌جمهورِ شهید و شهید حاج قاسم سلیمانی را در دست داشتند و در فراق خدمتگزاران‌شان می‌گریستند. در این مراسم گروه‌هایی از مردم در قالب دسته‌های سینه‌زنی به اقامه‌ عزا در وداع با شهدای خدمت پرداختند. چهارشنبه خیابان انقلاب و آزادی یکی از بی‌نظیرترین جمعیت‌ها در مراسم تشییع را به خود دید و در دورترین فاصله شهدا نیز خیل عظیم و انبوه مردم دیده می‌شد و حتی بعد از اینکه پیکرهای مطهر به نزدیکی میدان آزادی رسید، باز هم مردم در خیابان‌ها حضور داشتند. در ساعت حوالی 14، پیکر مطهر شهدای خدمت پس از حدود 5 ساعت تشییع در میان خیل عظیم جمعیت داغدار، به میدان آزادی رسید.

*ادای احترام سران کشورها به رئیس‌جمهور شهید

پس از تشییع پیکر شهدای خدمت در تهران پیکر شهدا به محل اجلاس سران منتقل شد تا مقامات کشورهایی که وارد تهران شده بودند در مراسمی رسمی به پیکر رئیس‌جمهور شهید و همراهان ادای احترام کنند. در این راستا 68 تن از سران، مقامات ارشد کشورها و سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در این مراسم که عصر دوم خرداد 1403برگزار شد حاضر شدند. امیر قطر، رهبر ملی ترکمنستان، روسای جمهور تونس، سوریه و تاجیکستان، نخست وزیران عراق، پاکستان، ارمنستان، آذربایجان و سوریه، روسای مجالس لبنان، الجزایر، قزاقستان، مالی، اتیوپی، دومای روسیه و روسای مجلس قانون‌گذاری و مجلس عالی ازبکستان، معاونین روسای جمهور ترکیه و هند و معاونین نخست وزیران قرقیزستان، ارمنستان، چین، افغانستان و صربستان از جمله مقامات ارشدی هستند که با حضور در محل سالن اجلاس سران تهران و عرض تسلیت به سرپرست ریاست جمهوری، به مقام شهید دکتر سید ابراهیم رئیسی و یاران شهیدش ادای احترام کردند. همچنین وزرای امور خارجه لبنان، مصر، تونس، عربستان سعودی، کویت، ازبکستان، تاجیکستان، بلاروس، ارمنستان، آذربایجان، سریلانکا، افغانستان، پاکستان، ونزوئلا و ترکیه، وزیر مشاور در امور نخست وزیری اردن، وزیر مدیریت منطقه‌ای و زیرساخت ارمنستان، وزیر کشاورزی و امنیت غذایی مالزی، وزیر امور مجاهدان الجزایر، وزیر مشاور در امور توسعه روستایی سریلانکا، وزیر بازرگانی پاکستان، وزیر کشور پاکستان، وزیر اطلاع‌رسانی و تبلیغات پاکستان، وزیر فرهنگ و میراث ملی پاکستان، عضو کابینه صربستان، وزیر مشاور ریاست جمهوری نیکاراگوئه، وزیر شهرسازی دولت‌های محلی و خدمات عمومی مالدیو به عنوان فرستاده ویژه رئیس‌جمهور، وزیر اوقاف و امور دینی عمان به عنوان فرستاده ویژه سلطان، وزیر مشاور صربستان و وزیر مشاور امارات نیز از دیگر مقامات خارجی حاضر در این مراسم بودند که به مقام والای رئیس‌جمهور شهید کشورمان ادای احترام کردند. نایب‌رئیس مجلس اعلای شیعیان لبنان، 3 نفر از نمایندگان پارلمان آذربایجان، 2 نفر از نمایندگان پارلمان ترکیه از حزب سعادت، رئیس ، دبیرکل سازمان همکاری شانگهای و دبیرکل کنفرانس تعامل و اعتمادسازی در آسیا (سیکا)، رئیس حکومت اقلیم کردستان عراق، سخنگو و رئیس هیأت مذاکره کننده دولت نجات ملی یمن و فرستاده ویژه سنگاپور نیز ضمن عرض تسلیت به سرپرست ریاست جمهوری، به مقام شهید دکتر رئیسی و همراهانش ادای احترام کرده و یاد آنان را گرامی داشتند. بسیاری دیگر از سران کشورها نیز به صورت تلفنی یا پیام کتبی مراتب تسلیت خود را به مقامات کشورمان اعلام کردند.

