بایدن به دنبال احیای برجام

به عبارت بهتر برجامی که دونالد ترامپ از آن خارج شد و مماشات‌های دولت بایدن در احیای آن باعث شد، مذاکره‌های بعدی در مورد برجام در دستور کار قرار نگیرد. اکنون آن توافق با تمام شمولیتش در تهران از اولویت خارج شده است. چرا که قرار بود براساس مذاکرات صورت گرفته در دوحه بین ایران و آمریکا با پادرمیانی کشورهای عربی؛ برجام احیا شود اما ظاهرا مسائل مختلف منطقه از جمله تنش بین  حماس و اسرائیل، تنش بزرگ بین تهران و تل‌آویو، احیای توافق وین را عملا از اولویت ایران و آمریکا خارج کرده است. ظاهرا ایران نباید به دنبال احیای برجام باشد چرا که سیاست صبر استراتژیک را در برابرتل‌آویو به سیاست بازدارندگی استراتژیک تبدیل کرده است و از سوی دیگر تل‌آویو نیز در برابر این سیاست دائما در جامعه جهانی در حال فتنه‌گری است که جهان مشاهده کرد که تهران با موشک‌های خود چه کرد و اگر ایران برنامه هسته‌ای معطوف به ساخت سلاح داشته باشد و از مرحله گریز هسته‌ای عبور کند آنگاه ایران هسته‌ای با این ساختار موشکی ویرانگر برای امنیت جهان خطر آفرین خواهد بود. با این استدلال‌ها که به نظر البته استدلال‌های کوچه بازاری است نه تنها احیای برجام را باید غیرممکن دانست بلکه دیگر نباید حتی برای برجام جنازه‌ای هم در نظر گرفته شود تا برجامیان برایش در دو سویه عالم بگریند و نابرجامیان از تل‌آویو تا ریاض از اروپا تا آمریکا در مرگش پایکوبی کنند.

*اتفاقات اخیر و عقلانیت سیاسی

این در حالی است که اگر از تحلیل‌های عامیانه جدا شویم و به عمق رفتارهای دیپلمات‌ها و امنیتی‌های آمریکا در برابر ایران خصوصا بعد از دست برتر تهران در حوادث روزهای اخیر بنگریم به این نتیجه خواهیم رسید که احیای برجام تنها گزینه پیش‌روی آمریکاست. چند علت برای این ادعا از سوی کارشناسان خصوصا آن دسته که به نوع تفکر تیم حاضر در وزارت خارجه آمریکا آشنایی دارند، عنوان می‌شود. اول اینکه ایالات متحده آمریکا از ابتدا هم به این علت با تهران وارد مذاکره شد و توافقنامه وین را به امضا رساند که ایران به سمت ساخت سلاح هسته‌ای نرود. جواد ظریف بعد از امضای توافق وین رسما اعلام کرد که ایران آنقدرحجم غنی سازی خود را افزایش داده بود که توان ساخت سلاح هسته‌ای داشت. اکنون نیز برخی منابع خبری صراحتا اعلام کرده‌اند حجم اورانیوم غنی سازی شده در تهران به حد ساخت چند سلاح هسته‌ای رسیده است. البته آژانس بارها اعلام کرده که ایران به سمت ساخت سلاح حرکت نکرده است. لذا ایالات متحده آمریکا اکنون نیز مانند دوران مذاکرات در دولت روحانی مشاهده می‌کند که ایران از ظرفیت لازم برای ساخت سلاح برخوردار است لذا باید هم اکنون برای کنترل این ظرفیت دست به اقدامی دیپلماتیک بزند. اگر قدرت ایران در اتفاقات اخیر را هم در نظر بگیرند بر اساس عقلانیت سیاسی که از تیم کنونی وزارت خارجه در آمریکا انتظار می‌رود آنها باید تصمیم به احیای برجام بگیرند.

*تعلیق احیا تا انتخابات، کنترل توان هسته‌ای تهران

البته به نظر می‌رسد احیای برجام و لغو همه تحریم‌ها توسط آمریکا با توجه به وضعیت خاورمیانه و در محاصره قرارگرفتن اسرائیل توسط مقاومت و فشارهای مداوم تل‌آویو بر آمریکا برای کنترل تهران توسط آمریکا به فوریت در دستور کار آمریکا قرار نخواهد گرفت چرا که حتی متحدان موافق احیای برجام در غرب نیز این اقدام مانند یک  امتیاز بزرگ از سوی آمریکا به تهران تلقی خواهند کرد. لذا احتمالا آمریکا و دولت جو بایدن سناریو دیگری را جایگزین احیای فوری برجام خواهند کرد. سناریو‌یی که شاید بتوان آن را سناریو کنترل ظرفیت هسته‌ای ایران نامید. در این معنا که ظرفیت غنی‌سازی ایران در مقیاس کنونی کنترل شود و ایران بیش از این به غنی‌سازی اورانیوم توجه نکرده و در برابر مشوق‌هایی به ایران از سوی آمریکا تعلق گیرد. مشوق‌هایی که در مورد چند و چون آن البته باید با تهران مذاکره شود. چرا که ایران بارها اعلام کرده که سیاستش در احیای برجام احیای کل برجام است اما تهران هم موقیعت کنونی را بررسی خواهد کرد و اگر داده‌های اعلامی از سوی ایالات متحده برای ایجاد یک استپ در غنی سازی برای او بصرفد بعید نیست از آن استقبال کند و به عبارت بهتر ادامه غنی سازی با خلوص بالا در ایران در برابر رفع برخی تحریم‌ها تعلیق شود. چرا که تهران تنها به لغو تحریم‌ها می‌اندیشد. از سوی دیگر اگر این سناریو درست باشد آنچه در گذشته اعلام شده بود یعنی ادامه مذاکرات در دوحه بعد از انتخابات ایالات متحده نیز بر سر جای خود باقی خواهد ماند و مذاکرات برای رفع تحریم‌های هسته‌ای شاید در آن زمان در دستور کار قرار گیرد.

*اخبار موثق ؛ بایدن به دنبال احیای برجام

یک نشریه انگلیسی مدعی شد که یک دیدگاه در داخل دولت آمریکا این است که رئیس‌جمهور فرصتی را برای آغاز مذاکرات دیپلماتیک برای احیای مجدد توافق هسته‌ای ایران می‌بیند. نشریه انگلیسی‌ای نوشت: رئیس‌جمهور جو بایدن همه گزینه‌ها را «روی میز» نگه می‌دارد و در نظر دارد تا توافق برای جلوگیری ایران از تولید سلاح‌های هسته‌ای به عنوان بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌تر برای جلوگیری از جنگ همه‌جانبه در خاورمیانه را احیا کند. در ادامه این مطلب آمده است: وزارت امور خارجه ایالات متحده به ما گفته است که بایدن «به هر طریقی» تضمین خواهد کرد که «ایران هرگز به سلاح هسته‌ای نرسد.»

 یک منبع نزدیک به دولت بایدن گفت که کاخ سفید در حال بررسی توافق هسته‌ای جدید با ایران در ازای لغو برخی تحریم‌های اقتصادی علیه تهران است تا از یک جنگ تمام عیار در منطقه جلوگیری کند. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیزگفت: «همان‌طور که رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه [آنتونی بلینکن] به صراحت گفته‌اند، ایالات متحده به هر طریقی تضمین خواهد کرد که ایران هرگز سلاح هسته‌ای نخواهد داشت.