وزیر خارجه ایران و محور مقاومت

 در پی به شهادت رسیدن «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در سانحه رخ داده برای بالگرد رئیس‌جمهور و هیات همراه، این وزارتخانه تا انتخاب وزیر امور خارجه بعدی، به مدت حداکثر سه ماه می‌تواند با سرپرست، اداره شود. طبق اصل ۱۳۵ قانون اساسی وقتی وزارتخانه‌ای وزیر ندارد، رئیس‌جمهور می‌تواند حداکثر برای سه ماه، فردی را برای سرپرستی این وزارتخانه انتخاب و معرفی کند. بدون شک حسین امیرعبداللهیان از محبوب‌ترین وزیران کابینه سیزدهم بود که در مسیر انجام وظایف خود درکنار رئیس‌جمهور به درجه رفیع شهادت نائل آمده است. در گزارش زیر تلاش خواهد شد ابعاد اقدامات و نوع نگاه شهید امیرعبداللهیان به مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی مورد ارزیابی قرارگیرد. اقداماتی که او تلاش کرد در مساله برجام، غزه، عضویت ایران در سازمان‌های بین‌المللی و افزایش سطح همکاری‌ها با کشورهای منطقه و اسلامی صورت دهد قابل تحسین است.

*عبداللهیان و مقاومت در منطقه

 بدون شک حسین امیرعبداللهیان در مقایسه با وزرای خارجه گذشته نزدیکی بیشتری به بازوان محورمقاومت و شاخه برون مرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی داشت. تلاش‌های شبانه روزی او بعد از طوفان الاقصی برای مقابله باکشته شدن غیرنظامیان و عدم گسترش تنش به کل منطقه غیر قابل انکار است. وی در مقام یک دیپلمات با نگاه خاص به مسائل منطقه همواره کوشید این نکته را در محافل بین‌المللی به اثبات برساند که حضور فرامنطقه‌ای‌ها در غرب آسیا خود عامل تنش در منطقه است. در موضوع غزه نیز وی همواره اعلام کرده که ضمن محکومیت جنایت‌های صهیونیست‌ها به نمایندگی از کشورمان خواستار آتش بس فوری در غزه است. وی اگر چه به علت اینکه مقامات اسرائیل در مصر و کشورهای عربی منطقه در مذاکرات حضور داشتند، نقشی علنی در مذاکرات آتش بس غزه نداشت اما تلاش‌های شبانه روزی وی برای کاهش تنش در منطقه و رساندن صدای اعتراض مردم مظلوم غزه به جامعه جهانی و آگاه نمودن مردم جهان از پشتیبانی آمریکایی‌ها از جنایات صهیونیست‌ها بر همه مبرهن است. او همواره و حتی در اوج تنش‌ها بین حماس و اسرائیل به قطر سفر می‌کرد و با اسماعیل هنیه در ارتباط با مسائل غزه به گفت‌وگو و رایزنی می‌پرداخت. او همواره به دنبال ابتکار عملی در مساله غزه بود و می‌کوشد در زمینه ایجاد ثبات در منطقه نظرات جمهوری اسلامی مبنی بر درون زا بدون امنیت را در بین سران کشورهای منطقه در کنفرانس‌های مختلف جا بیندازد.

*وزیر خارجه‌ای که به دنبال صلح اسلامی بود

 واقعیت آن است که در دولت سیزدهم تحولات خوبی در ارتباط با کشورهای همسایه صورت گرفت. هر چند برخی معتقدند تمامی تلاش‌ها برای برقراری ارتباط دیپلماتیک با عربستان در دولت روحانی به نتیجه رسیده بود و تنها قرائت بیانیه برای آغاز روابط باقی مانده بود اما به هر طریق نمی‌توان تلاش‌های امیرعبداللهیان برای در ارتباط بودن با بن فرحان وزیر امور خارجه عربستان را نادیده گرفت. در دورانی که او تصدی وزارت خارجه را عهده داشت، وزارت خارجه کوشید با کشورهای مسلمان منطقه رابطه خوبی برقرار کند و سطح روابط دو جانبه نیز با این کشورها افزایش یابد. روابط ایران با کشورهای عربی بعد از برقراری روابط ایران و عربستان رفته- رفته به رغم اختلاف‌های مختلف بهبود یافت و بعد از ارتباط با عربستان چند کشور حوزه خلیج فارس نیز که به تبع عربستان روابط خود با ایران را قطع کرده بودند با توجه به پویا شدن وزارت خارجه در ارتباط با کشورهای عربی و منطقه به سمت بهبود سطح روابط خود با ایران حرکت کردند.

*امیرعبداللهیان و برجام

 امیرعبداللهیان هرچند از ابتدا نگاه منتقدانه‌ای به برجام داشت اما زمانی که همه در داخل به مخالفت با توافق وین بعد از خروج آمریکا از این توافق پرداختند به برجام نتاخت و همواره بر محور گفت‌وگو برای رفع تحریم‌ها و بازگشت همه به برجام تلاش می‌کرد و یک بار نیر به رسانه‌ها گفت که تیم هسته‌ای زیر نظر وی و وزارت خارجه در حال مذاکره هستند. این مورد نشان می‌داد که وزیر خارجه دولت سیزدهم به خوبی پی برده بود که تنها راه احقاق حقوق حقه ایران در پرونده هسته‌ای و لغو تحریم‌ها بازگشت به برجام است و این نگاه نشاندهنده دیدگاه ملی او به مسائل مختلف بود. همچنین امیرعبداللیهان تلاش‌های زیادی برای عضویت ایران در بریکس، شانگهای کرد و کوشید عضویت در برخی پیمان‌های اقتصادی را در دستور کار قرار دهد. کارنامه سه ساله او در عرصه وزارت خارجه بدون شک در دهه‌های آینده مورد نقد و بررسی پژوهشگران مختلف قرار می‌گیرد در دوران زعامت وی بر وزارت خارجه تلاش‌های زیادی برای بهبود روابط ایران با کشورهای شرق از جمله چین و روسیه و همچنین کشورهای همسایه و اسلامی صورت گرفت. یادش گرامی و مسیری که او معتقد بود با عبور از آن منافع ملی کشور تأمین می‌شود، پر رهروباد.