تایید مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا

 آکسیوس پیش‌تر به نقل از منابعی که نام آنها را ذکر نکرده، مدعی شده بود که نمایندگان ایران و آمریکا طی هفته گذشته در کشور عمان به‌صورت غیرمستقیم درباره چگونگی پرهیز از تشدید درگیری‌های منطقه‌ای و گفت‌وگوهای هسته‌ای مذاکره کرده‌اند. به ادعای این مقام‌ها این مذاکرات با حضور «برت مک گورک»، مشاور ارشد رئیس‌جمهور آمریکا در خاورمیانه و آبرام پالی، نماینده موقت ایالات‌متحده در امور ایران اولین دور گفت‌وگوها بین ایالات‌متحده و ایران از ژانویه بوده که مذاکرات مشابهی در عمان انجام شد. این گفت‌وگوها تنها یکماه پس از حمله پهپادی و موشکی بی‌سابقه ایران به سرزمین‌های اشغالی در ۱۳ آوریل انجام شد. در این راستا یک منبع به الجریده گفت که برت مک گورک، مشاور ارشد جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در امور خاورمیانه و آبرام پیلی، معاون نماینده ویژه آمریکا در ایران، به نمایندگی از آمریکا در این نشست غیرمستقیم حضور داشتند. این نشریه نوشته است ایران با حضور دستیاران وزیر امور خارجه، مدیرکل اروپا و آمریکا، عیسی کاملی، مدیرکل غرب آسیا و شمال آفریقا، مهدی شوشتری و مدیرکل خلیج‌فارس در وزارت امور خارجه ایران «محمدعلی بک» حضور داشتند. به گفته این منبع، در این دیدار ۴ پرونده مورد بررسی قرار گرفت. 1- احتمال بازگشت به توافق قبلی در مورد پرونده هسته‌ای که در جریان مذاکرات مسقط حاصل شد. ۲-  موضوع آرامش در منطقه به‌ویژه لبنان و یمن ۳-  تلاش ایران برای بازگشت به سودان ۴- همکاری نظامی ایران و روسیه است. این رسانه آمریکایی ادامه داد که پیش‌تر و در ژانویه ۲۰۲۴ نیز مذاکرات مشابهی در عمان برگزار شده بود.

 برخی دولتی‌ها نگرانند؟

نکته قابل تامل نگرانی برخی دولتی‌هاست که در رسانه‌ها نمایان شده؛ چنانکه روزنامه ایران نوشت: «واکنش بی‌سابقه ایران به جنایت رژیم صهیونیستی و تعریف دوباره قدرت بازدارندگی در مقابل قدرت‌های غربی از یک‌سو و دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم برای گشایش ارزی و فروش نفت از سویی دیگر، منجر به این شده که قیمت ارز در هفته‌های اخیر با روند کاهشی روبه‌رو شود. این حال برخی از رسانه‌ها و چهره‌های رسانه‌ای سعی کردند با دادن آدرس غلط، روند کاهشی دلار را معلول ادعای روز گذشته یک رسانه آمریکایی درخصوص مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا معرفی کنند؛ تلاشی که همواره از سوی جریان برجامی با هدف مشروط کردن اقتصاد به مذاکره با آمریکا و ایجاد انتظارات تورمی دنبال می‌شود. نشریه آکسیوس اخیرا به نقل از منابع ادعایی خود، از مذاکره غیرمستقیم مقامات آمریکایی و ایرانی در کشور عمان درباره چگونگی جلوگیری از تشدید تنش‌های منطقه‌ای خبر داده است. این ادعا درحالی به‌صورت نوبه‌ای مطرح می‌شود که به تصریح وزارت امور خارجه کشورمان، مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا اساسا در جریان بوده و موضوع جدیدی نیست.»

رویکرد دیپلماتیک مناسب‌ترین گزینه است

جلال خوش‌چهره، تحلیلگر تهران و واشنگتن ادامه رویکرد دیپلماتیک را مناسب‌ترین گزینه می‌خواند اما برای استمرار این وضع لازم است تصمیم بگیرند که ۱-  آیا همچنان برآنند که به‌گونه‌ای سخن بگویند که می‌خواهند بجنگند و در این حال به‌گونه‌ای رفتار کنند که می‌خواهند صلح کنند؟ بدیهی است تاریخ مصرف این وضع ژلاتینی، سرانجام دیر یا زود به پایان می‌رسد. ۲- آیا زمان آن شده است که دوطرف برای دستیابی به مذاکرات موثر، نگاه راهبردی را جایگزین رویکرد تاکتیکی کنند؟ انگیزه به علاوه اراده و عمل به راهبرد می‌انجامد.

مروری بر آنچه گذشت

آکسیوس که رسانه آمریکایی است به نقل از منابع خود ادعا کرد که گفت‌وگوها درباره فعالیت‌های ایران و گروه‌های مقاومت در منطقه و نگرانی‌های آمریکا در مورد برنامه هسته‌ای ایران متمرکز بود. ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه، به‌عنوان کشوری مسئولیت‌پذیر، تعهدات خود را بدون عیب و نقص اجرا کرد و این مساله در ۱۶ گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد تائید قرار گرفت. اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۱۷ (دی ماه ۱۳۹۵) و پس از چند اقدام مقدماتی، نهایتا با اتخاذ مواضع مغایر با مفاد برجام، با خروج یکجانبه و غیرقانونی آمریکا از آن در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ‌۲۰۱۸)، در دو مرحله تحریم‌های ثانویه آن علیه ایران بازگردانده شد. اجرای نامتوازنِ این توافق از یک طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام، نهایتا در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ (۸ می‌۲۰۱۹) شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی در راستای متوقف‌کردن گام به گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هسته‌ای با اعطای فرصت‌های ۶۰ روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند. ایران تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند، فرصت دهد تا برای تحقق این وعده تلاش کنند. اما با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند، در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش داد. کاهش تعهدات ایران بر اساس مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت گرفت. دولت دموکرات جو بایدن پس از روی کارآمدن در ژانویه ۲۰۲۱، اقدام یکجانبه دولت سابق این کشور را برای خروج از توافق ایران و گروه ۱+۵ محکوم کرد اما تاکنون دربرابر هرگونه اقدام معتبر برای جبران رفتار نادرست گذشته کوتاهی کرده و سیاست‌های فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ را در پیش گرفته است. دولت بایدن که مدعی رویکرد دیپلماسی در قبال ایران و تلاش برای بازگشت به برجام بوده، تاکنون نه تنها موفق به بازگشت به برجام نشده است بلکه پی در پی به بهانه‌های برنامه دفاعی بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران از جمله موشکی بالستیک، پهپادی، هسته‌ای و حقوق بشر تحریم‌هایی را علیه ایران وضع کرده است.