منزلگاه چهارم؛ 5 استان

پس از تشییع پیکر شهدا در تهران پیکرها به شهرهای مختلف برای خاکسپاری فرستاده شد. پیکر رئیس‌جمهور شهید، استاندار شهید و محافظ شهید رئیس‌جمهور به مشهد منتقل شد؛ پیکر حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه شهید در تهران ماند و برای تشییع به شهرری رفت؛ پیکر آیت‌ا... آل هاشم امام جمعه شهید به تبریز و پیکر شهدای کادر پرواز نیز به نجف آباد، زنجان و گلستان منتقل شد. روز پنج شنبه سوم خرداد پیکر شهدای خدمت به طور همزمان در 5 استان تشییع شد. پیکر شهید امیرعبداللهیان ابتدا با حضور مقامات ادوار وزارت امور خارجه در میدان مشق تشییع و سپس با حضور جمع کثیری از مردم شهر ری و حضور چهره‌های سر‌شناس از جمله دیپلمات‌ها و وزرای سابق خارجه کشور تشییع و در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی به خاک سپرده شد. همزمان با این تشییع، آئین تشییع پیکرهای شهدای کادر پرواز امیر سرتیپ دوم خلبان سید طاهر مصطفوی خلبان اصلی پرواز، امیر سرتیپ دوم خلبان محسن دریانوش کمک خلبان پرواز و سرهنگ دوم فنی بهروز قدیمی در زنجان، نجف آباد و گلستان برگزار شد و مردم این استان‌ها و شهرها با حضور کم نظیر شهدای خود را تشییع و به خاک سپردند. همزمان پیکر آیت ا... شهید آل هاشم با شور خاصی در تبریز تشییع گردید و مردم دوستدار امام جمعه شهید همه آمدند تا برای آخرین بار با امام جمعه مردمی خود وداع کنند. در نهایت نیز پس از تشییع پیکر آیت‌ا... آل هاشم امام جمعه تبریز و نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی پیکر وی در گلزار شهدای تبریز به خاک سپرده شد. پیکر رئیس‌جمهور شهید آیت‌ا... رئیسی به بیرجند منتقل شد تا مردم این شهر نیز با رئیس‌جمهور و نماینده خود در مجلس خبرگان رهبری وداع کنند. مردم بیرجند با حضور چشمگیر خود علاقه خود به رئیس‌جمهور شهیدشان را نشان دادند. سپس پیکر رئیس‌جمهور شهید همراه با شهید مالک رحمتی استاندار آذربایجان و شهید سید مهدی موسوی محافظ رئیس‌جمهور به مشهد رفت تا خادم الرضا در جوار بارگاه امام هشتم شیعیان آرام گیرد. در همین راستا پس از ورود پیکرها به فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد پیکرها به سمت خیابان امام رضا رفت اما به جهت ازدحام بالای جمعیت این اتفاق ساعت‌ها به طول انجامید. مردم زودتر از ساعت اعلام ‌شده خود را به میعادگاه آخرین وداع رسانده بودند و مشکی‌پوش، عکس رئیس‌جمهور خود را در دست گرفته‌اند و سوگواری می‌کردند؛ رئیس‌جمهوری که در حین خدمت به ملتش آسمانی شد و به همراه ۷ همراه خود، به جمع شهدای خدمت پیوست. همچنین از دو روز پیش از تشییع تدارکات آماده‌سازی مزار رئیس‌جمهور فقید در رواق دارالسلام حرم مطهر رضوی(ع) انجام شد و آنطور که از گفته‌های مسئولین آستان قدس مشخص بود، شهید جمهور از سال‌ها پیش وصیت کرده بود پس از درگذشتش در این رواق و در کنار مزار شهید هاشمی‌نژاد و نقطه‌ای که بین مشهدی‌ها به پایین‌پای حضرت معروف است، به خاک سپرده شود. جمعیت به حدی بود که کل صحن پیامبر اعظم حرم پر شد و دیگر جای ورود نبود و در نهایت پس از مدت‌ها انتظار در عصر پنج‌شنبه پیکرها به حرم امام رضا (ع) رسید تا خادم الرضا مجاور امام رئوف شود. مراسم عزاداری نیز که از ساعت‌ها قبل در حرم برقرار بود با ورود پیکرها بیشتر شد. در این مراسم محمد مخبر سرپرست ریاست‌جمهوری، سردار سلامی، سردار قاآنی، آیت‌ا... علم‌الهدی و حجت‌الاسلام مروی نیز در مراسم تشییع پیکر رئیس‌جمهور در حرم مطهر حضور داشتند. سپس پیکر شهدا بر دوش خادمان قرار گرفت و در حرم مطهر و دور ضریح نورانی امام رضا(ع) طواف داده شد. در نهایت پیکر شهید آیت‌ا... سیدابراهیم رئیسی حدود ساعت ۱۹: ۳۰ دقیقه همگام با اذان مغرب و عشاء در سومین شب از خردادماه ۱۴۰۳ هجری شمسی در آرامگاه ابدی خود در جوار مضجع شریف حضرت رضا(ع) آرام گرفت. در همین راستا پیکر شهید مالک رحمتی پس از طواف در بارگاه امام هشتم به زادگاهش مراغه منتقل و روز گذشته با حضور مقامات لشکری و کشوری تشییع با شکوهی برگزار گردید و در نهایت این شهید والامقام نیز در گلزار شهدای این شهر به خاک سپرده شد. پیکر شهید موسوی پاسدار محافظ رئیس‌جمهور شهید نیز روز گذشته در آئین تشییعی باشکوه با حضور مقامات مختلف و فرماندهان نظامی از جمله فرمانده کل سپاه پاسداران در حرم حضرت عبدالعظیم به خاک سپرده شد.

