اقدامات شهرداری تهران مطالبه مردم نیست

*یکی از شعارهای مهم علیرضا زاکانی در آغاز مدیریت بر شهر تهران زمینه‌سازی برای مشارکت اجتماعی مردم در مدیریت شهر تهران بود. این وعده به چه میزان در سال‌های اخیر محقق شده و با چه چالش‌هایی مواجه بوده است؟

در هر مجموعه یکی از انواع مدیریت که در جهان امروز مورد توجه قرار دارد مدیریت مشارکتی است. در مدیریت مشارکتی مولفه‌های مختلفی وجود دارند. به صورت طبیعی مهم‌ترین مولفه در این زمینه حضور و نقش‌آفرینی‌های ذینفعان در یک مجموعه است. این در حالی است که یکی از مهم‌ترین مجموعه‌ها به مدیریت شهری در کشور و به خصوص تهران باز می‌گردد. هنگامی که از ذینفعان در مدیریت شهری صحبت می‌کنیم شرکای شهرداری، سازمان‌های غیردولتی و مردم را شامل می‌شود که بتوانند نیازها، دغدغه‌ها و مشکلات خود را در مدیریت شهری مطرح کنند و دغدغه‌های آنها در مدیریت شهری مورد توجه قرار بگیرد. به صورت طبیعی در چنین شرایطی مجموعه در تصمیم‌گیری‌ها به دلیل اینکه دغدغه‌های مردم و نهادها و سازمان‌های غیردولتی را مورد توجه قرار می‌دهد عملکرد موفقی خواهد داشت. در چنین شرایطی ملاک تصمیم‌گیری دیدگاه مردم است و مردم می‌توانند طرح‌های خلاقانه‌ای را برای مدیریت بهتر شهر مطرح کنند. از سوی دیگر مردم نیز در چنین شرایطی از مدیریت شهری حس خوبی خواهند گرفت و بیشتر اعتماد می‌کنند. این وضعیت می‌تواند روی کیفیت زندگی مردم تأثیر بگذارد. در مدیریت شهری هر شهردار و یا شورای شهری در نیازسنجی‌ها، مشکل یابی‌ها و اولویت‌بندی‌ها، تصمیم گیری‌ها اگر به مردم اعتماد کنند و زمینه‌های مشارکت آنها را فراهم کنند مردم نیز اعتماد بیشتری به آنها خواهند کرد. بخشی از این مشارکت نظارت و قضاوت درباره عملکرد و تصمیم گیری‌هایی است که در مدیریت شهری گرفته می‌شود. اتفاقاتی که درباره دو پارک قیطریه و لاله در تهران رخ داد نشان داد که تصمیم گیری‌های مدیریت شهری مطالبه مردم نیست و شهرداری در مسیری حرکت می‌کند که مورد رضایت مردم نیست. کم توجهی به دیدگاه مردم نیز عاملی در کاهش اعتماد به مدیریت شهری است. مردم زمانی در تصمیم گیری‌های شهری مشارکت می‌کنند که حرف آنها شنیده شود و بین آنها و مدیریت شهری اعتماد وجود داشته باشد. به صورت طبیعی هرچه این اعتماد کمتر باشد میزان مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌ها کاهش پیدا می‌کند. اتفاقی که در شرایط کنونی در شهر تهران رخ داده است.

*رویکردی که شهرداری تهران در سال‌های مدیریت زاکانی در پیش گرفته بیش از آنکه اجتماعی باشد سیاسی است. این وضعیت چه تأثیری در میزان مشارکت مردم در تصمیم گیری‌های مدیریت شهری دارد؟

اگر به گذشته و نحوه انتخاب شهرداران تهران نگاه کنیم متوجه می‌شویم که هیچ فردی بدون پشتوانه سیاسی به عنوان شهردار تهران انتخاب نشده است. در واقع همه شهرداران تهران بر اساس گرایش و رویکرد شورای

شهر انتخاب شده‌اند.به همین دلیل نیز شهردارانی که انتخاب می‌شوند به مرور زمان در راستای اهداف سیاسی کسانی که وی را به عنوان شهردار انتخاب کرده‌اند حرکت می‌کند. فردی که به عنوان شهردار انتخاب می‌شود در مرحله نخست تلاش می‌کند از همه ظرفیت‌هایی که در اختیارش قرار گرفته استفاده کند تا خواسته‌های گروه حمایت کننده خود را تأمین کند. انتصابات، توزیع منابع، تبلیغات شهری، وپیام‌هایی که توسط مدیریت شهری منتشر می‌شود همگی در راستای این است که شهردار خواسته‌های حامیان خود را تأمین کند. به هر حال شهردار تهران وام دار گروه سیاسی است که وی را انتخاب کرده‌اند. در هر دوره‌ای نیز این وضعیت وجود داشته است در برخی دوره‌ها بیشتر بوده و در برخی دوره‌ها کمتر. در هفته‌های اخیر هنگامی که آقای زاکانی در صحن شورای شهر سخنرانی می‌کرد برخی از اعضای شورای شهر صحن را ترک کردند به صورت طبیعی هنگامی که شهرداری به این مسأله آگاهی داشته باشد که اعضای شورای شهر نمی‌توانند وی را استیضاح کنند این احتمال وجود دارد که به برخی از مطالبات و یا رویکردهای نظارتی شورای شهر اهمیت ندهد. وضعیت امروز شهرداری تهران به خوبی نشان می‌دهد که قدرت سیاسی شهردار تهران فراتر از قدرت اعضای شورای شهر است.

* شهردار به دلیل اینکه قدرت سیاسی فراتر از شورای شهر تهران پیدا کرده تلاش می‌کند در تبلیغات شهری دغدغه‌های خود را مطرح کند؟در واقع تبلیغات شهری به ابزاری برای بیان دیدگاه‌های سیاسی شهردار تهران تبدیل شده است؟

تبلیغات شهری یکی از ابزارهای مهم برای ارتباط بین مردم و مدیریت شهری در راستای اعتمادآفرینی است. به همین دلیل هرچه این فضا از دغدغه‌ها و خواسته‌های مردم بیشتر فاصله داشته باشد به همان اندازه از اعتماد مردم نسبت به مدیریت شهری کاسته خواهد شد. به هر حال تبلیغات شهری یکی از اهرم‌های مهم برای مدیریت شهری در همه شهرها و کشورهای جهان است. در چنین شرایطی اگر یک شهردار از این تبلیغات در راستای اهداف سیاسی خود استفاده کند می‌تواند تا حدود زیادی به اهداف خود نزدیک شود. هرچند رویکردی که آقای زاکانی در شهرداری تهران در این زمینه در پیش گرفته باعث شده بین شهرداری و مردم تهران فاصله ایجاد شود. در اغلب شهرهای جهان شهرداری‌ها و شهردارها غیر سیاسی هستند. دلیل این موضوع نیز این است که خواسته‌ها و مطالبات شهری مردم نباید سیاسی شود.

*چرا شهرداری پارک‌های تهران را به عنوان هدف ساخت و سازهای خود در نظر گرفته است. این رویکرد براساس چه مبانی علمی در مدیریت شهری صورت می‌گیرد؟

هر تصمیمی که در مدیریت شهری گرفته می‌شود اگر بدون توجه به آثار فرهنگی و اجتماعی آن صورت بگیرد و مردم با این تصمیم همسویی و همراهی نداشته باشند ذهنیت مردم را نسبت به مدیریت شهری تغییر خواهد داد. در شرایط کنونی تصمیمات مدیریت شهری درباره پارک‌ها در حالی گرفته می‌شود که مسائل مهم‌تری مانند ترافیک، آلودگی هوا و نیازهای متعدد دیگری در حوزه مدیریت شهری است که زندگی مردم را تحت‌الشعاع قرار داده است. پاسخ‌های مبهمی که مدیریت شهری و برخی از اعضای شورای شهر نسبت به حساسیت‌های مردم درباره پارک قیطریه و لاله نشان می‌دهد که این تصمیمات مطالبات اصلی مردم تهران نیست. هنگامی که چنین اتفاقاتی در مدیریت شهری رخ می‌دهد رویکرد مشارکت محوری تضعیف می‌شود. مدیریت شهری بدون مشارکت مردم نمی‌تواند یک مدیریت موفق باشد. مردم مسائل مهم‌تری در سطح شهر تهران دارند که انتظار دارند مدیریت شهری به آنها پاسخ دهد.

*در شرایطی که اقدامات شهرداری به شکلی است که بین مردم و مدیریت شهری فاصله می‌افتد چگونه شهرداری تهران مدعی زمینه‌سازی برای افزایش مشارکت شهری در مدیریت شهری است و این وضعیت در آینده با چه چالش‌هایی مواجه است؟

مردم باید مشاهده کنند که مطالبات آنها برای مدیران شهری در اولویت قرار دارد. از سوی دیگر هرچه شفافیت در تصمیم گیری‌ها بیشتر و شایسته گزینی در انتصابات وجود داشته باشد می‌تواند سرمایه اجتماعی مدیریت شهری را افزایش دهد. در چنین شرایطی است که مشارکت داوطلبانه مردم نیز بیشتر خواهد شد و در بحران‌ها بیشتر به مدیریت شهری کمک کرده و خود را جزئی از مجموعه مدیریت شهری قلمداد می‌کنند. مشارکت مردم از الزامات زندگی شهری است و این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که احساس مسئولیت جمعی بیشتری داشته باشند. در شرایط کنونی این نیاز وجود دارد و شهرداری باید به شکلی عمل کند که مردم تهران احساس مسئولیت بیشتری نسبت به امور شهری داشته باشند. در عمل اتفاقاتی رخ داده که اقدامات شهرداری باعث شده بین مدیریت شهری و مردم فاصله ایجاد شود.