* پیام تسلیت اروپایی‌ها

نمایندگان کشورها در دیدار با اعضای سفارتخانه‌های کشورمان، این ضایعه ناگوار را به دیپلمات‌های ایرانی تسلیت گفته و با ملت و دولت ابراز همدردی کردند. در لندن سفیر پاکستان نخستین کسی بود که برای ادای احترام به رئیس‌جمهوری شهید و همراهان وی که در سانحه هوایی به مقام شهادت نائل شدند، در سفارت حاضر و دفتر یادبود را امضاء کرد. به دنبال آن، نمایندگان عمان، تاجیکستان، اقلیم کردستان، کوبا، ارمنستان و ده‌ها کشور دیگر نیز در سفارت حضور یافته و به شهدای خدمت ادای احترام کردند. خانم اسمارا وارگس والتر سفیر کوبا در لندن به خبرنگار ایرنا گفت: لحظه بسیار غم‌انگیزی برای ایران است. ایران و کوبا ۲ کشور دوست هستند و ما در پی این رویداد غم‌انگیز عزای عمومی اعلام کردیم. واروژان نرسیسان سفیر ارمنستان در انگلیس نیز به ایرنا گفت: ما از درگذشت رئیس‌جمهور رئیسی، وزیر امور خارجه امیرعبداللهیان و سایر مقام‌های ایران (در سانحه هوایی) عمیقا اندوهگین هستیم. بیرون از ساختمان سفارت هم ایرانیان مقیم و دوستداران انقلاب با قرار دادن دسته‌گل، مراتب غم و اندوه خود را از این ضایعه ناگوار به نمایش گذاشتند. بر اساس برنامه اعلام شده، فردا (شنبه) نیز مراسم گرامیداشت شهدای خدمت قرار است مقابل سفارت کشورمان در لندن برگزار شد. همچنین مراسم دیگری از سوی شورای علما و مراکز اسلامی انگلیس عصر امروز در مرکز لندن برگزار می‌شود. سازمان بین‌المللی دریانوردی که مقر آن در لندن است روز دوشنبه به احترام شهدای ایران یک دقیقه سکوت کردند. این مراسم در نشست ۱۰۸ کمیته ایمنی، که از ارکان اصلی سازمان بین‌المللی دریانوردی به شمار می‌رود، برگزار شد. همچنین در جریان این نشست، نمایندگان کشورهای مختلف شهادت رئیس‌جمهوری ایران و هیات همراه وی را به نماینده کشورمان تسلیت گفتند. در کشور دانمارک نیز دوستداران انقلاب در پی این حادثه غم‌انگیز دسته‌گل‌هایی را مقابل سفارت کشورمان قرار داده و با ملت ایران ابراز همدردی کردند. روز پنجشنبه هم مراسمی به همین مناسبت در محل سفارت کشورمان در کپنهاگ برگزار شد. در ژنو نیز سازمان ملل متحد روز سه‌شنبه پرچم خود را به حالت نیمه برافراشته درآورد و پرچم سایر کشورها را به احترام شهدای ایران پایین آورد. همچنین شرکت کنندگان در کنفرانس خلع سلاح سازمان ملل متحد به احترام شهادت رئیس‌جمهور ایران و سایر شهدای سانحه هوایی، یک دقیقه سکوت کردند. در وین سفیر کشورمان میزبان ده‌ها دیپلمات و نماینده کشورهایی بود که با حضور در سفارت و امضای دفتر یادبود، به دولت و ملت ایران تسلیت گفتند. مرکز اسلامی امام علی (وین) نیز مراسم یادبودی را به مناسبت گرامیداشت شهدای خدمت برگزار کرد. در همین حال دبیرخانه سازمان ملل متحد طی نامه‌ای خطاب به نمایندگان کشورهای عضو نوشت که پرچم این سازمان به احترام شهدای ایران روز سه‌شنبه نیمه افراشته شده و پرچم کشورهای عضو پایین خواهد آمد. دبیرخانه اوپک هم تصویر رئیس‌جمهوری ایران را در مقر این سازمان در وین به نمایش گذاشت و از این طریق، با مردم و دولت ایران ابراز همدردی کرد. هیثم الغیص دبیرکل اوپک با انتشار بیانیه‌ای ضایعه ناگوار درگذشت شهدای خدمت را تسلیت گفت و افزود: «با کمال تأسف و اندوه فراوان از درگذشت حزن‌انگیز سیّد ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور اسلامی ایران و دیگر مقام‌های بلندپایه دولتی باخبر شدیم. اینجانب در این شرایط سخت از طرف خود و همه کارکنان دبیرخانه اوپک، مراتب تسلیت و همدردی خود را به رهبر عالیقدر و ملت جمهوری اسلامی ایران و خانواده‌های آقای رئیسی و دیگر مسئولان ابراز می‌کنم.» شورای اروپا، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و سخنگوی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی از دیگر شخصیت‌هایی بودند که این ضایعه ناگوار را به ملت و مردم ایران تسلیت گفتند.